Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының нормативтік қаулысына анықтамалық ақпарат
(2023 жылғы 20 шілдедегі № 24-НҚ)
Конституциялық Сот азаматтың Конституцияның 14-бабының 1-тармағына және 83-бабының 2-тармағына Қылмыстық-процестік кодексінің (бұдан әрі – ҚПК) 80-бабының екінші бөлігіне сәйкестігін тексеру туралы өтінішін қарады.
Аталған бапқа сәйкес Қазақстан Республикасының құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органы уәкілетті бөлімшесінің қызметкері зерттеу жүргізу және қорытынды беру үшін маман ретінде тартылуы мүмкін.
Өтініш субъектісі аталған бап Конституцияға сәйкес келмейді, өйткені оны қылмыстық қудалау кезінде айыптаушы тарап сарапшылардың, соның ішінде прокуратураның қазіргі қызметкерлерінің қорытындысын дәлел ретінде пайдаланған.
Бірінші сатыдағы сот аталған сараптама қорытындысын жол берілмейтін дәлел деп тауып, ақтау үкімін шығарды. Кейінгі апелляциялық сот алқасында ақтау үкімі бұзылып, апелляциялық шағымның нысанасы өзіне тағылған қылмысты жасағаны үшін кінәлі деп танылды.
Конституциялық Сот маманды тарту үшін оның арнайы білімі мен құзыретінің болуы маңызды деп санайды. Ішкі істер органдарында және өзге де құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарда арнайы тергеп-тексеруді уәкілетті бөлімшелердің қызметкерлері жүргізеді, ал прокуратура мемлекет атынан заңда белгіленген шекте және нысандарда Республика аумағында заңның сақталуына жоғары қадағалауды жүзеге асырады, ал мемлекеттік қадағалауды жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдардың функцияларын алмастырмайды.
Конституциялық Сот Қылмыстық-процестік кодекстің 80-бабының екінші бөлігі төмендегідей түсіндірмеде Конституцияға сәйкес деп танып, құқық қорғау органының уәкілетті бөлімшесінің немесе арнаулы мемлекеттік органның қызметкерін маман ретінде тартуға, егер бұл қызметкер іске мүдделі тұлға болып табылмаса, дәлелдемелерді жинауға, зерттеуге және бағалауға жәрдемдесу үшін қажетті арнаулы бiлiмi мен арнаулы құзыреті болса, сондай-ақ республика аумағында заңнаманың сақталуына жоғары қадағалауды жүзеге асырмаса, жол беріледі деді.