Конституциялық Сот: мұраны қабылдаудың алты айлық мерзімі туралы ереже конституциялық құқықтарды шектемейді

Телеграмм КС - https://t.me/consot_kz  

 

Конституциялық Сотқа Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (Ерекше бөлім) 1072-2-бабы 1-тармағының Конституцияға сәйкестігін тексеру туралы азаматтың өтініші келіп түсті.

Өтініш беруші сотқа мұраны қабылдау мерзімін қалпына келтіру туралы, сондай-ақ мұраға құқық туралы куәлік пен сыйға тарту шарттарын жарамсыз деп тану туралы талап арызбен жүгінді. Ол әкесі қайтыс болғаннан кейін қалған мүліктің бар екенін білмейтінін және сәйкесінше заңмен белгіленген мерзімде мұраны қабылдай алмайтынын атап өтті.

Азамат жалпы юрисдикция соттарына жүгінді, олардың нәтижелері бойынша талапты қанағаттандырудан біржола бас тартылды.

Өтініш беруші Азаматтық кодекстің 1072-2-бабы 1-тармағының соттар қолданған нормасы оның конституциялық құқықтарын бұзады деп санайды.

Конституциялық Сот келесіні атап өтті. Дауланып отырған норма Конституцияның 6-бабы 1-тармағында көзделген меншіктің әртүрлі нысандарын тану немесе оларды қорғау мәселелерімен байланысты емес. Бұл норма барлық мұрагерлерге бірдей қолданылады және қандай да бір жағдайларға қарамастан, барлығына тең дәрежеде қолданылатындықтан, Конституцияның 14-бабындағы теңдік пен кемсітушілікке жол бермеу талаптарын бұзбайды. Сондай-ақ, дауланып отырған норма Конституцияның 26-бабы 3-тармағында белгіленгендей, сот шешімінсіз ешкімді мүлкінен айыру мәселесіне де қатысты емес.

Мұрагерлік құқық заңда белгіленген шарттарды, соның ішінде мұраны қабылдау мерзімдерін сақтауды көздейді. Бұл мерзімдер басқа мұрагерлердің құқықтарын қорғауға, мүліктің сақталуына және азаматтық айналымның тұрақтылығына бағытталған. Конституциялық Сот заңда елеулі себептер болған жағдайда мұрагерлікті қабылдау мерзімін қалпына келтіру мүмкіндігі қарастырылғанын атап өтті. Бұл жағдайда мұрагер мұрагерлікке қабылдау мерзімін өткізіп алу себептері жойылғаннан кейін алты ай ішінде сотқа жүгінуі тиіс (Азаматтық кодекстің 1072-3-бабы). Осылайша, дауланып отырған норма мұрагерлік құқығын жүзеге асыруға кедергі болып табылмайды.

Конституциялық Сот Азаматтық кодекстің 1072-2-бабы 1-тармағы өтініште көрсетілген конституциялық құқықтар мен бостандықтарды қозғамайды деген қорытындыға келді. Сот шешімдерін және мұраны қабылдау мерзімін қалпына келтіру негіздерін бағалау Конституциялық Соттың құзыретіне кірмейді.