Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының нормативтік қаулысына анықтамалық ақпарат
(2023 жылғы 30 қыркүйектегі № 30-НҚ)
Конституциялық Сот «Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы» Заңның (бұдан әрі – Заң) 13-бабының Конституцияға сәйкестігін тексеру туралы азаматтың өтінішін қарады.
Бұл бапта ядролық сынақтардан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қолдау шаралары қарастырылған.
Өтініш субъектісі бұрын осындай аумақтардың бірінде тұрған және сынақтар нәтижесінде зардап шеккен адам болып табылады, бұл оған берілген куәлікпен расталады. Қазіргі уақытта ол аталған аумақта тұрмайды және Заңның 13-бабы Конституцияның заң мен сот алдында барлығының теңдігі және кемсітушілікке жол бермеу туралы 14-бабына сәйкес келмейді деп есептейді.
Заңның осы бабын соттар өтініш субъектісінің талаптарын қанағаттандырудан бас тартқан кезде қолданған.
Арал өңіріндегі тағы бір экологиялық апат аймағына қатысты үндеу тақырыбына ұқсас мәселелер бұрын Конституциялық Кеңесте қаралған болатын.
Конституциялық Сот экологиялық зілзала аймағында тұратын және одан кеткен адамдарды әлеуметтік қорғаудың әртүрлі деңгейлері соңғыларды тұрғылықты жері бойынша кемсітуге әкеп соқпайтындығы туралы Конституциялық Кеңестің осы қаулыда көрсетілген ұстанымдарына қосылады, өйткені халықтың аталған санаттарын қорғауға әлеуметтік-шартты көзқарас олардың конституциялық құқықтарын шектемейді (кемсітпейді). Заңда көрсетілген аймақтарда тұратын және олардан тыс тұратын зардап шеккен азаматтар әртүрлі уақыт кезеңдерінде, әртүрлі дәрежеде, әртүрлі жағдайларда болды және болып табылады, бұл оларға басқа көзқарасты алдын ала анықтайды. Қараудағы қандай да бір айырмашылық кемсітушілік болып табылмайды.
Конституциялық Сот Заңның 13-бабын Конституцияға сәйкес деп тауып, Үкіметке ядролық сынақтардан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша заңнаманы жетілдіру бойынша шаралар қабылдауды ұсынды.