Дыбыс пен бос кеңістіктің арасында: қазақстандық композитор Лейденде кванттық музыканың құпияларын ашады

2025 жылғы 10 желтоқсанда Лейден қаласының Концерт залында (Eel Market Hall) Қазақстанның көрнекті композиторы, пианисті және зерттеушісі Рахат-Би Әбдісағиннің фортепианолық кеші өтті. Концерт Қазақстан Республикасының Нидерланд Корольдігіндегі Елшілігінің қолдауымен және қазақстандық диаспора өкілдерінің қатысуымен ұйымдастырылып, Еуропадағы заманауи қазақстандық мәдениетті ілгерілетудегі маңызды қадам болды.

Рахат-Би Әбдісағин – жаңа буын музыканттарының ең ерекше әрі батыл өкілдерінің бірі, екі «кванттық симфонияның», бірқатар инновациялық туындылардың және Quantum Mechanics and Avant-Garde Music: Shadows of the Void атты кітабтың авторы. Оның шығармашылығында музыка, математика және физика табиғи түрде үйлесім табады: ол кванттық механика мен авангардтық композиция арасындағы байланыстарды зерттеп, көпәлемдік интерпретация, анықталмаушылық және кванттық өзара әрекеттестік принциптеріне негізделген музыкалық туындылар жасайды. Әбдісағинге тән ғылыми көзқарас ежелгі дәстүрден бастау алады: ол дәстүрде музыка математика бөлімі ретінде қарастырылып, оның үйлесімі математикалық формула сияқты нақты заңдылықтармен түсіндірілген.

Концерт бағдарламасы әр дәуірдің әлеуметтік өзгерістері мен эстетикалық ізденістерін жаңа қырынан бейнелей отырып, үш ғасырлық музыкалық эволюцияны қамтыды. Кештің соңғы туындысы – Әбдісағиннің ертеректе жазған, бейбітшілік пен гуманизм тақырыбына арналған шығармасы орындалды. Бұл шығарма адамзатқа бағытталған музыкалық үндеу іспетті: онда адам қолымен жасалған қақтығыстар салдарынан жер бетіне қона алмай, мәңгілік миграцияға ұшыраған құстардың образы арқылы терең гуманистік ой айтылады.

Концерт ерекше мәдени оқиғаға айналып, Рахат-Би Әбдісағиннің кванттық механикадағы спиннің ашылуына 100 жыл толуына арналған 100 Years of Spin атты халықаралық конференцияға қатысуының алдындағы маңызды кезең болды. Симпозиум барысында композитор авангардтық музыка мен заманауи физиканың өзара байланысына арналған зерттеулерін таныстырып, өнер мен ғылым арасындағы ежелгі диалогты жалғастырды. Бұл диалог кезінде Эйнштейн, Планк және Гейзенберг сияқты ұлы тұлғалар да шабыт алған еді.

Қазақстан Республикасының Елшілігі Лейден университетіне, Қалалық концерт залына, бағдарлама серіктестеріне және қазақстандық диаспора өкілдеріне көрсеткен қолдауы үшін алғысын білдіреді. Рахат-Би Әбдісағиннің концерті заманауи қазақстандық өнердің халықаралық академиялық және музыкалық ортада кеңінен қолдау табатынын көрсеткен жарқын мысал болды. Бұл Қазақстанды шығармашылық пен ғылым өзара үйлесім тапқан ел ретінде танытатын маңызды мәдени оқиғаға айналды.