Алматыда 2025 жылы қаланың басты табиғи нысандарының бірі болып табылатын Баум тоғайын абаттандыру жобасын іске асыру жоспарланған. Тоғайдың ауданы 137,7 га құрайды, ол Түрксіб ауданында Сейфуллин мен Сүйінбай даңғылдарының арасында орналасқан.
2025-2027 жылдарға арналған бюджеттің тиісті жобасын Алматы Мәслихатының алдағы сессиясында қарау жоспарлануда.
Жобаның мақсаты-тоғайды экологиялық маңызы бар аумақ ретінде жаңғырту, тұрғындар арасында эко-сананы дәріптеу. Тәсілдің ерекшелігі-тоғайдың табиғи компонентіне минималды араласу.
Аумақта шағын архитектуралық формалар пайда болады: орындықтар, беседкалар, урналар, сондай-ақ балалар ойындары мен спортқа арналған жабдықтар. Көгалдандыру кезінде эрозияны болдырмау және жер жұмыстарын азайту үшін табиғи рельеф пен жер жамылғысы сақталады.
Баум тоғайы үш аймаққа бөлінеді:
• Белсенді аймақ-ашық инфрақұрылымға қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін тоғайдың периметрі бойынша орналасады.
• Рекреациялық аймақ-ең аз инфрақұрылымы бар тыныш демалыс орны болады.
• Эко-аймақ-шектеулі араласумен табиғи флора мен фаунаны сақтауға және қалпына келтіруге арналған.
Бүкіл жоба үш негізгі қағидаға негізделген: қалпына келтіру, эко-аймақтарға бөлу және қауіпсіздік. Абаттандыруды жүзеге асыру тоғайды қала тұрғындары үшін заманауи, экологиялық және жайлы демалыс аймағына айналдыруға бағытталған.
Алматының санитарлық жағдайын және эстетикасын жақсарту мақсатында 2025 жылы 581 жаңа контейнерлік алаң салу және 1 683 тереңдетіле көмілген контейнер орнату жоспарланып отыр.
2025–2027 жылдарға арналған тиісті бюджет жобасы алдағы Мәслихат сессиясында қаралады.
Заманауи контейнерлер кеңістікті тиімді пайдаланып, алаңдарды ықшамдаа, жағымсыз иістің алдын алып, құстар мен бұралқы жануарлардан қорғайды. Қазір қалада 786 тереңдетіле көмілген контейнер орнатылған, бұл тұрғындар үшін тазалық пен жайлылықты қамтамасыз етуге жасалған маңызды қадам.
Сонымен қатар, 2024 жылы Алматыда 1 м³ көлеміндегі 1800 пластик евроконтейнер сатып алынды. Бұл контейнерлер тұрмыстық қалдықтарды жинауды жеңілдетіп, қоқыс шығару үдерісін жақсартуға мүмкіндік береді.
Еске салсақ, 2012 жылы Алматыда 197 тереңдетіле көмілген контейнерлік алаң және 1 001 контейнер салынған болатын. Алайда 10 жылдық пайдалану кезеңінде бұл контейнерлер агрессивті орта әсерінен қатты тозған. Осыған байланысты қалада сапасы жоғары жаңа контейнерлер сатып алынуда.
Жаңа контейнерлер жоғары сапалы экологиялық таза полиэтиленнен жасалған. Әлемдік стандарттарға сай, амадан тыс тозуға төзімді, технологиясы материалдың біркелкі қалыңдығын және беріктігін қамтамасыз етеді.
2025 жылы Алматыда экологиялық жобаларға 10,6 млрд.теңге бөлу жоспарлануда, бұл қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсартуға және жайлы қалалық ортаны дамытуға бағытталған. 2025-2027 жылдарға арналған бюджеттің тиісті жобасын Алматы Мәслихатының алдағы сессиясында қарау жоспарлануда.
Негізгі бағыттардың қатарында қаланы көгалдандыру, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау үшін инфрақұрылымды жақсарту және табиғи объектілерді абаттандыру бар.
Қаланы көгалдандыру жобасы ағаштар мен бұталарды отырғызуды жалғастыруды, сондай-ақ саябақтар мен жасыл аймақтарды абаттандыруды қамтиды. Ағымдағы жылы Алматыда бюджет қаражаты есебінен 170 мың көшет отырғызу жоспарлануда, оның ішінде күзгі отырғызу маусымының басынан бастап 110 мыңнан астамы отырғызылды, бұл бір қала тұрғынына жасыл екпелердің ауданын 12,5-тен 12,8 шаршы метрге дейін ұлғайтуға көмектеседі.
Сонымен қатар, 2025 жылы қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау жүйесін жаңарту жалғасады. Қалада тереңдетілген үлгідегі 2 мыңнан астам контейнерлік алаң салынады, бұл қаланың санитарлық жағдайын жақсартады. Бұдан басқа, Іле ауданында ҚТҚ көмуге арналған жаңа полигонның жобасы әзірленуде, бұл болашақта қалдықтарды кәдеге жарату мәселелерін тиімді шешуге көмектеседі.
Үлкен Алматы және Қарғалы сияқты өзен арналарын қайта құру, сондай-ақ «Сайран» су қоймасын абаттандыру жобалары табиғи экожүйелерді қалпына келтіруге және қала тұрғындарының демалуы үшін жаңа экологиялық таза аймақтарды құруға бағытталған.
2025 жылы Алматы қаласының аумағында үш деңгейлі көгалдандыру бойынша ауқымды жұмыс басталады. Бірінші деңгейде көгалдар мен гүлзарлар, екінші деңгейде бұталар мен сәндік өсімдіктер, ал үшінші деңгейде ірі ағаштар отырғызылады.
2025–2027 жылдарға арналған тиісті бюджет жобасы алдағы Мәслихат сессиясында қаралады.
Жалпы, шамамен 17 мың ірі ағаш отырғызу жоспарланған, оның ішінде 15 мың ағаштың биіктігі 4 метрден асса, 2 мың ағаштың биіктігі 6 метрден асады.
Отырғызу жұмыстары магистральды көшелер бойында, саябақтарда, скверлерде, бульварларда және басқа да қоғамдық орындарда жүргізіледі. Мұндай тәсіл тығыз қоныстанған аудандарда көлеңке мен жасыл аймақтарды тезірек құруға мүмкіндік береді.
Жоба аясында ағаштарды отырғызу мен күтіп-баптаудың заманауи әдістері қолданылатын болады. Отырғызудан кейінгі алғашқы екі жылда жүйелі күтім жасалады: тамшылатып суару, автоматтандырылған суару жүйелерін орнату, сондай-ақ ағаштар мен бұталарды жергілікті жағдайларға бейімделген минералды тыңайтқыштармен қоректендіру қарастырылған. Бұл олардың жерсінуін жеделдетеді.
Көгалдандыру экологиялық жағдайды жақсартуға және қалалық ортаның сапасын арттыруға бағытталған. Ірі ағаштарды отырғызу жасыл инфрақұрылымды қалыптастыру уақытын қысқартып, қала тұрғындары үшін жайлы жағдай жасайды.
Алматыда 2025 жылы ұзындығы 5,7 км, аумағы 23,4 га болатын Үлкен Алматы өзенінің жағалауын көріктендіру жұмыстары басталады. 2025–2027 жылдарға арналған тиісті бюджет жобасы алдағы Мәслихат сессиясында қаралады.
Жобаға бетонды тірек құрылымдарын жаңарту, жаяу жүргіншілер мен велосипед жолдарын салу, көпірлер орнату, жарықтандыру тіректерін, бейнебақылау камераларын, балалар мен спорт алаңдарын, демалыс аймақтарын және модульдік қоғамдық дәретханаларды орналастыру кіреді. Сонымен қатар, аумақты көгалдандыру және қарау алаңдарын жасау көзделген.
Айта кетсек, 2024 жылы Алматының Алатау ауданында Боралдай өзені бойындағы 24 гектар аумақты қамтитын жасыл аймақты көріктендіру аяқталған болатын. Бұл жерде жаяу жүргіншілерге арналған көпір, скейтпарк, балалар мен спорт алаңдары, орындықтар, қоқыс жәшіктері және модульдік дәретханалар орнатылды. Мұндай жобалардың тәжірибесі көрсеткендей, көріктендірілген жағалаулар мен жасыл аймақтар тұрғындардың сүйікті демалыс орнына айналып, қалалық ортаның сапасын арттырады.
Алматының жаңа бюджетінде мектептер мен балабақшаларды жаңғыртуға және жаңартуға қаражат бөлінеді
Алматыда келесі жылы мектептерді сейсмикалық күшейту арқылы жаңарту және жаңғырту жұмыстары жалғасады. 2025-2027 жылдарға арналған тиісті бюджет жобасы алдағы мәслихат сессиясында қаралады.
Үш жылдық бюджет жобасына сәйкес, 216 мектепті, 12 интернат мекемесін, 20 колледжді қамтитын 344 мың оқушының білім алуына жағдай жасау үшін шамамен 250 млрд теңге бөліну жоспарланып отыр.
Мектептерді сейсмикалық күшейту арқылы жаңғырту мен жаңарту – қалалық әкімдіктің басты басымдығының бірі. Жаңа үш жылдық бюджет қабылданғаннан кейін мегаполисте оқу орындарын жоғары сапа стандарттарына сай жаңғырту жұмыстары жалғасады.
Мемлекет басшысының сейсмикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі тапсырмаларын орындау аясында 2025 жылы үш мектептің сейсмикалық күшейту жұмыстары аяқталып, №50 мектеп-лицейі мен Әуезов, Бостандық және Медеу аудандарындағы жеті балабақшада күшейту жұмыстары басталады. Бұған қоса, келесі жылы Зерделі және Шұғыла шағын аудандарында екі мектептің құрылысы аяқталып, 12 мектеп жаңартудан өтеді. Алматыда 2023-2024 жылдары 11 мектептің күрделі жөндеуі сейсмикалық күшейту арқылы аяқталды.
Сондай-ақ, келесі жылы мегаполисте ұлттық «Жайлы мектеп» жобасы аясында 24,2 мың оқушы орнын қамтамасыз ететін 14 мектеп пайдалануға беріледі. Жаңа оқу жылына қарай оқушы орындарының тапшылығы «тиісті» деңгейге – 3-4 мың орынға дейін азаяды.
Қабылданған шаралардың арқасында Алматыда мектептер біртіндеп бір ауысымды оқу жүйесіне көшуде. Келесі оқу жылына қарай 200-ден астам мемлекеттік мектептің 43-і бір ауысымды оқу форматына көшеді (көрсеткіш 12,5%-дан 18,4%-ға дейін өседі).
Қалалық мектептердің инфрақұрылымын жаңғырту мен дамытуға үлкен көңіл бөлінуде. Биыл 89 мектепке жаңа үлгідегі 168 кабинет сатып алынды. Бұл мектептердің қазіргі заманғы пәндік кабинеттермен жабдықталу деңгейін 86,3%-ға жеткізді.
2025 жылы Орбита-3, Алтын-Бесік, Құрамыс, Шұғыла және №10 шағын аудандарында 5 балабақшаның құрылысын жалғастыру мен жаңартуға қаржы бөлу жоспарланып отыр. Бұл Мемлекет басшысының 2025 жылға дейін 3 пен 6 жас аралығындағы балаларды 97% мектепке дейінгі біліммен қамту жөніндегі тапсырмасын жүзеге асыру аясында қолға алынады.
Сонымен бірге, келесі жылы Қарағайлы, Дархан және Нұркент шағын аудандарында 3 балабақша салу жоспарлануда. Осы құрылыс жұмыстары аяқталғаннан кейін 2 280 бала балабақшаға баруға мүмкіндік алады, бұл шаһарда білім беру мен ерте дамудың сапасын айтарлықтай арттырады.
2025 жылы Алматыда цифрлық жобаларды дамытуға 16,3 млрд теңге бөліну жоспарланып отыр. 2025–2027 жылдарға арналған бюджет жобасы алдағы мәслихат сессиясында қаралады.
2025 жылы жаңа бюджет аясында қаражат халық көп жиналатын орындар мен «Сергек» аппараттық-бағдарламалық кешеніндегі 6 мың камераны техникалық қызмет көрсетуге бағытталады деп жоспарланып отыр. Бұл кешендердің жұмысы нәтижесінде мегаполисте жол-көлік оқиғаларының саны 17%-ға, ал жол апатынан қаза тапқандар саны 40%-ға азайған. Қазіргі уақытта қалада осындай 1 641 кешен жұмыс істейді. Биылғы жылдың 9 айында Алматыда 3 млн-нан астам құқықбұзушылық тіркелген, оның ішінде 18,7 млрд теңгеден астам айыппұл бюджетке өндірілді.
Сонымен қатар, мегаполисте «Бірыңғай бейнемониторинг жүйесі» жобасын іске асыру жалғасуда. Қазіргі таңда жүйеге 45,2 мың бейнекамера қосылған, олардың ішінде 616 мемлекеттік және 240 жеке нысан бар. Келесі жылы олардың саны 70 мыңға дейін артады. Жобаның негізгі мақсаты – қаланың барлық бейнебақылау камерасын біріктіру үшін бірыңғай платформаны енгізу. Бұл бейнеағындарды нақты уақыт режимінде талдауға және оларды түрлі міндеттер үшін пайдалануға мүмкіндік береді. Жасанды интеллект алгоритмдері адамдардың топталуын анықтауға, олардың мінез-құлқын талдауға, төбелес, күдікті заттар, адамдар мен көліктерді іздеуге, сондай-ақ өрт пен түтінді тануға мүмкіндік береді.
Келесі жылы коммуналдық қызметтер мен қалалық сервистердің мәселесін шешуге бағытталған жаңа бейнеаналитика түрлерін іске қосу жоспарланған. Олар қоқыс тасталған аймақтарды анықтау, қоқыс контейнерлерінің толу деңгейін бақылау, қоғамдық орындар мен көшелердегі су басу деңгейін бағалау, бұралқы жануарларды анықтау және тағы басқа мәселені қамтиды.
Айта кетейік, «Азаматтар көп жиналатын орындарда бейнемониторинг жүйесі» жобасы аясында биылғы жылдың соңына дейін 6 мың камера орнатылады.
Бұған қоса, бюджеттен бөлінген қаражаттың бір бөлігі қаланың барлық қызмет белсенділігін онлайн режимде бақылауға мүмкіндік беретін Қалалық ахуалдық орталықты одан әрі дамытуға жұмсалмақ.
Алматыда инновациялық шығармашылық орталықтар мен инновациялық колледж құрылысына ақша бөлу жоспарлануда. Алматы бюджетінің жобасында инновациялық шығармашылық орталықтар мен инновациялық колледж құрылысына ақша қарастырылған
Алматыда ағымдағы жылы төрт инновациялық шығармашылық орталық ашылды, енді тағы екеуі салынады. Үш жылдық бюджеттің тиісті жобасын Алматы Мәслихатының алдағы сессиясында қарау жоспарлануда.
Биыл Алматыда қаланың жас тұрғындарының әлеуетін дамытуға мүмкіндік беретін 4 инновациялық шығармашылық және инклюзивті білім беру орталығы ашылды. Нәтижесінде алматылық оқушылар республикалық және 20 халықаралық олимпиадаларда 64 алтын медаль алды.
Бұл бағыттағы жұмыс 2025 жылға дейін жалғасады. Осылайша, Вахтангов көшесі бойындағы Бостандық ауданында даму және шығармашылық орталығының құрылысы жалғасады және Алатау ауданындағы «Саялы» ш/а даму және шығармашылық орталығының құрылысы басталады.
Бұдан басқа, келесі жылы Алғабас ш/а инновациялық техникалық колледжінің құрылысы жалғасады, №2 гуманитарлық-педагогикалық колледж бен жатақханасы бар телекоммуникация және машина жасау колледжінің ғимаратына қосымша құрылыс салынады.
Келесі жылы Алматыдағы мектеп автобустарының саны 300-ге жетеді. Бұл туралы 2025-2027 жылдарға арналған бюджеттік жобаны Алматы мәслихатының алдағы сессиясында қарау жоспарлануда.
Еске салсақ, Алматы қаласының «Мектеп автобусы» жобасы алғаш рет Қазақстанда 2023 жылы Алматы әкімі Ерболат Досаевтың тапсырмасымен іске қосылған болатын.
Жобаның екінші кезеңі аясында биыл оқушыларды тасымалдауға қосымша 100 автобус сатып алынды. Осылайша, қазір 51 мектептің 9 мыңнан астам оқушысын тасымалдайтын 200 автобус жұмыс істеп тұр. Келесі жылы жобаның жалғасы ретінде тағы 100 автобус сатып алу жоспарланған.
Автобустар алыстағы және қиын қолжетімді аудандарда тұратын балалар оқитын мектептерден келіп түскен өтінімдерге сәйкес маршруттарға шығады. Бұл мектеп автобустарын бөлу кезіндегі басымдықтардың бірі болып табылады. Әр мектеп үшін оқушыларды тасымалдауды қамтамасыз ету мақсатында егжей-тегжейлі маршруттық парақтар әзірленді.
Саин көшесін ұзарту Момышұлы көшесінен көлік жүктемесін 40%-ға төмендетуге мүмкіндік береді. Жақын арада Алматы мәслихатының отырысында мегаполистің үш жылдық бюджетінің жобасы қаралатын болады.
Мәселен, 2025 жылы Сейфуллин даңғылы - Жансүгіров көшесінің қиылысында және Рысқұлов даңғылынан Ақын Сара көшесіне дейінгі Саин көшесінің, сондай-ақ Абай даңғылының қала шекарасына дейінгі қиылысының құрылысын аяқтау жоспарланған
Келесі жылдың шілде айында Саин көшесін Рысқұлов даңғылынан Ақын Сара көшесіне дейін жалпы ұзындығы 3,2 км ұзарту аяқталады, соның арқасында Момышұлы көшесінен көлік жүктемесінің 40% - ға төмендеуі күтілуде.
Сондай-ақ мамыр айында Абай даңғылының Б.Момышұлы көшесінен қала шекарасына дейінгі аралығы пайдалануға беріледі. Ұзартудың жалпы ұзындығы 5,3 км құрайды, екі жағында алты жолақты жол, веложолдар мен тротуарлар бар.
Маусым айында Жансүгіров көшесі мен Сейфуллин даңғылының қиылысындағы жолайрығының іргелес аумағы абаттандырылып, құрылысты толық аяқтау жоспарлануда.
Жоба Сейфуллин даңғылында көліктің үздіксіз қозғалысын қамтамасыз ету үшін жалпы ұзындығы 690 метр болатын 2 тоннель салуды көздейді. Жансүгіров көшесі бойынша көлік құралдарының өтуі жер деңгейінде жүзеге асырылатын болады. Сондай-ақ 4 жер үсті жаяу жүргіншілер өткелі, тротуарлар және көгалдандыру қарастырылған.
Бүгінгі таңда барлық съездерге асфальтбетон жабыны төселді, бір жер үсті жаяу жүргіншілер өткелі салынды, кәріз және байланыс желілерін қайта құру жұмыстары жүргізілуде. Сонымен қатар, Сейфуллин даңғылындағы «Батыс» және «Шығыс» тоннельдеріне асфальтбетон төсеу жұмыстары аяқталды.
Айта кету керек, жолайрығы пайдалануға берілген кезде Жансүгіров көшесі бойынша өткізу қабілеті 15% - ға, Сейфуллин даңғылы бойынша 20% - ға артады деп күтілуде.