Эльвира Азимова: зорлық-зомбылыққа қарсы тұрудың маңызды құралы — білім және экономикалық тәуелсіздік
Телеграмм КС - https://t.me/consot_kz
2025 жылғы 28 қарашада Астана қаласында мемлекеттік органдар, халықаралық ұйымдар, үкіметтік емес ұйымдар мен қоғамдық көшбасшылардың қатысуымен «Гендерлік зорлық-зомбылыққа қарсы белсенді іс-қимылдың 16 күні» халықаралық акциясына арналған дөңгелек үстел өтті.
Шараны Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссиясы және Қазақстандағы «БҰҰ-әйелдер» кеңсесі ұйымдастырды.
Конституциялық Соттың Төрағасы Эльвира Азимова дөңгелек үстелге қатысушыларға арналған құттықтау сөзінде 2025 жылғы 25 қарашадан бастап жалғасып келе жатқан жаһандық науқанды жыл сайынғы халықаралық бастама ретінде атап өтті, ол бүкіл әлемнің назарын қазіргі қоғамның ең өткір мәселелерінің бірі — әйелдер мен қыздарға қатысты зорлық-зомбылыққа аударады.
Ол гендерлік зорлық-зомбылық БҰҰ әйелдер мен қыздарға қатысты адам құқықтарын бұзудың жаппай және қауіпті түрі ретінде танылатынын, олардың өміріне қауіп төндіретінін және денсаулығына нұқсан келтіретінін, әйелдердің экономикалық және қоғамдық өмірге қатысуын шектейтінін және соның салдарынан мемлекеттер мен қоғамдардың дамуына әсер ететінін атап өтті.
Азимова соңғы жылдары елде маңызды қадамдар жасалғанын, оның ішінде сталкинг пен некеге мәжбүрлеу үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілгенін, зардап шеккендерді құқықтық қорғау тетіктері кеңейтілгенін, соттар агрессорды уақытша шығарып, оны міндетті психокоррекциялық бағдарламаларға жіберу құқығын алғанын атап өтті.
Құрылған зардап шеккендерге көмек көрсету инфрақұрылымы жұмысын жалғастыруда. ІІМ деректері бойынша биылғы жылдың 9 айында 70 мыңнан астам қорғаныс ұйғарымы шығарылды, ал 6,5 мыңнан астам әйелдер мен балалар дағдарыс орталықтарында уақытша баспана мен қорғанысқа ие болды. Ағымдағы жылдың жеті айында отбасылық-тұрмыстық салада 2026 қылмыстық құқық бұзушылық тіркелді — бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,3 есе көп. Бұл ретте ауыр қылмыстар саны 29%-ға төмендеді.
Қазіргі уақытта әйелдер мен қыздар цифрлық зорлық-зомбылық ретінде жаңа қауіпке тап болуда.
БҰҰ мәліметтері бойынша: әлемдегі әйелдердің 38%-ы онлайн-абьюзбен бетпе-бет келді, 85%-ы оның куәгері болды, 90%-дан астамы әйелдер мен қыздарға бағытталған.
2025 жылы науқан «Әйелдер мен қыздарға қатысты цифрлық зорлық-зомбылықты тоқтату үшін бірігу» ұранымен өткізіліп, зорлық-зомбылықтың алдын алуға, цифрлық сауаттылыққа және зорлық-зомбылықтан аман қалғандардың қажеттіліктеріне бағытталған қызметтерге тұрақты инвестиция салуға, сондай-ақ қауіпсіз және инклюзивті цифрлық кеңістіктерді құруға күш салуға шақырады.
Зорлық-зомбылыққа қарсы тұрудың маңызды құралдары білім беру және экономикалық тәуелсіздікті қолдау болып қала береді.
Бұл құралдар ағымдағы жылдың қыркүйек айында Астанадағы қазақстандық конституциялық бақылау органының бастамасы бойынша тексерілген «Сот төрелігі саласындағы әйелдер» Орталық Азия диалог алаңына қатысушылардың талқылау тақырыбы болды, оның қорытындысы бойынша «Сот төрелігі және цифрландыру саласындағы әйелдер» жобасын іске асыру жөнінде уағдаластықтарға қол жеткізілді https://www.gov.kz/memleket/entities/ksrk/press/news/details/1066024?contentType=news&lang=kk&searchText=Женщины%20в%20сфере%20правосудия%20и%20цифровизация&slug=ksrk.