Астанада министрліктер мен ведомстволардың, квазимемлекеттік сектор мен облыстардың, Астана, Алматы, Шымкент қалаларының қоғамдық кеңестері төрағаларының қатысуымен Қоғамдық кеңестерді үйлестіру орталығының бірінші отырысы ұйымдастырылды.
Отырыста қоғамдық кеңестердің су тасқыны іс-шараларын ұйымдастыру және аймақтардағы су тасқынынан кейінгі зардаптармен күресу секілді негізгі мәселелер қаралды.
Азаматтық қоғам істері комитетінің төрағасы Гүлбара Сұлтанова қоғамдық кеңестерді зардап шеккендерге өтемақы төлеу мәселелерін, сумен жабдықтау, электрмен жабдықтау және көлік инфрақұрылымы, құрылыс, тұрғын үй және т. б. мәселелерді қарау кезінде қоғамдық бақылау жүргізуге белсенді қатысуға шақырды.
Сондай-ақ кездесуде Қоғамдық кеңестердің қызметін жандандыру бойынша әрекет жоспарын іске асыру мәселелері талқыланды.
Айта кетейік, Үйлестіру орталығы қоғамдық маңызды мәселелер бойынша Қоғамдық кеңестер өкілдерінің біріккен тұтас пікірін әзірлеу үшін құрылды.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Қазақстанда «Zhas Project» жобасына құжаттарды қабылдау аяқталды. NEET санатындағы жастар (уақытша жұмыссыз жастар) 3892 өтініш берді.
Айта кетейік, өтініштердің көпшілігі 26 жасқа толған қала тұрғындарынан түскен. Өңірлер бойынша Жетісу, Түркістан, Қызылорда, Алматы облыстары мен Шымкент қаласының жастары белсенділік танытты.
Гендерлік көрсеткіш бойынша өтінімдердің 58,6%-ы әйелдерден, 41,4%-ы ер адамдардан түскен. Құжаттар аталмыш жобаны іске асыратын 10 өңірлік үкіметтік емес ұйым арқылы қабылданды. 14 мамырға дейін конкурстық өтініштер іріктеледі, ал нәтижелер 15 мамырда жарияланады.
Бұл жастарға жергілікті қауымдастықтардың әлеуметтік мәселелерін шешу үшін, қосымша ресурстар мен идеяларын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін маңызды бастама. Жоба сондай-ақ жұмыспен қамту және білім беру саласынан тыс жастарға ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын қамтиды және білім беруді қолдайды.
Байқау қорытындысы бойынша 18 бен 34 жас аралығындағы жеңімпаздарға Қазақстанның 20 өңірінде 1 миллион теңгеге дейін шағын гранттар берілетін болады. «Zhas Project» гранттық қаржыландыру арқылы ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің тапсырысы бойынша іске асырылып жатыр.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Кездесу барысында жалған ақпараттың таралу қаупі және қоғамдағы ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты өзекті мәселелер талқыланды.
Осыған байланысты министр Protenge телеграм-арнасына қатысты жағдайды түсіндірді.
«Protenge телеграм-арнасы ҚР СІМ «Азаттық радиосы» 36 тілшісіне аккредитация бермеді немесе ұзартпады» деген ақпарат жарияланды. Мұның себебі депутаттар көтерген «Масс медиа туралы» заң жобасындағы жаңа түзетулер болды. Бұл жалған ақпарат тарату фактісі.
Біріншіден, Парламент қабылдамаған және Мемлекет басшысы қол қоймаған заң жобасы негізінде мемлекеттік орган аккредиттеуден қалай бас тарта алады? Бұл айқын факт.
Екіншіден, уәкілетті органдардың ресми ақпараты бойынша, аккредиттеуден бас тартудың себебі сол кездегі аккредиттеу ережелерінің бұзылғаны. Сонымен қатар, біз бұл мәселені медиациялық келісім арқылы реттеуді құптаймыз.
Үшіншіден, өз құзыретіне сәйкес Мәдениет және ақпарат министрлігі құқықтық мониторингті тұрақты түрде жүргізіп келеді және құқық бұзушылықтардың барлық фактілері құқық қорғау органдарына жіберіледі. Жалған ақпарат таратуға байланысты фактілер бойынша тиісті пропорционалды шараларды одан әрі құқықтық бағалау және қабылдау Ішкі істер органдарының құзыретіне жататынын қайталаймын», - деп атап өтті Аида Балаева.
Кездесуге қатысушылар жалған ақпараттармен күресуде, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде бірлескен күш қажет екенін атап өтті. Сондай-ақ жалған ақпарат таралуының алдын алу, маңызды оқиғаларды объективті жариялау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске жәрдемдесетін ресурстарды қолдау мәселесінде ынтымақтастықта жұмыс істеуге дайын екендіктерін білдірді.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева Моңғолияның ҚР-дағы Елшісі Дорж Баярхуумен кездесті.
Кездесу барысында Аида Балаева Министрлік мәдениет, ақпарат, дін саласы бойынша және мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы өзара әрекет етуінің тиімді моделін құру, мемлекеттік жастар және отбасылық саясатты жүзеге асыру, сондай-ақ этносаралық келісім саласында жұмыс жүргізіп жатқанын хабарлады.
Дорж Баярхуу Моңғолия үшін медиасферадағы ынтымақтастық ерекше қызығушылық тудыратынын атап өтті. Осыған байланысты «Хабар» агенттігі және «Қазақпарат» халықаралық ақпараттық агенттігі ірі моңғолиялық БАҚ-пен меморандумдарға қол қойды.
Бірлесіп деректі, көркем, анимациялық фильмдер, сериалдар шығару үшін, сондай-ақ екі елдің тарихи-мәдени мұрасын зерттеуге арналған экспедиция құру үшін ынтымақтастық мүмкіндіктері талқыланды.
Кездесу соңында тараптар мәдени-гуманитарлық салада бірлесіп жоспар дайындауға келісті, оны іске асыру екіжақты қарым-қатынасты жаңа деңгейге шығаруға мүмкіндік береді.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
«AMANAT» партиясының әйелдер қанаты аясында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен «Білім саласындағы гендер» тақырыбында дөңгелек үстел өтті.
Оған ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі, «AMANAТ» партиясының өкілдері, Парламент Мәжілісінің депутаттары, Ұлыбритания, Сингапур спикерлері, гендерлік мәселелер бойынша отандық сарапшылар, Астана қаласының білім беру ұйымдарының өкілдері қатысты.
Олар білім берудегі гендерлік теңдікті дамыту мәселелерін, гендерлік теңсіздік пен стереотиптерді жоюға болатын заманауи трендтер мен тәжірибелерді талқылады.
ҚР МАМ Жастар және отбасы істері комитеті төрағасының орынбасары Найла Мұхтарова 2023 жылы ЮНЕСКО-ның ҚР МАМ мен «БҰҰ-әйелдер» құрылымының Байланыс гранты шеңберінде іске асқан білім беру саласындағы стратегиялық құжаттар мен бағдарламаларға және орта білім беруге арналған оқу, әдістемелік құралдарға гендерлік сараптама жүргізу жобасының нәтижелерін айтты.
«2023 жылғы гендерлік алшақтық индексі бойынша Дүниежүзілік экономикалық форумның деректеріне сәйкес, Қазақстанда білім деңгейі бойынша бастауыш, орта және жоғары біліммен қамтуда толық теңдік қамтамасыз етілді. Білімдегі алшақтық іс жүзінде жойылды. Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясатының тұжырымдамасында гендерлік саясатты іске асыру жөніндегі тәсілдер, оның ішінде гендерлік білімін жетілдіру белгіленген. Гендерлік теңдікті ілгерілетуде білім беру жүйесі ерекше рөл атқарады», – деді Найла Мұхтарова.
Соңында қатысушылар атқарылған жұмыстың маңыздылығын атап өтіп, білім саласындағы гендерлік теңдіктің орнауына атсалысуға дайын екендерін жеткізді.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Еліміздің барлық өңірлерінде «Birgemiz»жалпыұлттық жобасы аясында волонтерлік саладағы нақты жергілікті міндеттерді шешу үшін бастамаларды жүзеге асыруға арналған шағын гранттар байқауы басталады. Өтінімдерді «Birgemiz» жобаларын жүзеге асырып, шағын гранттар байқауына қатысу мәселелері бойынша кеңес беретін 8 ҮЕҰ қабылдайды.
«Birgemiz гранттық бағдарламасы» Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының гранттық қаржыландыру аясында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің тапсырысы бойынша үшінші жыл қатарынан табысты жүзеге асырылуда. Мемлекеттік гранттарды волонтер боп саналатын, кәмелетке толған қазақстандықтар және бастамашыл топтар мен ҮЕҰ-лар ала алады. Байқау аясында 300 000 теңгені құрайтын 240 шағын грант беріледі:
BIRGEMIZ: Bilim – Волонтерлерді тарту арқылы халықтың әртүрлі топтар арасында, оның ішінде ауылдық жерлерде цифрлық, қаржылық, тілдік, компьютерлік сауаттылық деңгейін арттыру;
BIRGEMIZ: Saýlyq – Денсаулық сақтау саласында волонтерлерді тарту, оның ішінде стационарлық жағдайда ем ұсынатын медициналық мекемелерге (хоспистер, онкологиялық диспансерлер және т.б.) волонтерлерді тарту;
BIRGEMIZ: Sabaqtastyq – Балалар үйлеріндегі балаларға, сондай-ақ әлеуметтік қорғау жүйесінің әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында өмірлік қиын жағдайға тап болған балалар мен жастарға, халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында және осы бағытқа сәйкес келетін басқа да жобаларда волонтерлерге тәлімгерлік ету тәжірибесін енгізу;
BIRGEMIZ: Taza Álem – Қоршаған ортаны қорғау, өзендер мен ормандарды тазарту, ағаш отырғызу, қоқыстарды сұрыптауға үйрету және осы бағытқа сәйкес келетін басқа да жобалар;
BIRGEMIZ: Asyl mura – Тарихи-мәдени мұра нысандарын сақтау және осы бағытқа сәйкес келетін басқа да жобалар;
BIRGEMIZ: Qamqor – Қарттар үйлеріндегі, халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарындағы волонтерлік қызмет және осы бағытқа сәйкес келетін басқа да жобалар;
BIRGEMIZ: Úmit – Жоғалған адамдарды іздеу, апаттар қаупін азайту, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарын жою;
BIRGEMIZ: Ayala – жануарларға жауапкершілікпен қарауды қалыптастыру.
Өтінімдерді қабылдау 2024 жылғы 25 сәуірден 20 мамырға дейін жалғасады. Қажетті құжаттардың тізімі, ұйымдастырушылардың байланыс нөмірлері, сондай-ақ басқа да ақпарат Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының https://cisc.kz/ сайтында орналасқан.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Президенттің төрағалығымен Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХХІІІ сессиясы өтті. Жиынға Парламент Сенатына ҚХА қатарынан сайланған депутаттар, республикалық этномәдени бірлестіктердің жетекшілері мен мүшелері, Ассамблеяның еріктілері, сондай-ақ бейнебайланыс арқылы Ұйымның өңірлердегі делегаттары қатысты.
Қасым-Жомарт Тоқаев, ең алдымен, еліміздің бірнеше аймағындағы табиғат апаты салдарын еңсеру үшін жүргізіліп жатқан ауқымды жұмыстарға тоқталып, су тасқыны басталғаннан бері Қазақстан халқы Ассамблеясы да ортақ істен шет қалмай, белсенді әрі үйлесімді жұмыс істеп жатқанын атап өтті. Мұның бәрі өзара жанашыр және тілеулес болудың айқын көрінісі екенін айтты.
Президент түрлі сын-қатерге қарамастан, еліміз стратегиялық мақсат-міндеттерінен айнымайтынына назар аударды. Оның айтуынша, аз уақыт ішінде жүргізілген саяси реформалар нәтижесінде биліктің барлық тармағы адамның заңды мүддесін, құқығы мен еркіндігін қорғауға және оны ілгерілетуге негізделген жаңа жүйе бойынша жұмыс істей бастады. Ендігі міндет – әділдік, инклюзивтілік, прагматизм қағидаларына негізделген және халықтың әл-ауқатын арттыруды көздейтін жаңа экономика үлгісіне көшу.
Бұл орайда Қасым-Жомарт Тоқаев Ассамблеяның бүгінгі сессиясы «Бірлік. Жасампаздық. Өрлеу» деп аталғанын, барша халқымыздың стратегиялық бағдарының түпкі мәнін осы үш ұғым дәл әрі нақты білдіретінін, бірлік пен ынтымақ басты құндылығымыз және мемлекеттік саясаттың бұлжымас бағдары болып қала беретінін айтты.
Президент осы мақсатқа жету үшін орындалуға тиіс бірнеше өзекті міндетке арнайы тоқталды.
Қасым-Жомарт Тоқаев, ең алдымен, Ассамблея жұмысын еліміздің жаңа гуманитарлық идеологиялық доктринасымен үйлестіру қажет деп санайды.
Сонымен қатар Президент бүгінде жаһандық катаклизм белең алып, түрлі мемлекеттер арасында әскери-саяси, сауда-экономикалық текетірес, тіпті мәдени-гуманитарлық тартыс күшейіп бара жатқанына тоқталды. Мемлекет басшысы қоғамда ұлтына қарай ерекшеленуге, оқшаулануға ұмтылған кез келген әрекетке, әсіресе, азаматтарды тіліне, ұлтына, дініне немесе мәдениетіне бола арандатуға, я болмаса кемсітуге мүлде жол бермейтін орта қалыптастыру маңызды екенін айтты.
Президент Ассамблеяның институционалдық әлеуетін нығайту мәселесіне арнайы тоқталып, Ұйымның мемлекеттік органдармен, Парламентпен және мәслихаттармен қарым-қатынасын жақсарта түсу керек екенін атап өтті. Бұл ретте Қасым-Жомарт Тоқаев Ассамблея жетекшілеріне мемлекеттік шешім қабылдау үдерісіне және реформаларды ілгерілету ісіне белсене қатысу, этно-әлеуметтік шиеленіс ошақтарын анықтау және ондай оқиғалардың алдын алуға баса мән беру, Ассамблеяны әлеуметтік тұтастық пен отаншылдықты дәріптейтін институт ретінде нығайту міндеттерін жүктеді.
Мемлекет басшысы сөзін қорытындылай келе, еліміз соңғы жылдары аса күрделі сынақтардың тағы бір тарихи кезеңін бастан өткеріп жатқанын айтып, бірлік пен ынтымақтың арқасында бұл қиындықтың бәрін жеңетінімізге, шынығып, ширап, бұрынғыдан да мықты болып шығатынымызға сенім білдірді.
– Тарих тоғыстырған тағдырымыз – бір, сеніммен қадам басатын келешегіміз – бір. Біз біртұтас ұлт ретінде әрдайым бабалар аманатына адал боламыз. Қасиетті қара шаңырағымыз – Қазақстанның жарқын болашағын бірге жасаймыз. Біздің мақсатымыз – айқын, бұл – Әділетті Қазақстанды құру. Мен Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігін қорғауды Президент ретіндегі ең басты міндетім деп санаймын, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Салтанатты жиында Республикалық тәжік этномәдени орталығының төрағасы Акбаржон Исмаилов, ҚХА Төрағасының орынбасары, Қазақстан корейлері қауымдастығының президенті Юрий Шин, «Ассамблея жастары» республикалық қоғамдық ұйымының төрағасы Тимур Жұмырбаев, Қарағанды облысындағы «Ассамблея жастары» ұйымы өкілдігінің төрағасы Александр Урмашов, Жетісу облысындағы Достық үйінің директоры Руфина Усанова сөз сөйледі.
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен халықтар арасында бейбiтшiлiктi, достық пен ынтымақтастықты нығайтуға, мемлекеттік тілді дамытуға сiңiрген еңбегi үшiн бірқатар азаматқа мемлекеттік наградалар табысталды.
Атап айтқанда, ІІ дәрежелі «Достық» орденімен Астана қаласы Қайырбеков атындағы №2 мектеп мұғалімі Елизавета Шнайдер, «Ел бірлігі» орденімен «Қазақстан украиндарының радасы» бірлестігінің төрағасы Юрий Тимощенко, мемлекет және қоғам қайраткері Мурат Ахмадиев, «Дустлик» Қазақстан өзбектерінің этномәдени қауымдастығы төрағасының орынбасары Хасан Шарипов, «Ерен еңбегі үшін» медалімен Степногорск балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің оқытушысы Николай Дураченко, Атырау қалалық №3 мектеп-гимназиясының мұғалімі Татьяна Любина, «Шапағат» медалімен Өскемен металлургия кешені Мырыш зауытының күйдірушісі Сергей Панасюк, Ұлытау облысы Қожамқұлов атындағы қазақ музыкалық-драма театрының аккомпаниаторы Аркадий Побединский, Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының бөлімше командирі Кирилл Пономаренко, Ақмола облысы Арайлы ауылы орта мектебінің мұғалімі Анастасия Ирубаева марапатталды.
Бұған қоса, Қазақстан халқы Ассамблеясы Шығыс Қазақстан облысы ғылыми-эксперттік тобының төрағасы Нелли Краснобаеваға, Қарағанды облысындағы «Ассамблея жастары» өкілдігінің төрағасы Александр Урмашовқа, Жетісу облысы «Қоғамдық келісім» мекемесінің басшысы Руфина Усановаға Қазақстан Республикасы Президентінің Алғысы жарияланды.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің Архив, құжаттама және кітап ісі комитеті, Қазақстан Республикасының Ұлттық архиві мен Астана қаласының мемлекеттік архиві бірлесе отырып, «Е-Өтініш» арқылы келіп түскен адвокаттық сұраныстарды қарастырудың жолдары» атты семинар өткізді.
Семинарға қатысушыларға мемлекеттік қызмет көрсету саласындағы нормативтік-құқықтық актілер, Қазақстан Республикасының мемлекеттік архивіне сұраныстарды беру бойынша іс-қимыл алгоритмі туралы маңызды мәліметтер айтылды.
Сондай-ақ іс-шара барысында архив мекемелерінің құрылымы, архив қорларындағы құжаттар, әлеуметтік-құқықтық және тақырыптық құжаттарды орындау кезінде архив құжаттарын пайдалану мәселелері талқыланды.
Сонымен қатар, Астана қаласының адвокаттары мен нотариустарының өтініштері бойынша архив құжаттарының көшірмелерін беру және мемлекеттік қызмет көрсетудің проблемалық мәселерін шешу, «Е-Өтініш» арқылы мемлекеттік қызмет көрсету сапасын арттыру және түйіткілді мәселелерді шешу жолдары жан-жақты қаралды.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі
Әлеуметтік зерттеудің қорытындысы бойынша, Қазақстанда кітапханаға баратын оқырманның жиынтық портреті жасалды. Жас ерекшелігі 15 пен 86 жас аралығындағы адамдар. Олардың 65%-ы әйелдер болса, 35%-ы ерлер екені анықталды.
Кітапханаға ең көп келетін орта мектеп оқушылары, орта білім мен жоғары оқу орындарының студенттері, шағын бизнес өкілдері, зейнеткерлер мен уақытша жұмыс істемейтін азаматтар.
Жүргізілген зерттеуге сәйкес, респонденттердің 48%-ы өздері кітап оқитынын, 35%-ы оқуды ұнататынын, 15%-ы көп оқитынын және 2%-ы оқымайтынын көрсеткен. Сауалнамаға қатысқан 90% оқырманды кітапханалардың кітап қоры қанағаттандырады.
Респонденттердің 45%-ы кітапханаларға жиі барса, 70%-ы тек жұмыс күндері барғанды жөн көреді екен.
Оқырмандар сұранысы бойынша детектив жанрындағы шығармалар мен психологияны оқитындар – 38%, өмір, махаббат туралы романға қызығатындар – 32%, естелік және тарихи кітапты оқитындар – 26%, салалық сипаттағы кітаптарды (аспаздық рецепттер, анықтамалықтар, медицина бойынша кеңестер) – 4%-ды көрсетіп отыр. Ал егде жастағы адамдардың оқуға деген құштарлығы жоғары, оның көрсеткіші – 60%.
Айта кетейік, Қазақстандағы жалпыға қолжетімді кітапханалар арасында әлеуметтік зерттеу жасалды. Оның ішінде сауалнама, экспресс-сауалнамалар, сондай-ақ оқырман формуляры бойынша оқуды талдау, жеке әңгімелесу сияқты зерттеу әдістері жүргізілді. Кітапхана оқырмандарынан оқу, қызмет көрсету сапасы, сондай-ақ респонденттердің жасы, білімі мен гендерлік белгілері туралы пікірлері сұралды.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызмет
Бүгін «Қазмедиа орталығында» ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің тапсырысы бойынша «Қазіргі заманғы әлемдегі медиация» халықаралық форумы өз жұмысын бастады. Аталған іс-шара медиация саласында тәжірибе және білім алмасу үшін Қазақстан, Болгария және Үндістанның медиатор-сарапшыларының басын қосып отыр.
Жалпы бөлімнің ашылу салтанатында Азаматтық қоғам істері комитетінің төрағасы Гүлбара Сұлтанова құттықтау сөз сөйледі.
«Медиация – өмірдің барлық салаларында азаматтар өмірінің ажырамас бөлігі. Азаматтардың өзара бейбіт өзара іс-қимылын қамтамасыз ету процестерін жеңілдетеді. ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі медиация жүйесінің жұмыс істеуін және дамуын қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті орган ретінде қазіргі уақытта Соттан тыс медиация институтын одан әрі дамыту тұжырымдамасын әзірлеу жөнінде жұмыс жүргізуде. Соған орай барлық медиаторларды белсенді түрде қатысуға шақырамыз», – деді Гүлбара Сұлтанова.
Кездесу Қазақстан, Болгария және Үндістан медиаторларының, Сенат депутаттарының, ІІМ, Конституциялық, ювеналды және Жоғарғы сот өкілдерінің, медиаторлар бірлестіктері ұйымдарының басшыларының қатысуымен өтті.
Форум шеңберінде интерактивті панельдік пікірталастар, «Қазақстан – Болгария: медиацияны қолданудың халықаралық тәжірибесі» тақырыбында семинарлар өтті. Онда қатысушылар екі елдегі медиация тәжірибесін егжей-тегжейлі зерделеп, идеялар мен тәжірибе алмасты. Күн қатысушыларға сертификаттар табыстаумен аяқталды.
Ертең форум делегаттары Астананың Ювеналды сотының татуластыру орталығына және «Жанұя» отбасын қолдау орталығына барады. Онда форумға қатысушылар медиацияны сот практикасында және отбасыларды қолдау жүйесінде қолдану тетіктерімен танысады.
Гранттық жоба аясында форумды «Халықаралық келіссөздер академиясы» қауымдастығы» ЗТБ өткізді.
ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің баспасөз қызметі