Шетелдіктердің болу тәртібін мүлтіксіз орындауын қамтамасыз ету мақсатында 2022 жылы 27 маусым мен 4 шілде аралығында “Келімсек” жедел-профилактикалық іс-шарасы өткізілді.
Полиция қызметкерлері шетелдіктер көп болатын мекенжайларды, құрылыс объектілерін, нарықтарды, заңсыз жұмысқа алатын ұйымдар мен жұмыс берушілердің нысандарын тексерді.
Операция кезінде 12 288 көші-қон заңнамасын бұзушылық анықталды. Оның ішінде 8 441-і шетелдіктердің мемлекетте болу мерзімін бұзған, 3 718-і шетелдік жұмыс күшін заңсыз тартқан.
Заңсыз шетелдік жұмыс күшін тартқаны үшін 563 жұмыс беруші жазаға тартылды. Ал 4 814 шетелдіктің келуі туралы уақытылы полицияға хабарлама бермегені үшін жеке және заңды тұлғаларға шара көрілді, сондай-ақ 55 шетелдік қайыршылық жасағаны үшін жауапкершілікке тартылды.
Көші-қон заңнамасын бұзғаны үшін шетелдіктерді елден тыс шығару туралы 969 сот шешімі шығарылды. Елден тыс шығару туралы сот шешімін орындамаған 250 шетелдікке мемлекетке келуіне тыйым салу және мәжбүрлеп шығару туралы сот шешімі шығарылды.
Көші-қонға талдау жасау барысында шетелдіктердің елге заңды түрде келгенімен, кейбір жағдайларға байланысты көші-қон заңнамасын бұзушылардың қатарына ауысатыны анықталды, оған көбінесе біздің Қазақстанның азаматтары көмек көрсетуде. Құқық бұзушылықтардың көбісі тиісті рұқсатсыз жұмысқа тартумен байланысты бұзушылықтар.
Мысалы, Түркістан облысында жазық жерде “ферулла” атты дәрі өсімдікті өндіріп тазартқан 110 шетелдік анықталды. Нұр-Сұлтан, Шымкент қалалары, Атырау, Қызылорда, Маңғыстау, Шығыс Қазақстан облыстарында құрылыс объектілерінде шетелдіктердің заңсыз жұмыс күшін тартқан көптеген факті анықталды.
Заңсыз жұмыс күшін тартқан жұмыс берушілер мен шетелдіктер жауапкершіліктен жалтара алмады. Біздің азаматтар да өз пайдасын ойлап, көші-қон заңнамасын бұзатын шетелдіктерге баспана беріп қана қоймай, заңсыз көші-қон ұйымдастыруда көмек көрсетеді.
Мысалы, Шымкент қаласында полиция қызметкерлері қайыршылық жасаған үш шетелдікті анықтады, тексеру барысында олардың елге заңсыз жолмен келіп, Мемлекеттік шекараның бақылау пунктінен тыс кіргені анықталды, сонымен қоса Қазақстан Республикасының азаматшасы шетелдіктердің тұруы үшін баспана беріп, заңсыз болуына септігін тигізді.
Заңсыз көші-қонды ұйымдастыру фактісі бойынша сотқа дейінгі тергеу жүргізілуде. Полиция көші-қон заңнамасын бұзушылығын анықтау мен алдын алу бойынша тиісті жұмыстарды жалғастыруда.
Алаяқтар телефон нөмірлерін ауыстыру технологиясын қолданады
"Қазақстан Республикасы ІІМ ауыспалы абоненттік нөмірлерді заңсыз пайдалануға байланысты интернет-алаяқтықтың жиілеп кеткен фактілері туралы ескертеді. Бұл жағдайда қылмыстық схемаларда қолданылатын телефон нөмірлері банктерге де, құқық қорғау органдарына да берілуі мүмкін.
Алаяқтық тіркелген, банктің немесе полицияның өкілдері азаматтардың ұялы телефондарына қоңырау шалып, банк клиентінің картасынан рұқсатсыз аударым туралы хабарлаған.
Заңсыз операцияны бұғаттау үшін оның пластикалық картасының деректерін, атап айтқанда картаның нөмірін және артқы жағында көрсетілген CVV кодын нақтылау ұсынылады. Болашақта карта туралы алынған мәліметтер іс жүзінде пайдаланушының карточкалық шотынан немесе депозитінен рұқсатсыз ақша аудару үшін қолданылады.
Бірқатар жағдайларда азаматтарды өз ақшаларын депозиттерден алуға және оларды "сақтандыру шотына"салуға көндірген. Азаматтар өз мүлкін кепілге қойған немесе сатқан фактілер тіркелді, өйткені оларға қарызды ресімдеу әрекеттері туралы хабарланды. Түскен ақша алаяқтар көрсеткен шоттарға ерікті түрде аударылды.
Қазақстан Республикасының ІІМ азаматтарды қырағы болуға және қарапайым ережелерді сақтауға шақырады. Олардың біріншісі-ешкімге өзінің дербес деректерін, пластикалық карталардың деректемелерін хабарламау, аударымдар туралы түбіртектерді, әсіресе кодтар мен кодтық сөздерді, тіпті банк, полиция қызметкерлері болып табылатын тұлғаларға және т. б. бермеу.
Алаяқтар сатылатын мүліктің төмен бағасымен өз құрбандарын тартады
Интернет-дүкендерде немесе жарнама сайттарында тауарларды сату туралы жарнамаларды орналастырумен байланысты алаяқтықтың ең көп таралған түрі.
Әдетте, алаяқтар өз құрбандарын сатылатын мүліктің немесе ұсынылатын қызметтің төмен бағасымен, жеделдігімен, төмен сатып алу бағасымен, қалдықтарды сатумен және т. б. түсіндіреді.
Сатып алушылардан электронды әмиянға немесе банк картасына ақша аудару арқылы алдын-ала төлем немесе толық төлем жасауды сұрайды.
Бірнеше күн ішінде "сатушы" тауарларды тез жеткізуге уәде береді, содан кейін із-түссіз жоғалады. Әдетте, мұндай алаяқтық жасаған кезде электрондық төлем жүйелері, сондай-ақ үшінші тұлғаларға ресімделген банктік төлем карталары қолданылады.
Жеке деректерді, соның ішінде пластикалық картадан ақпаратты алудың бірнеше жолы белгілі.
Жалған сатып алушылар тауарларды, автокөліктерді және т.б. сатып алу сылтауымен орналастырылған хабарландырулар бойынша қоңыраулар жасайды. Аудару үшін пластикалық картаның нөмірін хабарлау ұсынылады. Біраз уақыттан кейін олар жәбірленушіге тағы да қоңырау шалып, телефонға SMS-хабарлама түрінде келген кодты хабарлауды сұрайды, бұл ақша аудару үшін қажет. Немесе азаматты ең жақын банкоматқа барып, олар жазатын картамен әрекет етуді сұрайды. Шын мәнінде, код алаяқтарға интернет-банкингті қосу, яғни шотты басқару үшін қажет.
Пәтерлерді, қымбат автокөліктерді сатып алуға байланысты алаяқтық
Алаяқтар төмен бағаны көрсете отырып, пәтерді, автокөлікті сату туралы хабарландыру орналастырады. Әдетте сатып алушы көрсетілген абоненттік нөмірге хабарласа алмайды (немесе хабарламада мессенджердің байланыс нөмірі көрсетіледі). Хат алмасу барысында алаяқ басқа қалада немесе шетелде екенін түсіндіреді. Ақшаның болуына кепілдік ретінде өзіне немесе туысына халықаралық төлем жүйесінде (Unistream, Western Union және т.б.) шот ашуды және онда келісілген соманы аударуды сұрайды. Шот иесінің білместен ешкім ақша ала алмайтынына сенімді бола отырып, сенімді сатып алушылар ақша аударады және чектің суретін алаяқтыққа жібереді. Алдау-қылмыскер төлем нөмірін алып, шот иесінің атына жалған құжаттар арқылы ақша алған.
Алаяқтар жалған сайттар, Қос сайттар жасайды
Алаяқтар жалған интернет-дүкен немесе белгілі сайттардың аналогын жасайды, онда тауар немесе қызмет үшін төлем әдістері көрсетіледі. Сайттың сенімді екенін анықтау өте қиын. Қызығушылық танытатын өнімді таңдау үшін сатып алушы дүкенге "іс жүзінде" кіреді және, әрине, көрсетілген өнімнің бар-жоғы, сондай-ақ мәлімделген сипаттамалар мен фотосуреттердің шындыққа қаншалықты сәйкес келетіні белгісіз. Интернет арқылы тауарларды сатып алғанда, көбінесе толық немесе ішінара алдын-ала төлем жасалады. Барлық аталған ақша дүкен иесінің шотына түседі, ол алдын-ала төлем алғаннан кейін тауарды жібермеуі немесе сапасыз немесе басқа түрін жібермеуі мүмкін.
Бұдан басқа, интернет-ресурстар анонимизация қызметтерін ұсынатын шетелдік сайттардың көмегімен тіркелуі мүмкін, бұл кейбір жағдайларда алаяқтар туралы шынайы мәліметтер алуды қиындатады.
Қайырымдылық сылтауымен ақшаны иемдену
Алаяқтықтың бұл түрі жалған шығармашылыққа негізделген.
Әдетте әлеуметтік желілер арқылы интернетте ақша жинауды жүзеге асыратын мұқтаж немесе ауыр науқастардың туыстары алаяқтардың қолынан зардап шегеді. Осы жағдайды пайдаланып, алаяқтар "еріктілердің" атынан жәбірленушілердің хабарлауы бойынша жиналған ақшалай көмек ұсынады.
Ақшалай қаражатты аудару үшін оларға карточкалық шоттардың деректемелерін беруді немесе дербес деректерді және шоттардың деректемелерін көрсету қажет болатын сауалнаманы толтыруды сұрайды. Қажетті ақпаратты алғаннан кейін алаяқтар карта шоттарын босатады.
Кейіннен онлайн-кредиттерді ресімдей отырып, дербес деректерді иелену.
Қызмет көрсету сылтауымен алаяқтық, оның ішінде ақшаны "жылжыту"
Сайттарда, әлеуметтік желілерде табысты бизнеске кепілдендірілген инвестиция туралы хабарландырулар бар, жоғары айлық дивидендтер және т.б. әдетте ақшаны Qiwi әмиянына немесе басқа төлем жүйесіне аударуды сұрайды. Басқа құрбандарды сендіру және тарту үшін алдымен аз мөлшерде төлеуге болады. Әдетте, алғашқы төлемдер алаяқтықтың басқа құрбандары есебінен жасалады. Үлкен сома жинақталғаннан кейін алаяқ төлемді тоқтатады.
Егер сізге немесе Сіздің жақындарыңызға қатысты құқыққа қарсы әрекеттер жасалған болса, болған жағдай туралы дереу полицияға "102"телефоны бойынша хабарлаңыз.
Қазақстан Республикасы ІІМ Криминалдық полиция департаменті
- * Интернет-дүкен туралы ақпаратты басқа интернет-көздерден тексеріңіз, пікірлерді оқыңыз. Интернет-дүкендердің жұмысы туралы пікірлері бар бірқатар тақырыптық сайттар мен форумдар бар.
- Тауар үшін алдын-ала төлем жасамаңыз, әсіресе дүкеннің заңдылығына күмәндансаңыз. Тауарды алғаннан кейін төлем туралы келісуге тырысыңыз. Жөнелтуді шарт бойынша төлеммен пошта арқылы ресімдеуді сұраңыз немесе курьермен қолма-қол ақшамен есеп айырысуды сұраңыз. Егер сатушы бас тартса, ол алаяқ болуы мүмкін.
- Кері байланыс немесе кері байланыс үшін қалыптың жұмысын тексеріңіз. Пікіріңізді немесе пікіріңізді қалдыруға тырысыңыз, міндетті емес теріс. Ол басқа пайдаланушыларға жариялануы және көрінуі керек, сонымен қатар оны әкімшілік алып тастамауы керек.
- Интернет-дүкен заңды тұлға мәртебесіне ие болуы тиіс. Сайтта тұлғаның ұйымдық-құқықтық нысаны ("ЖК", "ЖШС" және т.б.), оның деректемелері (ЖСН, БСН, жеке және заңды мекенжайы) туралы ақпарат көрсетілуі тиіс. Мемлекеттік кірістер комитетінің сайтында дүкеннің сенімділігін бағалауға, бір күндік фирмаларды анықтауға мүмкіндік беретін "салық төлеушілерді іздеу" электрондық сервисі орналастырылған.
- Сатушыдан әртүрлі бұрыштардан тауардың суретін алған жөн немесе бейне қоңырау шалған жөн. Егер сатушы кез-келген сендіруден бас тартса, бұл жосықсыз сатушының белгісі.
- Ешбір жағдайда ешкімге өзіңіздің дербес деректеріңізді, пластикалық картадан, чектерден аударым туралы және одан да көп ақпаратты, кодтар мен Код сөздерін хабарламаңыз. Осылайша, алаяқ шотты басқаруға толық қол жеткізе алады.
- Күмәнді мәмілелер бойынша аударымдар жасамаңыз, бейтаныс адамдар ұсынатын күмәнді, бірақ пайдалы бизнеске қаражат салмаңыз.
Сіздің банктік және карточкалық шоттарыңыздың қорғалуын қамтамасыз ету үшін қарапайым шектеулерді сақтау қажет. Егер сіз сақтық шараларын сақтамасаңыз, кез-келген банктің клиенті алаяқтың құрбаны бола алады.
- Үнемі күрделі болуы керек парольдерді өзгертіңіз.
- Төлем жүйелерінде бар барлық қауіпсіздік жүйелерін қосыңыз: СМС-растау, IP-мекенжайды бақылау, 3D-secure және т. б.
Есіңізде болсын, банктер мен төлем жүйелері ешқашан хаттарды жібермейді немесе клиенттердің телефондарына шот деректерін беруді сұрамайды.
Пластикалық картадан ақша алу үшін картаның нөмірін және CVS (картаның артқы жағындағы Соңғы үш сан) білу жеткілікті, сондықтан картаны қараусыз қалдыру немесе деректеріңізді беру ұсынылмайды.
- Банктен келетін растаулардың СМС-кодтарын ешкімге бермеуге, себебі оларды алаяқтар интернет-банкингті қосу үшін пайдалануы мүмкін.
- Картаны мобильді Банктің қызметіне қосу пайдалы.
Қазақстан Республикасы ІІМ Криминалдық полиция департаменті
Соңғы жылдары Мемлекет басшысының тапсырмаларына сәйкес балаларға қатысты сексуалдық сипаттағы қылмыстар үшін жауапкершілік күшейтілді.
Осы мақсатта құқық қолдану практикасын ескере отырып, заңнамалық актілер тұрақты негізде жетілдіріліп отырады.
Зорлау және сексуалдық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттері сияқты қылмыстардың түрлері ауыр қылмыстар санатына ауыстырылды. Осылайша, тараптардың татуласу мүмкіндігі алынып тасталды.
Сонымен қатар, педофилдер енді ең жоғары қауіпсіздік мекемелерінде, кешірім және мерзімінен бұрын босату құқығынсыз ұсталады.
Кәмелетке толмағандарға жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмыстарды жасырған адамдарға қатысты 6 жасқа дейін бас бостандығынан айыру түріндегі жауапкершілік көзделген.
Педагогтарға құқық қорғау органдарына кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылық жасау немесе оларға қатысты құқыққа қарсы іс-әрекеттер жасау фактілері туралы дереу хабарлау міндеті жүктелген.
Кәмелетке толмағандардың жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмыстарға жол бермеуге де ерекше назар аударылады. 4 айдың қорытындысы бойынша мұндай қылмыстардың саны 21,5% төмендеді.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде, ағымдағы жылы кәмелетке толмағандарға қатысты жасалған қылмыстардың саны 17%, оның ішінде ұрлық 2,5 есеге, бопсалау екі есеге, бұзақылық пен тонау саны 1/3 есеге азайды.