Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының нормативтік қаулысына анықтамалық ақпарат
(2024 жылғы 4 мамырдағы № 43-НП)
Конституциялық сот азаматтың Қылмыстық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі – ҚПК) 64 – бабы тоғызыншы бөлігінің 17) тармағының және 70-бабы екінші бөлігінің 5) тармағының Конституцияға сәйкестігі туралы өтінішін қарады.
Көрсетілген нормаларға сәйкес күдікті мен қорғаушы сотталушының қатысуымен жүргізілген тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен танысуға және оларға ескертулер беруге құқылы.
Өтініш субъектісінің пікірінше, тергеу шеңберінде ол күдікті ретінде жауап алынды және оның қорғаушылары жоғарыда аталған жауап алу хаттамаларының көшірмелерін ұсыну туралы өтінішхаттар берді. Қылмыстық процесті жүргізетін органдардың шешімі бойынша бұл өтініштерді қанағаттандырудан бас тартылды. Оның жауап алу хаттамасының көшірмесін алуға тыйым салу оған өз құқықтары мен бостандықтарын қорғауға конституциялық құқықтарды іске асыруға кедергі келтіреді.
Конституциялық сот ҚПК күдіктінің қатысуымен жүргізілген тергеу әрекеттерінің хаттамаларын көшіруге тікелей тыйым салмайды, ал оларды жүргізген лауазымды адамдар күдіктінің қорғаушысына олардағы ақпаратты көшіруге кедергі жасауға құқылы емес деп санайды.
Баяндалған мән-жайлар кезінде ҚПК-нің даулы нормалары Конституцияда бекітілген адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарына қысым жасамайды. Сонымен қатар, күдікті мен қорғаушы көшірмелерін ала алатын іс жүргізу құжаттарының тізбесінде күдіктіден жауап алу хаттамасының болмауы субъектінің өтініш беру құқығын қорғауға немесе білікті заң көмегін алуға құқығын қамтамасыз етпейді.
Конституциялық сот ҚПК-нің 64-бабының тоғызыншы бөлігінің 17) тармағын және 70-бабының екінші бөлігінің 5) тармағын Конституцияға сәйкес деп таныды және Үкіметке ҚІЖК-ні одан әрі жетілдіру туралы мәселені қарауды ұсынды.