Қазақстан Президенті «Өлім жазасын жою» және «Адам құқықтары жөніндегі уәкіл» туралы заңға қол қойды
Нұр-Сұлтан, 2021 жылғы 29 желтоқсан – Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне өлім жазасын жою мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға қол қойды.
Өткен жылы Қазақстан ұстанымдары мен оның саяси даму бағытына сәйкес ел Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің Екінші факультативтік хаттамасына – өлім жазасын жою туралы халықаралық хаттамаға қосылу туралы шешім қабылданды. Бұл туралы Президент Тоқаевтың 2020 жылдың қыркүйегінде БҰҰ Бас Ассамблеясының 75-сессиясында сөйлеген сөзінде мәлім болды, оның барысында ол елдің өмір сүруге және адамның қадір-қасиетіне негізгі құқығын қамтамасыз етуге бейілділігін атап өтті. Қазақстан Парламенті 23 желтоқсанда Сенаттың жалпы отырысында Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактіге екінші факультативтік хаттаманы ратификациялады.
Биылғы жылдың басында Ұлттық Қоғамдық сенім кеңесінде осы тақырыпты талқылау барысында Мемлекет басшысы өлім жазасын алып тастау ешбір ескертусіз қабылдануы тиіс екенін, сол арқылы қазақстандық құқық қорғаушылардың бұл мәселедегі ұстанымын қолдайтынын айтты. Қазақстанның өлім жазасын алып тастау туралы шешімі елдегі қылмыстық заңнаманың адамгершілікке негізделгендігін қамтамасыз етеді.
Бүгін Президент Тоқаев «Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл туралы» заңға да қол қойды. Ол бұл заңды әзірлеу бастамасын 2021 жылдың қаңтарында VII сайланған ҚР Парламентінің бірінші сессиясының ашылуында мәлімдеген болатын. Бұл заң Қазақстанның Адам құқықтары жөніндегі уәкілінің өкілеттіктерін айтарлықтай кеңейтіп, кеңсенің құқықтық мәртебесін нақты айқындайды.
Бұл заңдарды қабылдау Үкіметтің адам құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету және Қазақстандағы саяси жаңғырту бағытына сәйкес келеді. Олар Президенттің ауқымды саяси реформаларының және оның «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» бастамасының бір бөлігін құрайды.
Анықтама: Екі заңға да үкімет пен қазақстандық азаматтық қоғам өкілдері мен құқық қорғаушылар, соның ішінде Ұлттық Қоғамдық сенім кеңесіндегі кең ауқымды талқылаулар нәтижесінде қол қойылды.
Қазақстанда өлім жазасы 2003 жылы Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың мораторий енгізу туралы Жарлығымен толығымен тоқтатылды. Қазақстанда жиырма жылға жуық уақыт ішінде өлім жазасы толығымен жойылғанға дейін өлім жазасы орындалмағанымен, аса сирек жағдайларда ауыр қылмыстар үшін сотталғандарға өлім жазасына кесілген.
2020 жылы Қазақстан БҰҰ-ның Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактісіне, адам құқықтары туралы Халықаралық Биллге енгізілген көпжақты шартқа қосылды.