Астанада әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының VIII съезі өтті
2025 жылғы 17–18 қыркүйек күндері Астана қаласы жаһандық дінаралық диалогтың орталығына айналды – Қазақстан астанасында Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының VIII съезі өтті.
Іс-шараға 60 елден келген 100-ден астам делегация өкілдері қатысты. Олардың қатарында ірі конфессиялардың рухани көшбасшылары, халықаралық ұйымдардың өкілдері, сарапшылар, саясаттанушылар және қоғам қайраткерлері болды.
Ұлыбритания тарапынан да Съезге ауқымды делегация қатысты. Атап айтқанда, Англия шіркеуі мен Англикан қауымдастығынан Тақсыр, д-р Джо Бейли Уэллс, Англикан қауымдастығының Эпископтық қызмет жөніндегі епископы және Бас хатшының орынбасары, сондай-ақ Тақсыр Данальд Джут, Англикан дінаралық комиссиясының төрағасы және Кучинг епископы қатысты.
Сонымен қатар, Ұлыбритания делегациясының құрамында д-р Фархан Низами – Оксфордтағы Ислам зерттеулері орталығының директоры, д-р Матьяш Боди – Оксфорд университетінің Реджентс Парк колледжінде Дін бостандығы және ар-ождан еркіндігі бойынша ғылыми қызметкер, және Нинади Хешара – Шри-Ланкадағы Англикан шіркеуінің мүшесі, жас діни көшбасшы болды.
Съездің ашылуында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қазір жер жүзінде сын-қатерлер көбейіп, халықаралық ахуал ушығып тұр. Соның салдарынан түрлі қақтығыстар көбеюде. Алмағайып кезең ешкімге оңай болып жатқан жоқ. Өкінішке қарай, соғыстың сипаты мен болмысы белең алуда. Дегенмен біз өткен заманнан дұрыс сабақ алып, сындарлы әрі ашық келіссөздерге ұмтылуымыз керек. Мәмілеге балама жоқ. Бұл тұрғыдан алғанда, бүгінгі Съездің мән-маңызы айрықша. Дін басшыларын гуманистік көзқарастарды ту еткен Бейбітшілік елшілері деп айтуға болады. Сіздер ортақ мүдде үшін бірігіп, әлем жұртшылығын игі мақсат жолында жұмылдыруға ниет білдіріп отырсыздар. Баршаңызға шынайы ризашылығымды білдіремін», деп атап өтті,
Рим Папасы Лев XIV Съезд қатысушыларына арнаған сәлемдесу хатында: «Біз ұмтылып отырған болашақ – бұл бейбітшілік, бауырластық пен ынтымақ болашағы. Оған барлық жүрек пен қолдың қатысуы қажет. Дін қайраткерлері қоғамның әлсіз топтарын қорғап, ортақ үйіміз – Жер үшін ағаш отырғызып, адам қадір-қасиетін қорғауда бір ауыздан үн қатқанда, олар шындықты паш етеді: сенім адамдарды бөлмейді, қайта біріктіреді. Мұндай синергия – бүкіл адамзат үшін үміттің қуатты белгісі. Дін – қақтығыстың емес, керісінше, ем мен татуласудың қайнар көзі. Осы оймен мен бүгінгі Конгресс жұмысы бізді бейбітшілік жолындағы үйлесім мен синергияны қалыптастыруға жігерлендіреді деп сенемін. Бұл – «қарусыз әрі қарусыздандыратын, кішіпейіл және табанды» күш, әрдайым сүйіспеншілікке ұмтылып, азап шеккендердің жанынан табыла біледі» – деп түйіндеді.
Секциялық пікірталастар барысында қатысушылар XXI ғасырдағы діндердің адамзатты біріктірудегі рөлі, жасанды интеллект дәуіріндегі рухани құндылықтардың маңызы, діни институттардың тұрақты даму мен экстремизмге қарсы күрестегі бейбіт миссиясы туралы ой бөлісті.
Съезд аясында «Болашақ үшін синергия: бейбіт қатар өмір сүруге шақыратын жастар» тақырыбындағы Жас дін көшбасшыларының II форумы және «Бүгінгі күнгі мәдениетаралық және дінаралық диалог» атты сараптамалық дөңгелек үстел өтті.
Съездің қорытындысы ретінде 34 тармақтан тұратын «Астана бейбітшілік декларациясы – 2025» қабылданды. Онда діни көшбасшылар ортақ үнмен зорлық-зомбылықтан бас тартып, диалогты тереңдетуге және адам қадір-қасиетін қорғауға шақырды.
Съездің жабылуында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев: «Меймандарымыздың діні мен ділі бөлек болса да, тілегі мен ниеті бір екені сөзсіз. Съездің қорытынды Декларациясы – соның айқын дәлелі. Құжатта ортақ идеялар мен ұсыныстар көрініс тапты. Жалпы, форумның түпкі мәні де – осы. Біз құрмет пен сыйластыққа негізделген сындарлы диалогтың куәсі болдық. Ең бастысы, дінбасылар ортақ мүдде жолында күш біріктіруге дайын екенін көрсетті».
Мемлекет басшысы Қазақстанның дінаралық және мәдениетаралық диалогты барлық деңгейде толық қолдайтынын, сондай-ақ съездің ғаламдық диалог алаңы ретіндегі ықпалын арттыруға белсенді атсалысатынын атап өтті.
«Біз Съезд Хатшылығының БҰҰ институттарымен және басқа да құрылымдармен серіктестік желісін кеңейтуді жалғастырамыз. Съезд идеяларын ілгерілету үшін бірқатар іс-шара ұйымдастырылады. Оған халықаралық серіктестеріміз, жастар, сарапшылар, волонтерлік ұйымдар қатысады. Бейбітшілік – ең басты байлығымыз. Бұл – барша елдерге, халықтар мен діндерге ортақ аса маңызды құндылық. Шын мәнінде, татулық пен тұрақтылық баянды болашақтың мызғымас кепілі саналады. Сіздер осы жолда аянбай еңбек етіп жүрсіздер. Бүгінгі басқосуды соның жарқын көрінісі болды деуге болады. Бір сөзбен айтқанда, Съезд табысты өтті. Баршаңызға зор алғысымды айтамын. Игі мақсат жолындағы ынтымағымыз одан әрі нығая береді деп ойлаймын» – Президент.
Съезд қатысушылары бейбітшілік, әлеуметтік тұрақтылық пен жаһандық ынтымаққа қол жеткізу жолындағы маңызды құрал ретінде дінаралық және мәдениетаралық диалогты тереңдетуге бейілділіктерін білдірді. Олар экстремизм, радикализм және терроризмнің барлық түрлері мен көріністерін айыптап, дінді саяси мақсатта пайдалануға жол берілмейтінін нақты мәлімдеді.
Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының келесі IX съезі 2028 жылы Астанада өтеді. Бұл Қазақстанның бейбітшілік жолындағы жаһандық диалог алаңы ретіндегі маңызды миссиясының заңды жалғасы болмақ.