Қазақстан – Малайзии қатынастары
Жалпы мәліметтер
Екіжақты ынтымақтастық Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін Малайзия 1991 жылғы 31 желтоқсанда мойындаған уақыттан басталды.
Екі ел арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 16 наурызда орнатылды.
Осы жылдар ішінде Қазақстан мен Малайзия арасында сындарлы және сенімді диалог орнады. Қазақстан–Малайзия қатынастары дамудың серпінді сипатына ие, ал көпжақты ынтымақтастық өңірлік және халықаралық ұйымдар шеңберінде жалғасуда.
1996 жылы Қазақстан Куала-Лумпур қаласында өз Елшілігін ашты, ол Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріндегі алғашқы шетелдік өкілдік болды. Сол жылы Малайзияның Қазақстандағы Елшілігі де ашылды.
1996 жылдан бастап Астана мен Путраджая бауырлас қалалар болып табылады.
2021 жылғы ақпанда Мемлекет басшысының Жарлығымен Қазақстан Республикасының Малайзиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып Болат Болатұлы Сүгірбаев тағайындалды.
2022 жылдың желтоқсан айынан бастап Малайзияның Қазақстандағы Елшісі Мохд Адли Бин Абдулла болып табылады.
Жоғары деңгейдегі сапарлар
1996 ж. – ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Малайзияға ресми сапары.
1996 ж. – Малайзия Премьер-Министрі Махатхир Мохамадтың Қазақстанға ресми сапары.
2006 ж. – ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Малайзияға мемлекеттік сапары.
2011 ж. – Малайзия Премьер-Министрі Н.Раззактың Қазақстанға ресми сапары.
2012 ж. – ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Малайзияға мемлекеттік сапары.
2014 ж. – Малайзия Премьер-Министрі Н.Разактың Қазақстанға ресми сапары.
СІМ аралық консультациялар
2017 ж. 13 маусымда ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары А.Камалдинов пен Малайзия Сыртқы істер министрлігінің Бас хатшысы Р.Ибрагим деңгейінде СІМ аралық саяси консультациялар өтті.
Парламентаралық ынтымақтастық
Қазақстан мен Малайзия парламентаралық ынтымақтастық аясында өзара іс-қимылды дамытуды жалғастыруда.
2013 ж. – Малайзия Парламенті Сенатының Төрағасы А.Уджангтың Қазақстанға сапары.
2019 ж. – Еуразия елдері парламенттері спикерлерінің 4-ші кездесуіне қатысу үшін Малайзия Парламенті Өкілдер палатасының спикері М.Арифтің Қазақстанға сапары.
2019 ж. – Парламент Мәжілісінің депутаты Ш.Өтемісовтің Малайзияға сапары.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2022 ж. екі елдің тауар айналымы 144,7 млн АҚШ долл. құрады (экспорт – 485,1 мың доллар, импорт – 144,2 млн доллар). 2021 ж. аяғында – 103,9 млн АҚШ долл. (экспорт – 1,2 млн долл., импорт – 102,7 млн долл) құрады. Ал, 2020 ж. 183 млн АҚШ долл. (экспорт – 56,6 млн долл., импорт – 126,5 млн долл.) құрады.
Халықаралық ұйымдар шеңберіндегі өзара әрекеттестік
Халықаралық аренадағы ынтымақтастық және өзара қолдау – екі елдің сыртқы саясатының маңызды бағыттарының бірі болып табылады.
Қазақстан мен Малайзия халықаралық лаңкестік пен экстремизмге қарсы күрес, мұсылман әлемі мен Батыс арасындағы диалог, дамушы елдер үшін сауда мен инвестициялардың әділ жүйесін құру және т.с.с. жаһандық күн тәртібінің өзекті проблемалары бойынша ортақ ұстанымдарға ие.
Астана мен Куала-Лумпур БҰҰ, ИЫҰ, АӨСШК (Малайзия байқаушы мәртебесіне ие), Азиядағы ынтымақтастық диалогы және басқа да халықаралық және өңірлік институттар, оның ішінде халықаралық ұйымдардағы кандидатураларды өзара қолдау шеңберінде белсенді іс-қимылдарды жүзеге асырып келеді.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
Мәдени-гуманитарлық саладағы Қазақстан-Малайзия ынтымақтастығы жоғары белсенділікпен сипатталады. Малайзияда Қазақстанның мәдениет күндері, оның ішінде Наурыз мерекесі, ғылыми-практикалық конференциялар, семинарлар мен шығармашылық топтардың концерттері, сондай-ақ екі ел халықтарының рухани жақындасуына ықпал ететін спорттық іс-шаралар өтуде.
Елдер арасында білім және ғылым саласында берік өзара іс-қимыл орнатылған. 2012 жылғы 18 сәуірде жоғары білім беру саласындағы өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды, жоғары білім беру бойынша Қазақстан-Малайзия бірлескен жұмыс тобы құрылды. Қазақстан мен Малайзияның жоғары оқу орындары арасында өзара түсіністік пен ынтымақтастық туралы 10-нан астам меморандумға қол қойылды.
Қазақстандық-индонезиялық қатынастар
Қазақстан Республикасы (ҚР) мен Индонезия Республикасы (ИР) арасындағы дипломатиялық қатынастар 1993 ж. 2 маусымда орнатылды.
2012 ж. сәуірде Қазақстанның Индонезиядағы Елшілігі ашылды.
2010 ж. желтоқсанда Индонезияның Қазақстандағы Елшілігі ашылды.
Қазақстанның Индонезиядағы Елшісі Д.Сарекенов (2019 ж. 18 мамырдан бастап).
Индонезияның Қазақстандағы Елшісі Мохамад Фаджрул Рахман (2021 ж. 23 қыркүйектен бастап).
Саяси ынтымақтастық
Қазақстан мен Индонезия арасындағы қарым-қатынастар достық және өзара тиімді ынтымақтастық рухында дамып, әртүрлі деңгейде тұрақты саяси диалог орнатылған.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев 1995 және 2012 жж. Индонезияға, Индонезия Республикасының Президенттері М.Сухартоның 1995 ж. және С.Б.Юдойононың 2013 ж. Қазақстанға сапарлар алмасулары, Индонезия Республикасының Вице-президенті Будиононың VII Дүниежүзілік Ислам экономикалық форумына қатысу үшін Астанаға сапары (2011); Индонезия Республикасының Вице-Президенті Юсуф Калланың ИЫҰ ғылым және технологиялар жөніндегі бірінші саммитіне қатысу үшін Астанаға сапары (2017 ж.) өтті.
Индонезия Қазақстанның көптеген сыртқы саяси бастамаларын қолдайды және Қазақстанда өткізілетін халықаралық іс-шараларға белсенді қатысады (Астана экономикалық форумы, Әлемдік және дәстүрлі діндер басшыларының съезі, ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі және т.б.).
Өзара іс-қимылдың негізгі тетіктерінің бірі – Қазақстан мен Индонезия сыртқы істер министрліктері арасындағы саяси консультациялары болып табылады. Соңғы саяси консультациялар 2017 ж. 15-16 маусымда Джакартада өтті.
Парламентаралық ынтымақтастық.
Соңғы жылдары парламентаралық ынтымақтастықтың жандануы байқалады. Қазақстан мен Индонезия парламентшілерінің өзара сапар алмасулары тұрақты болып табылады.
Екі ел парламентшілерінің негізгі сапарлары: 2018 ж. 12-14 наурыз ҚР Парламенті Сенатының Төрағасы Қ.Тоқаев Индонезияға сапарын шегіп, ИР Президенті Джоко Видодомен кездесті.
2022 жылғы 20-24 наурызда Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы А.Құспан бастаған парламенттік делегация Парламенттік Ассамблеяның 144-ші сессиясына қатысу үшін Индонезияға сапармен барды.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2022 жылы екіжақты сауда айналымы 515 млн. АҚШ долл. (+51%), оның ішінде ҚР-дың Индонезияға экспорты-196,8 млн. АҚШ долл. (+31,6), Индонезиядан ҚР-ға импорт-318,2 млн. АҚШ (+87,7%) долларын құрады.
Қазақстандық экспорттың негізгі баптары феррохром (80%) және легирленбеген болаттан жасалған жартылай фабрикаттар (18%).
Сауда-экономикалық ынтымақтастықтың негізгі тетігі - экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Қазақстан-Индонезия бірлескен үкіметаралық комиссиясы (ҮАК). Осы уақытқа дейін комиссияның 1 отырысы өтті (2013 ж. 21-22 тамыз, Джакарта).
Комиссияның тең төрағалары: қазақстандық тараптан – ҚР Ұлттық экономика министрі Ә.Қуантыров, индонезиялық тараптан - Экономика жөніндегі министр-үйлестіруші Эйрланга Хартарто.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
2021 ж. қарашада ҚР тәуелсіздігінің 30 жылдығы мен Индонезия тәуелсіздігінің 76 жылдығына арналған балалар суретінің конкурсы ұйымдастырылды, сондай-ақ ҚР әдебиетінің Индонезия Ұлттық академиялық кітапханасында орналасқан «Абай атындағы бұрышына» кітаптар топтамасы тапсырылды.
Шарттық-құқықтық база
ҚР мен ИР арасындағы нормативтік құқықтық актілердің негізін
5 келісім мен 12 меморандум құрап, олардың негізгісі - дипломатиялық және қызметтік паспорт иелерін визадан босату туралы Келісім (2012 ж. 13 сәуір), сондай-ақ экономикалық және техникалық ынтымақтастық туралы Келісім (1995 ж. 7 сәуір) болып табылады.
Қазақстан мен Жаңа Зеландия қарым-қатынастары
Қазақстан Республикасы мен Жаңа Зеландия арасындағы дипломатиялық қатынастар 1992 ж. 12 мамырда орнатылды.
2022 ж. бастап Жаңа Зеландияның Қазақстандағы Елшісі болып (резиденциясы Мәскеу қаласында) Сара Мэри Уолш тағайындалды.
2022 ж. 21 қазанда Қазақстанның Сингапурдағы Елшісі Асқар Сейдахметұлы Құттықадам Қазақстан Республикасының Жаңа Зеландиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі қызметін қоса атқарушы қызметіне тағайындалды.
Жаңа Зеландияның Генерал-губернаторы Дж. Матепараенің 2014 ж.
1 шілдедегі өкімімен резиденциясы Алматы қаласында орналасқан Жаңа Зеландияның Қазақстандағы Құрметті консулы болып Нұрлан Смағұлов тағайындалды.
2020 ж. 15 қазанда Брайан Эшли Джонсон ҚР-дың Оклендтегі Құрметті консулы лауазымына тағайындалды.
2022 ж. 15 маусымда Жаңа Зеландияның Қазақстандағы Елшісі Сара Уолш ҚР Президенті Қ.Тоқаевқа сенім грамоталарын тапсырды. Іс-шара барысында С.Уолштың ҚР СІМ, ҚР СИМ өкілдерімен кездесулері өткізілді.
ҚР мен Жаңа Зеландия арасындағы тауарайналым 2022 жылы 6 млн. АҚШ долл. құрап, оның ішінде экспорт - 1,2 млн. долл., ал импорт – 4,8 млн. долл. көрсетті.
Жаңа Зеландиядан келетін импорттың негізгі баптары: шарап, сары май, гүлдер, жаңа піскен жемістер, тұқымдар, егуге арналған жемістер мен бүршіктер, химия өнеркәсібі өнімдері, медициналық реагенттер, косметикалық құралдар, фурнитура, пластмассадан, вулканизацияланған резеңкеден және қара металдардан жасалған бұйымдар.
2023 ж. ақпандағы жағдай бойынша Қазақстанда Жаңа Зеландияның қатысуымен 9 заңды тұлға, филиалдар мен өкілдіктер жұмыс істейді.
2005-2020 жж. аралығында ҚР-ға құйылған Жаңа Зеландияның тікелей инвестициясы 0,4 млн. АҚШ долл. құрады.
Жалпы мәліметтер
Дипломатиялық қатынастар 1992 ж. 11 ақпанда орнатылды.
1992 жылғы желтоқсанда Германияның Қазақстандағы Елшілігі ашылды (Алматы қ.), 1999 жылы Елшілік Астана қаласына көшті.
1993 жылғы қыркүйекте Қазақстанның Германиядағы Елшілігі ашылды (Бонн қ.), 1999 жылы Елшілік Берлин қаласына көшті.
Қазақстанның Германиядағы Елшісі – Н.Онжанов.
Германияның Қазақстандағы Елшісі – М.Иверсен.
Саяси ынтымақтастық
Президенті Қ.Тоқаев Германияға үш рет сапармен барды: 2019 ж.
5-6 желтоқсанда және 2023 ж. 28 қыркүйекте ресми сапармен Берлинге, сондай-ақ 2020 ж. 14-16 ақпанда Мюнхен қауіпсіздік конференциясына және 2023 ж. 29 қыркүйекте «Орталық Азия + Германия» форматындағы Орталық Азия елдері басшыларының Федералдық канцлер О.Шольцпен алғашқы кездесуіне қатысу үшін.
Президенті Н.Назарбаев Германияда 8 рет сапармен болды (1992, 1997, 2001, 2004, 2007, 2012, 2015 жж.).
ГФР Федералдық президенттері 4 рет Қазақстанда болы: Р.Херцог (1995ж.), Х.Келер (2008 ж.), Ф.-В.Штайнмайер (2017, 2023 жж.). Федералдық канцлер ретінде Қазақстанға Г.Шредер (2003 ж.), және А.Меркель (2010 жылдың шілде және желтоқсан айларында) келді.
Қазақстанға сапармен келгендер: ГФР Сыртқы істер министрі Г.Вестервелле (2010, 2012 ж ж.), Ф.-В.Штайнмайер (2014 ж.) және А.Бербок (2022 ж.).
Германияға сапармен барғандар: Премьер-Министрі С.Ахметов (2012 ж.), Премьер-Министрінің Бірінші орынбасары Р.Скляр (2019, 2020, 2021, 2023 жж.), Сыртқы істер министрлері Қ.Саудабаев (2009 ж.), Е.Қазыхан (2011 ж.), Б.Атамқұлов (2019 ж.), М.Тілеуберді (2020, 2022 жж.), Президентінің халықаралық ынтымақтастық жөніндегі арнаулы өкілі Е.Қазыхан (2021 ж.).
ҚР мен ГФР сыртқы істер министрліктері арасында саяси консультациялар механизмі орнатылған.
Екі мемлекеттің парламенттерінде парламентаралық достық топтары құрылған.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2023 ж. екіжақты тауар айналымы 3,9 млрд. АҚШ долл. (экспорт – 742,3 млн., импорт – 3,15 млрд.) құрады. ҚР мен ГФР арасындағы екіжақты тауар айналымы 2022 ж. 2,8 млрд. құрады (экспорт – 532,7 млн., импорт – 2,2 млрд.).
2005 жылдан 2023 жылдың 3-шы тоқсанына дейінгі мерзімде ГФР-дан ҚР-ға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны 7,2 млрд. долларды құрады.
ҚР мен ГФР арасында Сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық жұмыс тобы, Стратегиялық ынтымақтастық жөніндегі Қазақстан-Германия Іскерлік кеңесі, Берлин Еуразиялық клубы аясында әрекеттестік орнатылған.
Жалпы мәлімет
1992 ж. 5 маусым – Қазақстан Республикасы және Болгария Республикасы арасында дипломатиялық қарым-қатынастар орнатылған күн.
2004 ж. ҚР-дың Болгариядағы Дипломатиялық миссиясы ашылды.
2019 ж. 18 шілде ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың Жарлығымен Қазақстанның Дипломатиялық миссиясы Елшілік болып қайта құрылды.
1994 ж. Болгарияның ҚР-дағы Елшілігі ашылды.
2020 ж. 27 ақпаннан бастап Б.Хаджиев Болгария Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.
2022 ж. 9 желтоқсаннан бастап В.Темірбаев Қазақстан Республикасының Болгария Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі болып табылады.
Жоғары деңгейдегі сапарлар
ҚР Президентінің Болгарияға бір рет сапары болды (1999 ж.
15-16 қыркүйек).
БР Президенттері Қазақстанға үш рет сапармен келді (1994 ж.
23-31 шілдеде Ж.Желевтің ресми сапары; 2003 ж. 25-27 қыркүйекте Г.Пырвановтың ресми сапары; 2010 ж. 1-2 желтоқсанда Г.Пырвановтың ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу мақсатында жасаған жұмыс сапары).
БР Вице-президенттері Қазақстанға төрт рет сапармен келді (2006 ж. 10-11 қаңтарда А.Марин ҚР Президентінің инаугурациясына қатысу үшін; М.Попова 2016 ж. 27-31 тамызда «Ядролық қарусыз әлем құру» конференциясына және 2018 ж. 12-13 қарашада Астана клубының
IV-отырысы жұмысына қатысу үшін; 2019 ж. 7-9 қазанда И.Йотованың жұмыс сапары).
ҚР Премьер-Министрі Болгарияға бір рет сапармен келді (2006 ж.
23-24 шілдеде Д.Ахметов ресми сапармен).
Парламентаралық ынтымақтастық
БР Халық Жиналысы 49-шақырылымындағы «Болгария - Қазақстан» парламенттік достық тобының басшысы - Туризм жөніндегі комиссияның төрағасы Е.Анисова (Құқық және бостандық үшін қозғалыс). Қазақстандық тараптан – Қаржы және бюджет комитетінің мүшесі Е.Әбіл.
Болгарияға сапарлар:
- ҚР Парламенті Мәжілісінің төрағасы М. Оспанов (1996 ж. қазан);
- ҚР Парламенті Сенаты депутаттарының делегациясы (2012 ж. қараша);
- ҚР Парламенті Мәжілісі депутаттарының делегациясы (2008 ж. маусым және қараша, 2009 ж. сәуір).
Қазақстанға сапарлар:
- БР Халық Жиналысының Төрағасы Ц.Цачева (2015 ж. қараша);
- БР Халық Жиналысы Төрағасының орынбасарлары П.Берон (2007 ж. тамыз), Г.Пирински (2012 ж. тамыз), В.Жаблянов (2017 ж. қараша), сондай-ақ В.Марешки (2019 ж. қараша);
- БР Халық Жиналысының депутаттары (2005 ж. желтоқсан, 2009 ж. мамыр, 2012 ж. мамыр, 2016 ж. маусым, 2019 ж. маусым);
- ҚР-дағы парламенттік сайлауға шетелдік бақылаушы ретінде қатысу үшін ЕҚЫҰ арнайы координаторы, қысқа мерзімді миссиясының басшысы К.Вигенин (2021 ж. қаңтар)
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
Қазіргі уақытта екіжақты сауда көрсеткіштері жоғары емес, атап айтқанда әлемдегі дағдарыстық жағдайлардың теріс әсеріне байланысты. 2022 ж. сауда айналымы 181,3 млн. АҚШ долл. құрады (ҚР экспорты –
142,4 млн. АҚШ, импорт – 38,9 млн. АҚШ долл.). 2023 ж. қорытындысы бойынша – 95,1 млн. АҚШ долл. (ҚР экспорты – 27,3 млн. АҚШ долл., импорт – 67,9 млн. АҚШ долл.)
Экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Үкіметаралық комиссия (ҮАК) экономикалық саладағы өзара іс-қимылдың маңызды тетігі болып табылады. ҮАК-тің тең төрағалары: қазақстандық тараптан – Ұлттық экономика министрі Ә.Қуантыров, болгар тарапынан – Экономика және өнеркәсіп министрі Б.Богданов.
Осы уақытқа дейін ҮАК-тің 4 отырысы өткізілді (бірінші, екінші – 2004 ж. дейін, үшінші – 2014 ж. және төртінші – 2016 ж.). ҮАК-тің келесі
5-отырысын 2024 ж. Софияда өткізу жоспарланған.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
2015 ж. 10 қарашадағы Мәдениет саласындағы келісім осы саладағы ынтымақтастықтың нормативтік-құқықтық негізін айқындайды.
Болгарияда 3 қазақ мәдени орталығы жұмыс істейді:
1) 2015 ж. бастап София университетінің түркология кафедрасында;
2) 2017 ж. бастап София орталық кітапханасында (бөлек орын);
3) 2018 ж. бастап София техникалық университетінде.
Қазақстан астанасының 20 жылдығына орай София Қоғамдық кеңесінің 2018 ж. 15 наурыздағы №167 шешімімен София көшелерінің біріне «Астана» атауы берілді. 2018 ж. 28 желтоқсанда көшенің салтанатты ашылу рәсімі өтті.
2020 ж. 10 тамызда А.Құнанбайұлының 175 жылдығына орай Свети Влас қаласында Абай барельефі ресми түрде ашылды.
2020 ж. 29 қыркүйекте Варна қ. Қоғамдық кеңесінің (мәслихат)
№ 393-4-2 шешіміне сәйкес қаладағы көшелердің біріне «Абай» атауы берілді.
2020 ж. 19 қарашада А.Құнанбайұлының 175 жылдығына және
Әл-Фарабидің 1150 жылдығына орай жаңадан шығарылған атаулы пошта маркаларын өшіру рәсімі және Ж.Алтаевтың Әл-Фараби туралы болгар тіліндегі кітабының тұсаукесері өтті.
1995 ж. Павлодарда Болгар этномәдени орталығы құрылды. ҚР аумағында көптеген этномәдени қоғамдық бірлестіктер тіркелген: Ақтөбе облысында «Вяра», Астана қ. «Злата», Павлодар облысында «Славяне», Атырау облысында «Возрождение».
Павлодар облысында К.Даржуман атындағы Ұлттық жаңғыру мектебінің болгар бөлімі табысты жұмыс істеуде.
ҚР және РБ жоғары оқу орындары (ЖОО) бірлескен ынтымақтастықты ұйымдастыруда, соның арқасында Болгарияның София, Варна, Пловдив, Бургас, Благоевград, Русе және Стара Загора жоғары оқу орындарында қазақстандық студенттер білім алуда (59).
2021 ж. 27 қазанда Әлихан Бөкейханов университеті мен Техникалық университет Өзара түсіністік туралы жаңартылған меморандумға қол қойды (қазақстандық ЖОО-ның атауының өзгеруіне байланысты).
2022 ж. 21-24 қыркүйекте өткен қала әкімі А.Байхановтың басшылығымен Павлодар әкімдігі делегациясының Бургасқа сапары аясында Торайғыров университеті мен Бургас еркін университеті арасындағы өзара түсіністік туралы меморандумға, сондай-ақ Торайғыров университеті мен профессор А.Златаров атындағы университет арасындағы өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойылды.
2022 ж. 13 желтоқсанда «Әулие Кирил және Методий» Ұлттық кітапханасының ғимаратында көрнекті мәдениет қайраткерлері, дипломатиялық корпус және Қазақстан достарының қатысуымен қазақстандық бұрыштың салтанатты ашылуы өтті.
2023 ж. 8 маусымда Астана халықаралық форумының шеңберінде
ҚР Президентінің жанындағы Ұлттық ғылым академиясы мен Болгар ғылым академиясы арасында Ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.
2023 ж. 18 шілдеде ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы мен Әулие Климент Охрид атындағы София университеті арасында Ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.
2023 ж. 11 қыркүйекте Софияда өткен ХІ «Славян ертегісі» халықаралық кинофестивалінде қазақстандық режиссер Рүстем Әбдірашовтың «Қазақ хандығы. Алтын тақ» туындысы ең үздік көркем фильм номинациясында «Гран при» жеңіп алды.
2023 ж. 24 қазанда Софиядағы Орталық әскери клубтың сахнасында Ғазиза Жұбанова атындағы «Kazakh Quartet» мемлекеттік ішекті квартеті музыканттарының концерті өтті.
2023 ж. 25 қазанда Республика күніне арналған іс-шаралардың шеңберінде, Семейде Alikhan Bokeikhan University базасында София техникалық университетінің филиалын ашу туралы келісімге ресми қол қою салтанаты өтті.
Жалпы мағлұмат
Дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 19 қаңтарда орнатылды.
1992 жылғы қазанда Ұлыбританияның Қазақстандағы Елшілігі ашылды.
1996 жылғы ақпанда ҚР Ұлыбританиядағы Елшілігі ашылды.
Қазақстанның Ұлыбританиядағы Елшісі – М.Ілиясов.
Ұлыбританияның Қазақстандағы Елшісі – К.Лич.
Саяси ынтымақтастық
Президент Н.Назарбаев Ұлыбританияға 9 рет сапармен барды (1991, 1992, 1994, 1997, 2000, 2006, 2012, 2013, 2015 жж.).
Қазақстанға Корольдік отбасы мүшелері – Ханзада Чарльз (1996 ж.), Ханшайым Анна (1993 ж.), Глостер Герцогы (2000 және 2017 жылдары), Ұлыбританияның сауда және инвестициялар жөніндегі арнайы өкілі Йорк Герцогы Ханзада Эндрю (2003, 2006, 2007 және 2010 жылдары) және Кент Ханзадасы Майкл (2009 ж.) сапарлармен келді.
2013 жылғы 30 маусым – 1 шілде аралығында Ұлыбритания
Премьер-Министрі Д.Кэмерон Қазақстанға мемлекеттік сапармен келді. Оның нәтижесінде екі ел арасындағы Стратегиялық әріптестік туралы бірлескен мәлімдеме қабылданып, Стратегиялық диалог құрылды.
2022 жылғы 21-22 желтоқсанда Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Лондонға сапармен барды.
2023 жылғы 17-18 наурызда Ұлыбританияның Сыртқы істер, достастық және халықаралық даму министрі Дж.Клеверли Қазақстанға сапары өтті.
2023 жылғы 2 қазанда ҚР және Ұлыбритания сыртқы істер министрлері орынбасары деңгейінде Қазақ-британ стратегиялық диалогының 7-ші отырысы өтті.
Қазақстан мен Ұлыбританияда парламентаралық достық топтары жұмыс істейді.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2023 жылы Қазақстан мен Ұлыбритания арасындағы екіжақты тауар айналымы 1,18 млрд. АҚШ долл. құрады (экспорт – 702,9 млн., импорт – 478,7 млн.); 2022 ж. тауар айналымының көлемі – 1,8 млрд.
2005 жылдан 2023 жылдың 3 тоқсанына дейін Ұлыбританиядан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны 17,1 млрд. доллардан асты.
Қазақстан мен Ұлыбритания арасында Сауда-экономикалық, ғылыми техникалық және мәдени ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссия және Іскерлік кеңес жұмыс істейді.
Жалпы мәліметтер
1992 ж. 6 қазан – дипломатиялық қатынастар орнатылған күн.
1997 ж. ақпанда Қазақстанда Грекияның Елшілігі ашылды.
2005 ж. 13 қаңтарда Грекияда Қазақстанның Дипломатиялық миссиясы ашылды.
2009 ж. 22 мамырда дипмиссия Елшілік болып қайта құрылды.
2021 ж. мамырдан бастап Қазақстанның Грекиядағы Елшісі болып Е.Баударбек-Қожатаев тағайындалды.
2021 ж. қарашадан бастап Қазақстанның Грекиядағы Елшісі болып Э.Какиопулу табылады.
Ең жоғарғы және жоғары деңгейдегі сапарлар
ҚР Президенті Н.Назарбаев Грекияға 2001 ж. шілдеде мемлекеттік сапармен және 2004 ж. тамызда Олимпиада ойындарының ашылу салтанатына қатысу мақсатында келді.
2002 ж. маусымда Грек Президенті К.Стефанопулос Қазақстанға ресми сапармен келді.
2009 ж. 27-28 маусымда ҚР Сыртқы істер министрі М.Тажиннің Грекияға сапары өтті.
2009 ж. 1-2 желтоқсанда ҚР Мемлекеттік хатшысы – СІМ Қ.Саудабаев Грекияның төрағалығымен Афинадағы ЕҚЫҰ СІМК отырысына қатысты.
2010 ж. 1-2 желтоқсанда Грекияның Премьер-министрі Дж.Папандреу Астанада өткен ЕҚЫҰ-ға мүше мемлекет басшыларының саммитіне қатысты.
2022 ж. 5-6 желтоқсанда Грек Сыртқы істер министрі Н.Дендиас Қазақстанға сапармен келді.
Парламентаралық ынтымақтастық
2009 ж. 9-12 қазанда ҚР Парламент Сенатының Төрағасы, ЕҚЫҰ ПА Вице-президенті Қ.Тоқаев Афинадағы ЕҚЫҰ ПА-ның отырысына қатысты.
2016 ж. 16-22 наурызда парламенттік достық тобының мүшесі, «Жаңа демократия» партиясының Парламент депутаты М.Воридис кезектен тыс парламенттік сайлауда ЕҚЫҰ ПА-ның бақылаушысы ретінде Қазақстанға келді.
2016 ж. 1 маусымда Грекия Парламентінің депутаты М.Воридис «Терроризмге қарсы діндер» атты халықаралық конференцияға қатысу үшін Астанаға келді.
2017 ж. 19-20 қазанда «Қазақстан-Грекия» парламентаралық достық тобының тең төрағасы А.Тасболатов және достық тобының мүшесі А.Қоңыров жұмыс сапарымен Грекияға келді.
2019 ж. 23-25 қыркүйекте Грекия Парламенті депутаты И.Саракьотис Еуразия елдерінің Парламенттері спикерлерінің 4-ші кеңесіне қатысу үшін Қазақстанға келді.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
Қазақстан мен Грекия арасындағы екіжақты тауар айналымы 2023 жылы 2,254 млрд. АҚШ долл. (экспорт – 2,218 млрд., импорт – 36 млн.) құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 36%-ға жоғары (1,631 млрд. АҚШ долл., экспорт – 1,608 млрд., импорт – 23 млн.).
Экономикалық және технологиялық ынтымақтастық жөніндегі Үкіметаралық комиссия екіжақты қарым-қатынастың маңызды тетігі болып табылады. Осы уақытқа дейін ҮАК-тың 5 отырысы өткізілді (соңғысы Астанада 2022 ж. 19 қазанда). Тең төрағалар: Қазақстан тарапынан — ҚР МСМ Вице-министрі Е.Еркінбаев, Грекия тарапынан — СІМ министрінің орынбасары К.Фрагояннис.
2022 ж. 20 маусымда Грекияда Қазақстан-Грек іскерлік кеңесі ашылды. Қазақстан тарапынан белгілі экономист Жақсыбек Кулекеев, Грекия тарапынан кәсіпкер Томас Ламнидис тең төраға болып тағайындалды.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
2017 ж. 24 мамырда Қазақстан мен Грекия арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастардың 25 жылдығына орай Ахарнэ қаласында «Анаға апарар жол» фильмінің көрсетілімі ұйымдастырылды.
2018 ж. 18-19 мамырда ҚР Мемлекеттік күзет қызметінің Президенттік оркестрі «Амфиония» атты алғашқы Афиналық әскери-музыкалық фестиваліне қатысты.
2018 ж. 12 қазанда Афинада Эрнест Хемингуэйдің «Шал мен теңіз» кітабы негізінде түсірілген қазақстандық режиссер Е.Тұрсыновтың «Шал» фильмінің көрсетілімі ұйымдастырылды.
2019 ж. 5 сәуірде «Қазақстан-Грекия» конференциясы аясында Афинада «Қазақстанның Ұлттық кітапханасында сақталған грек тіліндегі кітаптар каталогының» тақырыптық тұсаукесері өтті.
2019 ж. 25 тамызда Афинада «Абай — ұлы дала ақыны» атты әдеби кеш өтті.
2019 ж. 11 қарашада Афинада «Ұлы дала: тарих пен мәдениет» көрмесінің ашылуы өтті (Алтын адамның әлем мұражайларына шеруі).
2020 ж. 30 қарашада ҚР Грекиядағы Елшілігі Абай Құнанбайұлының 175 жылдығына орай бейнеролик дайындап шығарды.
2021 ж. 14 желтоқсанда ҚР Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай Афинадағы ҚР Елшілігінің жаңа ғимаратында Грекияның СІМ басшысы Н.Дендиастың қатысуымен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын көтеру салтанатты рәсімі өтті.
2022 ж. 27 қазанда Қазақстан мен Грекия арасындағы дипломатиялық қатынастардың 30 жылдығына орай Ахарнэ қаласында монумент ашылды.
2023 ж. 5 қарашада Қазақстанның Тараз және Грекияның Ежелгі Олимпия қалалары арасында бауырластық қатынастар орнату туралы актіге қол қою салтанатты рәсімі өтті.
Жалпы мәліметтер
Дипломатиялық қатынастар 1992 жылғы 5 маусымда орнатылды.
Қазақстанның Норвегиядағы Елшісі – Ә.Тұрсынов.
Норвегияның Қазақстандағы және Орталық Азия елдеріндегі Елшісі Дж.Квистад (резиденциясы Ослода орналасқан).
Саяси ынтымақтастық
Президент Н.Назарбаев 2001 ж. 2-4 сәуірде Норвегияға ресми сапармен барды.
Норвегия Премьер-Министрі К.Бондевик 2004 ж. 25-26 мамырда Қазақстанға ресми сапармен келді.
2010 ж. Норвегияның Мұрагер Ханзадасы Хокон Магнус Қазақстанға келді.
Қазақстан мен Норвегия Сыртқы істер министрліктері арасында саяси консультациялар механизмі жұмыс істейді. Консультациялардың 3-раунды 2020 жылы бейнеконференция форматында өткізілді.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2023 ж. екіжақты тауар айналымы – 124 млн. АҚШ долларына жетті (экспорт – 2,9 млн., импорт – 121 млн.). 2022 ж. тауар айналымының көлемі 117 млн. долларды құрады.
2005 бастап 2023 жылдың 3 тоқсанына дейінгі кезеңінде Норвегиядан тікелей шетелдік инвестициялардың көлемі 1,6 млрд. АҚШ долларын құрады.
1996 жылы 10 желтоқсанда дипломатиялық қатынастар орнатылды.
2011 жылы Сербия Республикасының Астанадағы Елшілігі ашылды.
2019 жылы Сербия Республикасында ҚР Елшілігі ашылды.
2021 жылғы 2 шілдеден бастап ҚР Сербия Республикасындағы Елшісі М.Атамқұлов болып табылады.
2023 жылғы 15 қыркүйектен бастап Сербия Республикасының ҚР-дағы Елшісі болып В.Йовичич тағайындалды.
Саяси ынтымақтастық
Жоғары деңгейдегі байланыстар
ҚР Президенті Н. Назарбаев Сербия Республикасына бір рет барды (2016 жылғы 23-25 тамызда ресми сапар өтті).
2023 қазан айында ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев пен Сербия Президенті А.Вучич Бейжіңде өткен «Бір белдеу, бір жол» форумы аясында кездесуін өткізді.
Сербия Республикасының Президенттері Қазақстанға төрт рет барды (үш рет ресми сапарлармен: 6-7 қазан 2010 ж. Б.Тадичтің сапары,
2015 жылғы 27-29 тамызда Т. Николичтің сапары, 2018 жылғы 9-10 қазанда А. Вучичтің сапары; бір рет жұмыс сапарымен: 2017 жылғы 9 маусымда А. Вучич «Астана ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесінің ашылу салтанатына қатысты).
Жоғары деңгейдегі байланыстар:
2017 жылғы 11 желтоқсанда Қазақстанға Премьер – министрдің бірінші орынбасары-Сыртқы істер министрі И.Дачичтің жұмыс сапары өтті.
2023 жылғы 29 қарашада ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі М.Нұртілеудің Сербияға ресми сапары өтті.
Парламентаралық ынтымақтастық
Сербияның 13-ші шақырылымдағы Халықтық жиынында (Парламентінде) 19 депутаттан тұратын Қазақстанмен достық тобы құрылды (топтың жетекшісі З.Томич болып табылады).
ҚР Парламенті Сенатында «Орталық және Шығыс Еуропа» өңірінің елдерімен ынтымақтастық жөніндегі топ құрылды, оған Сербия Парламентінің 12 депутаты кірді (топтың жетекшісі – О.Перепечина).
ҚР Парламент Мәжілісінде «Қазақстан Республикасы – Сербия Республикасы» ынтымақтастық жөніндегі парламентаралық топ құрылды
(8 депутаттан тұрады және топтың жетекшісі Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі Б.Керімбек болып табылады
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
ҚР Мемлекеттік кірістер комитетінің мәліметінше, 2023 жылдың қорытыңдысы бойынша тауар айналымы 91,2 млн. (23,6% - ға өсім), оның ішінде қазақстандық экспорт – 11,3 млн. (+37,8%), Сербиядан импорт – 79,8 млн. (+21,6%) құрады.
Қазақстандық экспорттың құрылымында көміртегі басым - 6,9 млн. долл. (үлесі 67,6%), мақта -957,3 мың долл. (9,4%), ыдыс жуғыш машиналар, сыйымдылықтарды толтыруға және бітеуге арналған жабдықтар, тауарларды орау - 521,8 мың долл. (5,1%), машиналар мен құрылғыларға арналған бөліктер - 436,2 мың долл. (4,3%), желімделген фанера - 280,8 мың долл. (2,8%), өзге де ағаш бұйымдар - 243,7 мың долл. (2,4%), көтеруге, жылжытуға, тиеуге немесе түсіруге арналған машиналар мен құрылғылар - 123,6 мың долл. (1,2%), қарақұмық, тары және басқа да дәнді дақылдар - 57,1 мың долл. (0,56%).
Сербиядан Қазақстанға импорттың негізгі тауарлары: Қағаз, картон, целлюлоза талшықтарынан жасалған мақта-25,8 млн. (36,2% үлесімен), асбест цементінен жасалған бұйымдар - 10,8 млн. (15,1%), алюминий плиталар, парақтар, жолақтар немесе таспалар - 7,5 млн. (10,5%), темекі өнімдері - 3,4 млн. (4,7%), алюминий шыбықтар мен профильдер - 2,9 млн. (4,1%), алюминий металл конструкциялары - 2,3 млн. (3,3%), сұйық сорғылар -
2,2 млн. (3,1%), Сұйықтықтар мен газдардың сипаттамаларын өлшеуге және бақылауға арналған аспаптар мен аппаратуралар - 1,3 млн. (1,8%).
Қазақстанда негізінен құрылыс, Кәсіптік, ғылыми және техникалық қызмет салаларында, сондай-ақ қызметтер саласында ұсынылған сербтердің қатысуымен 52 компания тіркелген.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссия екіжақты өзара іс-қимылдың маңызды тетігі болып табылады.
Осы уақытқа дейін ҮАК - тың 2 отырысы өткізілді (2016 ж. - Белградта, 2018 ж. - Астанада).
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
Сербияда тұрақты түрде Қазақ ұлттық өнер университетінің қазақстандық шығармашылық ұжымдарының, М. Горький атындағы мемлекеттік академиялық орыс драма театрының, Д. Нұрпейісова атындағы Қазақ халық аспаптары академиялық оркестрінің, Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының, К. Станиславский атындағы Қарағанды облыстық драма театрының ансамблінің және «Астана опера» театры ұжымының қойылымдары өткізіледі.
Елшілік кино күндері, қазақ тағамдары күндері, сондай-ақ фотокөрмелер сияқты тақырыптық іс-шараларды тұрақты негізде өткізеді.
Сонымен қатар, Спорттық дипломатия белсенді дамып келеді. Сербияда тұрақты негізде «Астана» баскетбол командасы жиындар өткізіп келеді.
ҚР Ұлттық Банкінің деректері бойынша 2010 жылдан бастап 2021 жылдың III тоқсанына дейін Сербиядан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны 1,3 млн АҚШ. Бұл ретте 2021 жылғы қаңтар-қыркүйек кезеңінде 2,7 млн тікелей сербиялық инвестиция тіркелген.
2010 жылдан бастап 2021 жылдың III тоқсанына дейін Қазақстаннан Сербияға тікелей инвестициялардың жалпы көлемі 15,1 млн.
2021 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша Қазақстанда сербтердің қатысуымен, негізінен құрылыс, кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет, сондай-ақ қызмет көрсету салаларында ұсынылған 47 компания (оның ішінде жұмыс істеп тұрған 37 компания) тіркелген.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық жөніндегі екіжақты үкіметаралық комиссия (1-ші отырыс 2016 ж. 22-23 тамызда Белградта, 2-ші отырыс 2018 ж. 8 қазанда Нұр-Султан қаласында өтті) және Қазақстан-Сербия Іскерлік кеңесі құрылды.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық
Мәдени-гуманитарлық байланыстар Қазақстан мен Сербия арасындағы ынтымақтастықтың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Қарым-қатынастың негізгі бағыттарыа жоғары және кәсіби білім беру, мәдениет (әртістер мен шығармашылық ұжымдардың концерттік сапарларын өткізу) және денсаулық сақтау салаларындағы өзара әрекеттесуді қамтиды.
2016 жылғы 24 тамызда Белградта Қазақстан мен Сербия Президенттерінің қатысуымен қазақ ақыны Жамбыл Жабаевтың бюстінің салтанатты ашылуы болды.
2019 жылғы 15 ақпанда Астана қаласындағы «Астана Опера» театрының үлкен залында әйгілі серб пианисті Майя Райкович «Балқаннан Ұлы Далаға дейін» концерті аясында өнер көрсетті.
2019 жылғы 21 және 22 ақпанында ТҮРКСОЙ-дың Балқан мен Шығыс Еуропаға гастрольдері аясында Нови Сад және Белград қалаларында Қызылордалық камералық оркестрдің қойылымдары өтті.
2019 жылғы 11 желтоқсанында Қазақ ұлттық өнер университетінің «Жас-Star» шығармашылық ұжымының ұлттық және заманауи музыка концерті өтті.
2019 жылғы 15 желтоқсанында Крагуевац қаласында Түркі мәдениеті халықаралық ұйымының (ТҮРКСОЙ) ұйымдастыруымен «Түркі әлемінің әуендері» концерті өтті. Концертке Маңғыстау облысының қазақстандық өнерпаздары қатысты.
2020 жылғы 10 ақпанда Белградта Абай Құнанбаевтың 175 жылдығына арналған «Түркі әлемінің опера жұлдыздары» атты концерт өтті. Бірлескен іс-шараны ТҮРКСОЙ, Қазақстан, Түркия және Әзірбайжанның Сербиядағы елшіліктері ұйымдастырды.
2020 жылғы 3 қарашада Белградта ҚР Елшілігінің қатысуымен Қазақстан-Сербия «Достық» достық қауымдастығы құрылды.
2020 жылғы 24 желтоқсанда Қазақстан Елшілігінде қазақ ойшылы және ақыны Абай Құнанбайұлының серб тіліне аударылған шығармалар жинағының тұсаукесері өтті. Аударма ақынның 175 жылдығын мерекелеу аясында жүзеге асырылды. Елшілік кітаптарды «Достық» қазақ-серб мәдени орталығына, сондай-ақ Сербияның ұлттық кітапханасына және Белград қаласының ғылыми және білім беру мекемелерінің кітапхана қорларына тапсырды.
2021 жылғы 1 наурызда Қазақстан мен Сербия арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастардың орнатылғанына 25 жыл және Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған іс-шаралар шеңберінде Белградта қазақ ақыны Ж.Жабаев ескерткішінің жанында «Серб-Қазақстан достығы аллеясы» ашылды.
2021 жылғы 24-30 мамырда Белградта қазақ киносының апталығы өткізілді, оның аясында көрермендер назарына қазіргі заманғы қазақстандық режиссерлердің 11 кинокартинасы ұсынылды.
2021 жылғы 3 желтоқсанда Сербия астанасында Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына және Қазақстан мен Сербия арасындағы дипломатиялық қатынастардың 25 жылдығына арналған фотокөрме, сондай-ақ виолончелист Э.Сапараев пен Нұр-Сұлтаннан келген домбырашылар дуэті Т.Олжабай мен Е.Наурыздың концерті өтті.
1992 жылы 7 сәуірде дипломатиялық қатынастар орнатылды.
2013 жылдан бастап Швеция Корольдігінде Қазақстан Республикасының Елшілігі жұмыс істейді.
2010 жылдан бастап Қазақстан Республикасында Швеция Корольдігінің Елшілігі жұмыс істейді.
Швеция Корольдігіндегі Қазақстан Республикасының Елшісі С.Нұртаев.
Қазақстан Республикасындағы Швеция Корольдігінің Елшісі Е.Пулано.
Саяси ынтымақтастық
Президенті Н.Назарбаевтың Швеция Корольдігіне ресми сапары болды (2004 ж.).
2021 ж. 12 сәуірде ЕҚЫҰ Төрағасы, Швецияның Сыртқы істер министрі А.Линденің Қазақстанға сапары өтті.
2023 ж. 30 қарашада Скопьеде ЕҚЫҰ министрлер кеңесі аясында СІМ басшысы М.Нұртілеу Швецияның Сыртқы істер министрі Т.Бильстреммен кездесті.
Қазақстан мен Швеция Сыртқы істер министрліктері арасында саяси консультациялар механизмі жұмыс істейді. Консультациялардың 4-ші раунды 2023 жылғы 23 қарашада Стокгольм қаласында өтті.
Сауда-экономикалық ынтымақтастық
2023 ж. Қазақстан мен Швеция арасындағы тауар айналымы 467 млн. АҚШ долларын құрады (экспорт – 60 млн., импорт – 407 млн.). 2022 ж. тауар айналымының көлемі 325,9 млн. долларды құрады.
2005 жылдан бастап 2023 жылдың 3 тоқсанына дейінгі кезеңде Швециядан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны 622 млн. доллардан асты.