Археологтар Қазақ даласында қола дәуірінің мегаполисін тапқан болуы мүмкін
Қазіргі Қазақ даласының ашық жазықтарында б.з.б. шамамен 1600 жылы айырбас пен биліктің орталығы болған қола дәуірінің қоныстанған жері болған.
Семейярка деп аталатын және шатқалдар желісіне қарай «Жеті шатқал қаласы» деген лақап аты бар бұл қоныстан алғаш рет 2000-жылдардың басында табылған, алайда оның таңғажайып көлемі мен Еуразия даласындағы ықтимал маңызы 2018 жылдан бастап халықаралық археологтар тобы аймақты зерттей бастағанға дейін белгісіз болып келген. Зерттеушілер тобы бір кездері үйлерге толы кең аумақты, рәсімдер немесе басқару үшін пайдаланылған болуы мүмкін орталық монументалды ғимаратты және, мүмкін, қалайылы қола металлургия өндірісінің нысандарын анықтады.
Дүйсенбі күні Antiquity журналында жарияланған олардың табылулары – зерттеу авторларының айтуынша, тек бастама ғана.
«Бұл өте қызықты, өйткені осы аймақта қалайылы қола өндіру орнының табылуы өте сирек», – деді бас автор, Ұлыбританияның Лондон университетінің колледжінде археологиялық ғылымдар бойынша доцент Милиджана Радивоевич. «Біз Еуразия даласындағы Қола дәуірінен қалайылы қола бұйымдарының жүз мыңдаған данасы бар екенін білеміз, ал қалайылы қола өндіруге арналған тек бір ғана жарияланған орын бар. Бұл екіншісі». Калийлі қола берік әрі мықты құралдар мен басқа да материалдар жасауға мүмкіндік бергенін Радивоевич қосты.
Команда қазір осы аймақты қазу жұмыстарына кіріскенде, олар Семияркадағы үздіксіз табылымдар тарихқа дейінгі Еуразиядағы қала өмірі туралы білімімізді түбегейлі өзгертіп жатқанын айтады.
«Бізде мұндай ештеңе мүлдем жоқ», – деді зерттеудің бірлескен авторы, Ұлыбританиядағы Дурхэм университетінің археология профессоры Дэн Лоуренс. Дала аймағынан қандай да бір қоныстандыру орындары өте сирек табылады, – деп қосты ол. «Осы ландшафтта біз көшпелі малшы топтармен байланыстырамыз, бәлкім олар шатырларда немесе киіз үйлерде тұрған шығар. Ал мұнда біз анық түрде мүлде басқа нәрсеге тап болдық».
Ертіс өзенінің аңғарынан 140 гектар (шамамен 346 акр) аумақты алып жатқан бұл қоныстың ауқымдылығы мен стратегиялық орналасуы қола дәуіріндегі далада сол кездегі әлемнің қалалық аймақтарындағыдай дамыған қалалардың болғанын көрсетеді, – деді Лоуренс.