ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ ДӘСТҮРЛІ ДІНДЕР ЛИДЕРЛЕРІ СЪЕЗІНІҢ ДАМУ КЕЗЕҢДЕРІ

2003 жылы 13 ақпанда діндер, мәдениеттер мен өркениеттерді жақындастыруда маңызды рөл атқарған Халықаралық бейбітшілік пен келісім конференциясында Қазақстанда Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съезін өткізу бастамасы көтерілді.

АҚШ, Ресей, Франция, Италия, Сауд Арабиясы, Мысыр, Польша, Германия басшыларының, ірі халықаралық ұйымдар жетекшілерінің Съез ашылуына құттықтаулар жіберуі Қазақстанның жаңа бастамасының әлемге танылуының, сенім мен табыстың дәлелі болды.

2003 жылдың қыркүйегінде өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің І Съезі алғаш рет бүкіл діни әлем өкілдерін бір үстел басына жинаған бірегей оқиға болды.

Бірінші Съездің маңыздылығы оның концептуалды идеясында жатыр – діндер диалогы – дауларды шешудің және терроризмге қарсы тұрудың тиімді құралы болып табылды. Бірінші конгресстің мақсаты тұрақты халықаралық институт құру және діни диалог пен келісілген шешімдер қабылдауды қамтамасыз ету үшін әлемде ортақ бағдар табу болды.

І Съез діни лидерлер болашақтағы үйлесімді әлемнің негізі ретінде қоғамдардағы келісім мен тұрақтылықты қамтамасыз ету бойынша бірлескен іс-әрекеттер туралы мәлімдеме жасаған декларацияны қабылдаумен аяқталды.

Сонымен қатар, дінаралық форумды тұрақты негізде – үш жылда бір рет өткізу және халықаралық және конфессияаралық диалогтың тұрақты органы – Съез Хатшылығын құру туралы шешім қабылданды. Осылайша, Съез жүйелі мәселелерді шешуге арналған диалог алаңына айналды.

2006 жылдың қыркүйегінде Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің II съезінің жұмысы «Діни сенім бостандығы және басқа діндерді ұстанушыларға құрмет» және «Халықаралық қауіпсіздікті нығайтудағы дін көшбасшылардың рөлі» тақырыбында, екі бағытта жүргізіліп, осы шараға арнайы салынған жаңа ғимаратта – Бейбітшілік және келісім сарайында өтті. Съездің алғашқы күнінде қатысушылар өз жұмысында басшылыққа алған, негізгі құрамдас бөліктерден тұратын «Дінаралық диалогтың қағидаттары» құжаты қабылданды.

Сонымен қатар, әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының жаһандық тәртіпті орнатудағы рөлі мен миссиясын күшейтуге бағытталған қазіргі әлемдегі діннің рөлін мойындайтын қорытынды құжат қабылданды.

Сондай-ақ ІІ Съезге қатысушылар барлық конфессиялар мен этностардың өкілдерін мәдени және діни айырмашылықтарға негізделген қақтығыстардың алдын алуға шақыратын бірлескен декларация қабылдады.

2009 жылы шілдеде «Толеранттылық, өзара құрмет пен ынтымақтастық әлемін құрудағы діни көшбасшылардың рөлі» тақырыбымен өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің ІІІ Съезінде Конгрестің форматына айтарлықтай өзгерістер енгізілді. Съез жұмысында секциялық сессиялардың болуы Конгресстің инновациялық жаңалығы болды.

Шара соңында дүниежүзілік қоғамдастықты діни көшбасшылар мен ұйымдардың жемісті дінаралық диалогты орнату жөніндегі күш-жігерін үнемі қолдап, ілгерілетуге, діндер мен өркениеттер диалогын сақтауға көмектесуге шақыратын бірлескен қорытынды құжат қабылданды.

Съез жұмысының нәтижесінде мәдениеттер диалогы мен экономикалық ынтымақтастыққа бағытталған басқа халықаралық ұйымдармен диалог пен әріптестікті қамтамасыз ету үшін Дін көшбасшылары кеңесін құру туралы ұсыныс жасалды.

Өз кезегінде, 2012 жылдың мамыр айында «Бейбітшілік пен келісім – адамзат таңдауы» атты Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің IV съезі өтіп, онда дін көшбасшыларының адамзат қауіпсіздігін нығайтудағы, диалог пен өзара түсіністікті жақсартудағы маңызды рөлі ерекше атап өтілді.

IV Съездің маңызды бастамаларының бірі G-Global бірыңғай электронды порталы аясында жаһандық төзімділік пен сенімді қалыптастыру мен нығайтуға арналған интернет-ресурс құру болды.

2015 жылғы маусымда өткен Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері V Съезінің тақырыбы «Діни көшбасшылар мен саясаткерлердің бейбітшілік пен даму жолындағы диалогы» болды.

V Съезге қатысушылар қабылдаған декларация қағидаттарының бірі әскери қақтығыстар тараптарын қақтығыстарды тоқтатуға, келіссөздер арқылы зорлық-зомбылықты тоқтату және бейбіт тұрғындарды қорғау туралы келісімдерді әзірлеуге шақыруға негізделді.

2018 жылдың қазан айында VI Съезге қатысушылар «Діни көшбасшылар қауіпсіз әлем үшін» басты тақырыбына бірауыздан келісетіндерін білдіріп, мәдениеттер мен өркениеттердің жақындасу мәселелерін талқылап, жаһандық қауіпсіздік пен экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл шаралары туралы пікір білдірді.

Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері VI Съезі жұмысының қорытындылары өзара іс-қимылдың жаңа деңгейіне шығу қажеттігін көрсетті. Съезге қатысушылардың Декларациясында барлық рухани көшбасшылар әлем қауымдастығына, халықтарына, мемлекеттеріне бейбітшілік пен қауіпсіздікке шақыратын үндеу қажет екендігі атап өтілді.

Айтылған бастамаларды бірлесіп жүзеге асыру үшін VI Съез делегаттары Конфессияаралық және өркениетаралық диалогты дамыту жөніндегі Н.Назарбаев орталығын құру туралы ұсынысты алға тартты.

2021 жылы Съез Хатшылығының ХІХ отырысында VII Съез «Пандемиядан кейінгі кезеңдегі адамзаттың әлеуметтік-рухани дамуындағы әлемдік және дәстүрлі конфессиялар көшбасшыларының рөлі» тақырыбымен, 2022 жылғы 14-15 қыркүйекте Нұр-Сұлтан қаласында өтетіні бекітілді.