Коимбра университетінің зерттеушісі ғарышкерлердің денсаулығын тексеру мақсатында биосенсорларды ғарышқа жіберді

Коимбра университетінің зерттеушісі ғарышкерлердің денсаулығын тексеру мақсатында биосенсорларды ғарышқа жіберді

 Бұл жоба Португалия командасының MASER зымыранындағы алғашқы ұшуын білдіреді және денсаулық сақтауды қызықтыратын кейбір параметрлерді ғарышта талдауға мүмкіндік береді.

23 қараша 2022 жыл

Коимбра университетінің Ғылым және технологиялар факультетінің (FCTUC) Химиялық инженерия кафедрасының зерттеушісі пәнаралық жоба аясында ғарышқа ғарышкерлер мен ғарыштық туристердің денсаулығын бағалауға арналған биосенсорлар жиынтығын жіберді.

Еуропалық төмен гравитациялық зерттеулер қауымдастығы (ELGRA) қаржыландыратын зертханалық жұмыс Коимбра университетінің, Порту Жоғары инженерлік институтының және Лиссабонның Жаңа университеті зерттеу орталықтарының ғалымдарының бірлескен еңбегінің нәтижесі болды. Атап айтқанда, BioMark@ISEP/ Biomark@UC (биологиялық инженерия орталығынан - Ақмарал Сүлейменова, Горети Салеш, Мануэла Фрашку және Рита Кардозо), CENIMAT (наноқұрылымдар, наномодельдеу және наноөндіріс институтынан: Афонсо Сампайу, Ана Каролина Маркеш, Эльвира Фортунату, Гильерме Рибейро және Руй Игрежа), Коимбра университетінің Информатика және жүйелер орталығы (Джуау Габриэль Силва) және Автономды жүйелер зертханасы (Андре Диаш), сондай-ақ Порту Жоғары инженерлік институтының студенті Джуау Педро Коутиньо аталған топқа кірді.

Жоба барысында Португалия тобының MASER зымыраны алғашқы рет ғарышқа жіберіліп, онда денсаулыққа қызығушылық тудыратын кейбір көрсеткіштерді талдауға мүмкіндік берді. Жоба жетекшісі: «бұл бұрын-соңды болмаған зерттеудің мақсаты - ауырлық күші нөлге тең болатын кеңістіктегі зәрді талдауға арналған индикатор жолақтарына ұқсас сенсорлардың жұмысын бағалау», - деп түсіндіріп, олар 2014 және 2015 жылдары команда әзірлеген технологияларға негізделген қант (глюкоза) немесе антибиотик (тетрациклин) сенсорларын қолданғанын айтты.

2022 жылғы 23 қарашада ғаршықа жөнелтілген бұл жобаның жетекшісі Ақмарал Сүлейменова мен FCTUC Компьютерлік инженерия профессоры Жуау Габриэль Силва биосенсорлардың жұмысын, осы мақсатта жасалған механикалық дизайнды және зымыран мен жердегі эксперимент арасындағы байланысты қамтамасыз ету үшін осы бірегей сапарға арналған арнайы қорапты алып жүрді. Соңғы айларда бұл қорап бірнеше сынақтан өтті, оның бірінде Ақмарал Сүлейменова, Гильерме Рибейро (Лиссабонның Жаңа Университеті) және Жуау Педро Коутиньо (Порту Жоғары инженерлік институты) кетерден бір ай бұрын Швецияға барды.

Эксперимент зымыранмен байланыс және кескінді болжамды жазу тұрғысынан сәтті болды, бірақ барлық күтілетін нәтижелерге қол жеткізілмеді. Содан кейін барлық жиналған деректерді егжей-тегжейлі талдау жасалады. Екінші ұшырылымда олар осы уақытқа дейін алынбаған деректерді жинап қана қоймай, эксперименттің ғылыми шеңберін кеңейтуге үміттенеді.

«Ғарышта ауруханалар болмағандықтан, ғарышкерлердің немесе ғарыштық туристердің денсаулығын талдаудың қарапайым әдістері қажет. Қан үлгісін алу өте қиын, өйткені тартылыс күшінің болмауы сұйықтықтарды тасымалдауды қиындатады. Бұл жағдайда сілекей немесе зәрдің жедел сынақтары ең қолайлы болып табылады, олар түсін өзгертеді, өйткені көзге көрінетін нәтиже алу үшін. Осы уақытқа дейін бұл сенсорларды ғарышта пайдалану мүмкіндігі ешқашан тексерілмеген», - деп атап өтіп, Консорциум команданың осы мақсатқа жету жолында жоғары білімге ие деп санайды.

Биосенсорлар ұшқан MASER зымыранын Швецияның ғарыш агенттігі жасаған және алдыңғы ұшырылымдарда сынақтан өткен. Бұл MASER-15 миссиясы бір рейсте мүлдем басқа сипаттағы бірнеше эксперименттерді қамтитын Suborbital Express сериясының үшінші рейсіне сәйкес келеді, олардың бірі Lab-on-paper зертханалық эксперименті. 12,6 м биіктікте бұл зымыран шамамен 260 км қашықтыққа 300 кг көтере алады (Жер атмосферасы тек 100 км биіктікке дейін созылады). Бұл биіктік эксперименттерге ұшыраған микрогравитацияның сапасы жоғары болуы үшін негіз болып табылады, бұл берілген зымыранның алдыңғы модельге қарағанда артықшылығы.

Зымыран Швецияның солтүстігіндегі Esrange ғарыш орталығынан, суборбитальды ұшуға мамандандырылған арктикалық шеңберден тыс жерде ұшырылды. Бұл Еуропадағы ең ірі азаматтық зымыран ұшыру орталығы, жылдың осы уақытында сырттағы температура минус 10-нан минус 20 градусқа дейін өзгереді.

Дереккөзге сілтеме:

https://noticias.uc.pt/artigos/investigadora-da-universidade-de-coimbra-leva-biossensores-ate-ao-espaco-com-a-missao-de-avaliar-a-saude-dos-astronautas/