Соңғы жылдар ішінде Қазақстанда көші-қон бақылауының жеткілікті деңгейін сақтай отырып, шетелдіктер үшін инвестициялық және туристік тартымдылықты арттыруға бағытталған дәйекті шаралар іске асырылуда.
Біздің еліміздің Еуразия құрлығының орталығындағы геосаяси жағдайы оның аумағындағы ауқымды көші-қон процестерін айқындайды.
Орталық Азия өңірінің елдері арасында бір жағынан (Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан), екінші жағынан Ресей Федерациясы мен Қазақстан арасында Еуразиялық транзиттік дәліз қалыптасты, ол әлемдегі ең ірі дәліз болып табылады.
Анықтама: жыл сайын Қазақстан арқылы транзитпен Орталық Азия өңірінің 2,7-ден 4,2 млн.азаматы немесе экономикалық белсенді халықтың 10% - дан 16% - ға дейін келеді.
Биыл Қазақстанға 1 млн. астам шетелдік келді. 90% – бұл ТМД елдерінің азаматтары, оның ішінде Өзбекстаннан – 423 мың, Ресейден – 332 мың, Қырғызстаннан – 91 мың және Тәжікстаннан - 34 мың, Беларусьтан - 19 мың.
Алыс шет елдерден 88 мың адам келді, олардың көпшілігі Түркия (35 мың), Германия 12 мың, Қытай (6,5 мың) және Үндістан (2,4 мың) азаматтары.
Анықтама: пандемияға дейін жыл сайын 6 миллионнан астам шетелдік, транзитпен 3 миллионға жуық адам келетін.
Бұл үдерістер Қазақстанның көші-қон саясатын қалыптастыруға ықпал етеді:
- көшіп-қонушыларға өздерінің адами, экономикалық және әлеуметтік әлеуетін іске асыруға мүмкіндік беретін қолайлы жағдайлар жасау;
- адам капиталын нығайту;
- азаматтардың өмір сүру сапасын жақсарту, осылайша олардың ұлттық деңгейде тұрақты дамуды қамтамасыз етуге қосқан үлесіне ықпал ету.
Бұл қағидаттар «Қазақстан-2050» Даму Стратегиясында, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарында, бес институционалдық реформаны іске асыру жөніндегі 100 нақты қадам – Ұлт жоспарында және бірқатар басқа бағдарламалық құжаттарда белгіленген.
Анықтама: Халықтың көші-қоны саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеу және оны жүзеге асыруды ұйымдастыру ҚР Үкіметінің құзыретіне кіреді («Халықтың көші-қоны туралы» 2011 жылғы 22 шілдідігі ҚР Заңының 8-бабы).
Құзыреті шегінде халықтың көші-қоны саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік орган ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі болып табылады.
Азаматтық, көші-қон және босқындар саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды, ведомствоаралық үйлестіруді, көші-қон процестерін мониторингілеуді, талдауды және реттеуді ҚР Ішкі істер министрлігі жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарында «көші-қонды бақылау және визаларды ресімдеу рәсімдерін жеңілдету» көзделген (3.35 бастама).
Біз көші-қон заңнамасын жетілдіру, визалық режимді жеңілдету, шақыру беру тәртібін, шетелдіктердің келу және тұруын тіркеу, визалық және көші-қон порталын (ВКҚП) жаңғырту жұмыстарын жалғастырдық.
Біріншіден - біз шетелдіктердің елде болу тәртібін жеңілдеттік.
2020 жылға дейін қолданыста болған заңнамаға сәйкес, шетелдіктер Қазақстан Республикасына келгеннен кейін 5 күн ішінде ішкі істер органдарында тіркелуі тиіс болатын.
Бұл ретте визамен келген шетелдіктерді, сондай-ақ 30 күнге дейін визасыз келген 57 елдің азаматтарын тіркеу (мұндай елдердің тізімі Үкіметтің 2012 жылғы 21 қаңтардағы № 148 қаулысымен айқындалған) Мемлекеттік шекарадан өту кезінде жасалған.
Басқа шетелдіктер көші-қон қызметінің бөлімшелерінде немесе интернеттегі визалық және көші-қон порталы арқылы тіркелді.
Сонымен бірге, біз көші-қон қызметін олардың жанында жүрген шетелдіктер туралы хабардар ету міндеті қабылдаушы тарапқа жүктелгендіктен, олардың болуына көші-қон бақылауын жоғалтқан жоқпыз.
Анықтама үшін: Жеке және заңды тұлғалар өздерімен бірге жүрген шетелдікті интернет арқылы хабардар ете алады немесе ішкі істер органдарына тікелей хабарлама бере алады.
Бір айдан астам болу үшін уақытша тұруға рұқсат беріледі (жұмыс, оқу, отбасын біріктіру, тұрақты тұру, емделу және бизнес).
Бұл ретте шетелдіктің өзі ішкі істер органдарына жүгінбейді.
Анықтама: Бұрын шекаралық аймақта болу үшін ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісе отырып, 7 жұмыс күні ішінде берілетін арнайы рұқсат қағазы талап етілетін.
Екіншіден, мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерін интеграциялау мүмкіндіктері кеңінен пайдаланылады, бұл электрондық визаны ресімдеу рәсімін автоматтандыруға және барынша оңайлатуға, сондай-ақ шетелдіктерге бір мәртелі іскерлік және жеке Визаларды ресімдеу бойынша шақырудың электрондық форматын енгізуге мүмкіндік берді.
Анықтама: жеке немесе заңды тұлға шақыруды ресімдейді, оның нөмірі ҰҚК-мен келісілгеннен кейін (3 күн ішінде), шақырушы тұлға шетелдікке порталда Қазақстан визасын өз бетінше ресімдеу үшін жіберіледі.
Анықтама: бұрын қонақ үйлер өз жүйесінде қонақтарды орналастырған, содан кейін визалық және көші-қон порталы арқылы ішкі істер органдарына хабарламалар жіберген.
Бүгінгі таңда Нұр-сұлтан, Алматы және Ақтау қалаларындағы әуежайларда 2904 виза рәсімделіп, шетелдіктерге бюджетке 88 млн.теңге түсті.
Анықтама: бастапқы кезеңде біз Нұр-сұлтан және Алматы қалаларының әуежайларында виза беру бойынша визалық-көші-қон пункттерін аштық, жақын арада бұл практика Қазақстан Республикасының барлық халықаралық әуежайларына таралады.
Осылайша, өткізу пунктінде тәртіп бұзушылық анықталған жағдайда Шекара қызметінің қызметкері әкімшілік жазаға тарту шарасы туралы өзі шешім қабылдай алады.кодекс. Бұл ретте шетелдік рейстен шықпайды және Қазақстаннан кету мүмкіндігі бар.
Анықтама: шетелдік құқық бұзушыға дейін ҰҚК ШҚ қызметкерлері әкімшілік материалды ресімдеу және оны сотқа жіберу үшін рейстен шығуға мәжбүр болған. Бұл елдің имиджіне, оның туристік және инвестициялық тартымдылығына теріс әсер етті.
Қабылданған шаралар еліміздің имиджін, оның туристік және инвестициялық тартымдылығын арттыруға ықпал етеді.