Ұлттық спорт түрлері

Ұлттық спорт түрлері – еліміздің бренді. Қазақ халқы ежелден барлық мерекелерде жарыс ұйымдастырған. Елімізде ұлттық спорт түрлері тез танымал болып, қызығушылық оятуда. Бұл байқаулар барысында көрермен халқымыздың әдет-ғұрып, салт-дәстүрімен де таныса алады.

Қазақтың ұлттық спорт түрлері:

1. Аударыспақ – ең мықты шабандоздар қатысатын ат күресі, өйткені ат күресі ерекше төзімділікті, күшті, ептілікті және ер- тоқымды тамаша ұстай білуді талап етеді. Күрестің мәні мынада: екі ат үстіндегі шабандоз олардың қайсысы қарсыласын аттан түсіре алады деп жарысады.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

2.Бәйге – ат спортының (ат жарысы) бірі, ол да ең көне әрі танымал болып табылады. Спорттық ойынның бұл түрінің өзіндік ерекшеліктері бар – ол тек жазық жазық пен ипподромдарда ғана емес, сонымен қатар спортшы мен оның атына жоғары талаптар қойылатын таулы, тегіс емес жерлерде де ойнауға болады. Күштілер мен жүйріктер жарыста жеңе бермейді, бұл жерде жаттығудың сауатты ұйымдастырылуы мен ойыншының дайындығын ескеріп, жарыс кезіндегі жағдайларды дұрыс бағалап, ат күшін орынды пайдалану қажет. Бұл ұлттық спорт түрінің бірі – ойын төзімділікке, тапқырлыққа, батылдыққа үйретеді. Қазіргі уақытта Қазақстанда бұл спорт түрін кеңінен таратуға барлық мүмкіндіктер бар, біздің республикада сау мінетін әдемі жылқыларды өсіретін арнайы жылқы зауыттары бар.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

3. Асық ату – асық (қой сүйегі) ойыны – қазақтың ертеден келе жатқан ұлттық ойындарының бірі. Көптеген балалар ойындары асық ойынымен байланысты, бұл қазақтардың мал шаруашылығына негізделген көшпелі бейнесімен түсіндіріледі. Сондықтан қазақтың ұлттық ойындарының көпшілігі табиғи (табиғи) заттармен ойнауға негізделген. Сондықтан асық ойыны көне ұлттық ойындардың бірі болып саналады. Жастайынан асық ойыны балалардың жүйке жүйесін шыңдап, ұқыптылық, есептей білу, төзімділік сияқты қасиеттерді тәрбиелеуге көмектеседі.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

4. Жамбы ату - қазақ халқының ептілік пен мергендік қасиеттерін сынап, ержүрек аттының мақтаныш сезімін оятатын ежелгі ойындарының бірі – «жамбы ату» сайысы. Ержүрек бабалардың ұлан-ғайыр жерді сақтап қалуының басты себебі – желмен жарысатын аттар, сенімді қару болған садақ. Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан бұл екі игілік еліміздің тәуелсіздік алған бүгінгі күндеріне жетті. Жамбы ату жарысы ұзындығы 300 метрлік тегіс алаңда өтеді. Мәреде 100 метр қашықтықта биіктігі 3-4 метр сырықтың үстіне айғырдың тұяғындай үлкен жамбалар қойылады. Шабандоз атқа мініп, жамбаны көздейді. Егер шабандоз жүйрік атты тежеп көздесе, ұпай берілмейді. Жүгіру кезінде, сол жақтағы жамбаның жанынан өтіп, көздейтін қатысушылар садақтан атады. Ойлаған мақсатқа сәтті немесе сәтсіз қол жеткізсе де, тоқтаусыз, мәре сызығына секіруді жалғастырады. Егер нысана сырықтан құласа, жебе тиді деп есептеледі және шабандозға ұпай беріледі. Жамба атудың басқа да түрлері бар: айкабак, мылтықпен атудың әртүрлі түрлері немесе бірнеше нысанаға ату.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

5. Көкпар – ұлттық спорттың тамыры дәстүрлі қасқыр аулаудан бастау алады. Ойынның мәні қарапайым, екі команда (әрқайсысында 4 көкпаршы) ешкінің етін игеріп, оны қарсыласының қазанына барынша көп рет лақтыруы керек. Көкпарды бірнеше спорт түрлерінің – күрес, регби және атқа мінудің өзара әрекеті деп атауға болады. Әрине, көкпар экстремалды спорт түрі, бірақ заманауи құрал-жабдықтар қатысушылардың денсаулығын сақтауға көмектеседі. Бұл ретте малдың ұшасын тиісті салмақтағы муляжбен ауыстыру мәселесі жиі туындайды. Ойында футбол немесе хоккей элементтері бар болса да, олар физикалық белсенділік тұрғысынан жеңіліске ұшырайтыны анық.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

6. Қазақша күрес сияқты спорт түрі – көне заманнан бастау алған қазақ күресі бүгінде үлкен танымалдылыққа ие болды. Қазақша күрес қазақ халқының тарихымен қатар дамып келеді. Кез келген мерекелік іс-шаралар бұл спортсыз өтпейді. Қазақ күресінде спортшы еркін қозғалады, күш-қуатын, өз тәсілдерін толық пайдаланады, бүйірінен домалап, арқасына тастап, табан тірей алады, аяқты айқастырып ұрысады, дене салмағымен басады, аяғын ілмектей алады, қолынан ұстай алады. белбеу және оның басына тастаңыз. Күрек жерге тиіп, біржақты жеңіліспен аяқталады. Бұл күрестің негізгі шарттары – күрделі әдістермен және күшпен қарсыласты даусыз құлату. Қазіргі уақытта Қазақстанда ұлттық күрестен республикалық және халықаралық маңызы бар жарыстар өтуде, бұл спорттың осы түріне халықаралық маңызының артып келе жатқанын көрсетеді. Бұл да жастардың спортқа деген қызығушылығын арттырып, насихаттау мақсатында жасалып отыр.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

7.Жекпе-жек өнері – әдетте жеке жекпе-жектерді қамтитын бәсекеге қабілетті, сонымен қатар контактілі спорт түрі. Көпт еген жекпе-жектерде қатысушы жеңеді, қарсыласынан көп ұпай жинайды немесе оны жарамсыз етеді. Спорттық жекпе-жек жекпе-жек өнерімен ұзақ уақытқа созылған. Жеке жекпе-жекке қатысушылар жекпе-жекте жеңімпазды анықтау үшін тек дене күшін немесе кез келген спорттық құрал-жабдықты немесе қолмен ұсталатын қырлы қаруды пайдалана отырып, бір-біріне физикалық қарсы тұрады. Жекпе-жек өнерінің каратэ, дзюдо, бокс, ережесіз күрес сияқты түрлері бар.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

8. Жыртқыш құстармен аң аулау. Қазақ халқы үшін бүркіт – киелі құс. Ол өзінің күші мен ұлылығы үшін бағаланды, оның қанаттары еркіндікті бейнелейді. Демек, еліміздің туындағы алтын қыран бейнесі азаттықтың, тәуелсіздіктің, тектіліктің, қайсарлықтың ұлылығын паш етеді. Тарихи деректерге сүйенсек, бүркіттің қолға үйретіліп, аңшылыққа пайдаланылғанына 3 мың жыл өткен, өйткені дәл осы құс киік, түлкі, елік сияқты ірі жануарларды жеңе алатын. Жыртқыш құстармен аң аулаудың бірнеше түрі бар, олардың ең көп таралғаны бүркітпен. Жарыс үшін жабайы аңдар, соның ішінде қасқыр жіберілетін жазық алаң (алаң) таңдалады. Кімнің құсы құсты бірінші ұстаса, сол жеңімпаз атанады.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"

9.Тоғызұмалақ – қазақтың халық ойыны, тақтада 18 ойын және екі жинақтаушы ойық бар. Ойын түріктер киелі санайтын 9 санына негізделген (тоғыз ойнайтын ойық, әр ойықта бастапқыда тоғыз шар бар). Ойын математикалық ойлауын дамытып, төзімділікке тәрбиелейді. Кеш төрт-бес сағатқа созылуы мүмкін. Ойын барысында қарсыластар барлық төрт негізгі математикалық әрекетті қолдануы керек. Ойын тек жылдамдықты санауға ғана емес, тактикаға да құрылған.

"Сурет ашық ақпарат көздерінен алынды"