Қазақстан мен Ұлыбритания сауда-экономикалық әріптестікті нығайтуда: Лорд Алдердайстың сапары ынтымақтастықтың жаңа көкжиегін ашуда
2025 жылғы 10-13 қазан аралығында Қазақстан Республикасының Ұлыбритания және Солтүстік Ирландиядағы Елшілігінің қолдауымен Ұлыбританияның Әзербайжан және Орталық Азия бойынша Сауда өкілі, Лордтар палатасының мүшесі Лорд Джон Алдердайс Қазақстанға ресми сапармен келді. Бұл сапар екі ел арасындағы әріптестіктің экономика, білім, инновация және орнықты даму сияқты бағыттарды қамти отырып, жаңа стратегиялық деңгейге шыққанының жарқын дәлелі болды.
Сапар бағдарламасы Алматы мен Астананы қамтыды. Алматыда Лорд Алдердайс қала әкімі Д.Сатыбалдымен, Сыртқы істер министрінің орынбасары Ә. Қуантыровпен, сондай-ақ қазақстандық бизнес өкілдерімен кездесті. Астанада Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Р. Склярмен, Ғылым және жоғары білім министрі С. Нұрбекпен, «Самұрық-Қазына» қорының төрағасы Н. Жақұповпен, АХҚО Басқарушысы Р. Бектұровпен және басқа да жоғары лауазымды тұлғалармен келіссөздер жүргізді.
Тараптар Ұлыбритания компанияларының Қазақстандағы инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларға қатысуын кеңейту мәселелерін, сондай-ақ стратегиялық маңызды минералдар, энергетика, көлік, денсаулық сақтау, қаржы, цифрландыру және білім беру салаларында жаңа ынтымақтастық бағыттарын талқылады.
Сапардың ең маңызды тақырыптарының бірі – ұзақ мерзімді әріптестіктің негізі саналатын білім беру саласы болды. Лорд Алдердайс Қазақстандағы De Montfort University Kazakhstan, Cardiff University Kazakhstan және Coventry University Kazakhstan сияқты британдық жоғары оқу орындарының кампустарына барып, олардың өңірге әлемдік деңгейдегі стандарттарды әкеліп жатқанын атап өтті, сондай-ақ Қазақстан-Британ техникалық университеті ұйымдастырған дөңгелек үстелге қатысты. Өткен айда De Montfort университеті алғашқы түлектерін шығарды – бұл елдегі британдық академиялық қатысудың маңызды кезеңі. Лорд Алдердайс Министр Саясат Нурбекпен бірге білім беру саласындағы ынтымақтастықты жаңа деңгейге шығару жолдарын талқылады.
Лорд Алдердайсқа ерекше әсер қалдырған Нархоз университетіне барып, Queen’s University Belfast (Лорд Алдердайстың альма-матері) университетімен қос дипломды бағдарлама табысты жүзеге асырылып жатқанын білді. Бұл мысалдар екі ел арасындағы білім беру байланыстарының қаншалықты берік әрі серпінді дамып келе жатқанын көрсетеді. «Бұл университеттер тек Қазақстаннан ғана емес, әлемнің әртүрлі елдерінен келген студенттерге мүмкіндік беріп, нағыз халықаралық қауымдастық қалыптастырып жатыр», – деп атап өтті Лорд Алдердайс.
Астана халықаралық қаржы орталығындағы кездесу Қазақстанда ағылшын құқығын қолданудың бірегейлігін инвестиция тарту және ашық бизнес ортасын қалыптастыру құралы ретінде ерекше көрсетті. «Қазақстан – Ұлыбританияның Орталық Азиядағы негізгі серіктесі, және біздің сауда-экономикалық ынтымақтастығымызды түрлі стратегиялық секторларда кеңейтуге зор мүмкіндік бар. Біз осы серпінді сақтап, екі елдің бизнесі мен қоғамдарына пайда әкелетін мүмкіндіктерді толық ашуымыз қажет», – деді ол.
Бұл сапар Ұлыбританияның Қазақстанмен экономикалық ынтымақтастықты нығайту және орнықты өсімді қолдау жөніндегі кең ауқымды саясатының айқын көрінісі болды. 2025 жылдың алғашқы 8 айында екі ел арасындағы тауар айналымы 51,1%-ға өсіп, 874 млн АҚШ долларына жетті – бұл әріптестіктің артып келе жатқан маңызын дәлелдейді.
Соңғы жылдары Қазақстан мен Ұлыбритания елеулі нәтижелерге қол жеткізді: британдық университеттердің кампустары мен мектептерінің ашылуы, стратегиялық маңызды минералдар саласындағы әріптестіктің дамуы, әлемдегі алғашқы пойыздағы спутниктік интернет қызметінің іске қосылуы (OneWeb және «Қазақстан Темір Жолы»), креативті және инфрақұрылымдық салаларда британдық тәжірибені ілгерілету, ауыл шаруашылығы мен тау-кен өнеркәсібіндегі ынтымақтастықты тереңдету. Экологиялық әріптестіктің жарқын символына Корольдік құстарды қорғау қоғамы (RSPB) жүзеге асырып жатқан «Алтын Дала» бастамасы айналды. Бұл жоба биоәртүрлілікті сақтау ісіне қосқан үлесі үшін беделді Earthshot сыйлығын алды.
Лорд Алдердайстың сапары Қазақстан мен Ұлыбритания арасындағы қатынастар тек нығайып қана қоймай, сенімге, инновацияға және ортақ болашаққа негізделген халықаралық ынтымақтастықтың үлгісіне айналуда екенін дәлелдеді.