ҚР-дағы коммуналдық инфрақұрылым мен желілерді жаңартуға азаматтар, мемлекет және салалық кәсіпорындар инвестиция салуда
Халықтың өмір сүру сапасы мен қауіпсіздігінің негізгі элементтерінің бірі коммуналдық қажеттіліктерді уақтылы қамтамасыз ету. Қазақстанда бұл саладағы проблемалар бұрыннан бар және ушыққан. ҚР инженерлік инфрақұрылымы өткен ғасырдың 60–70 жылдарында салынған және оның үштен екісінен астамының тозығы жеткені таңқаларлық емес. Сонымен қатар, қалалар өсіп келеді, халық саны артып келеді, тиісінше, мемлекеттік қызметтерге деген қажеттілік артып келеді, бұл желілерге жүктеменің артуына алып келеді, бұл өз кезегінде тозу деңгейін арттырады.
Айтпақшы, бұл мәселе басқа ТМД елдері мен әлемге де тән. Мәселен, көршілес Ресейде жағдай қиын болғанымен, бізден жақсырақ — онда желілік тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық нысандарының 40%-дан астамын ауыстыру қажет болса, Қырғызстанда жағдай нашар, онда 2020 жылы электр станцияларының тозуы 80% болған.
Қазақстанның коммуналдық инфрақұрылымы жаңартылып, жөнделуі керек, салаға сапалы кадрларды тарту үшін қызметкерлердің жалақысын көтеру керек, иесіз желілерді ретке келтіретін кез келді. Бұл шаралардың барлығы қазақстандықтарға коммуналдық салада сапалы қызмет көрсету үшін қажет. Дәл осы мақсатта елімізде «Тарифті инвестицияға айырбастау» бағдарламасы бар, оған сәйкес 2023–2029 жылдары электр, жылу және сумен жабдықтау, сондай-ақ инженерлік желілерді жаңғыртуға және кәріз жүйесі мен тозуды 2029 жылмен салыстырғанда 20%-ға азайтуды қамтамасыз ету үшін ауқымды инвестиция тарту күтілуде.
Ескерту: қолданыстағы бағдарламаның ҚР-да 2009–2015 жылдары жұмыс істеген ұқсас бағдарламадан айырмашылығы, ол тек электр энергиясын өндіру секторынан басқа, барлық инженерлік желілерді желілер арқылы тасымалдауды қамтитындығымен ғана емес. Жаңа тарифтік саясат тұтынушының мүддесін бірінші орынға қояды: атап айтқанда, тиімді бағамен сапалы қызмет көрсету.
Табиғи монополиялар субъектілері тарифтерді белгілеу шеңберінде бүгінгі күні тозу деңгейіне қарай үш санатқа бөлінеді: қызыл (тозу деңгейі 65%–70%-дан жоғары), сары (тозу деңгейі 55%–65%) және жасыл (тозу деңгейі 55%-дан аз).
Желінің тозу деңгейі жоғары қызыл аймақтағы кәсіпорындар үшін басымдық ретінде инвестиция тартылады. Қазір осындай 87 кәсіпорын бар, оның ішінде қосымша инвестицияларды ескере отырып, 76 кәсіпорынға жаңа тарифтер мен инвестициялық бағдарламалар бекітілген (толығырақ және егжей-тегжейлі төмендегі инфографикадан қараңыз).
Сары және жасыл аймақтарда орналасқан кәсіпорындар,а 2023 жылы бекітілген инвестициялық бағдарламалар аясында жөндеу жұмыстары жоспарлы түрде жүргізілуде. Ол кәсіпорын бойынша жұмысшыларының жалақысын көтеруге және иесіз желілер мен құрал-жабдықтарды ұстау шығындарын қоса алғанда, басымдық берілген.
Нақтырақ айтсақ, биыл 267 млрд теңге инвестиция тарту жоспарланса, оның үштен біріне жуығы қызыл аймақтағы кәсіпорындарды жөндеуге және жаңғыртуға бағытталады. Нәтижесінде, 2024 жылдың өзінде бірқатар кәсіпорындар қызыл аймақтан шығып, тәуекелдердің төмендеуімен сары аймаққа көшеді.
Жалпы, 2023 жылдың екінші тоқсанында бағдарламаны іске асыру аясында ҚР Ұлттық экономика министрлігі қысқа мерзімде биыл 1 шілдеден бастап тарифтер мен инвестициялық бағдарламаларды өзгертуге ТМС-дан 212 өтінімді мақұлдады. Сонымен қатар, электр энергиясын өндіру тарифінің өсуі (27%), кәсіпорын қызметкерлерінің жалақысының өсуі (50%–100%), тауарлық газдың көтерме бағасының өсуі бағаның өсуі (12%) және стратегиялық тауарлардың — көмір, мазут, жағармай және т. б. қосымша факторлар болды.
Нәтижесінде коммуналдық қызмет тарифтерінің өзгеруі тұтынушылар мен кәсіпорындар мүдделерінің теңгерімін ескере отырып, орташа 10%-дан 30%-ға дейін айтарлықтай қалыпты болып шықты. Бұл ауданы 60 шаршы метр екі бөлмелі пәтердің орташа түбіртегіне шамамен 3-4 мың теңге қосымша ауыртпалық.
Сонымен қатар: халықтың әлеуметтік қорғалмаған топтары коммуналдық төлемдер бойынша шығындардың бір бөлігін өтеу арқылы коммуналдық қызметтерді төлеуде әкімдіктердің көмегіне иек арта алады. Айта кетейік, 2022 жылы отбасыларға тұрғын үй көмегін көрсету кезінде шығынның рұқсат етілген шекті деңгейі 10%-ға дейін төмендегенін еске сала кетейік.
Коммуналдық қызметтер тарифтерінің өзгеруі қалыпты деңгейде сақталады деп күтілген болатын. Бір жағынан, коммуналдық инфрақұрылымды дамыту және қоғамдық игіліктермен қамтамасыз ету – ең алдымен пайда табуға бағытталған емес, әлеуметтік бағыттағы бизнес. Екінші жағынан, жаңа тарифтер тек тұтынушылар есебінен ғана емес, сонымен бірге мемлекеттік бюджет және монополистердің өз қаражаты есебінен де құрылуда және жасала бермек. Мәселен, биыл жылумен қамтамасыз етуге 130,2 млрд теңгенің 58,7 млрд теңгесі тариф есебінен, бюджет есебінен 68,6 млрд теңгесі, 2,9 млрд теңгесі кәсіпорындардың есебінен салынады делік. Биыл электрмен қамтамасыз етуге 92,2 млрд теңге инвестиция салынуда, оның ішінде тариф есебінен — 88,5 млрд теңге, бюджет есебінен — 3,5 млрд теңге, меншікті қаражат есебінен — 0,2 млрд теңге. Биыл сумен қамтамасыз етуге 29,5 млрд теңге инвестиция салынуда, оның ішінде тариф есебінен — 14,3 млрд теңге, бюджет есебінен — 15 млрд теңге, меншікті қаражат есебінен — 0,2 млрд теңге. Су бұру бойынша көрсеткіштер мынадай: 15,3 млрд теңге күрделі салымның 9,6 млрд теңгесі тариф есебінен, 5,4 млрд теңгесі бюджет есебінен, монополистердің жеке қаражаты есебінен салынған қаражат — 0,3 млрд теңге.
Қазіргі уақытта «Тарифті инвестицияға айырбастау» бағдарламасын жүзеге асыру іске аса бастады. Енді әкімдіктер мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық кәсіпорындары жоспарлы және қосымша жөндеу жұмыстарының уақтылы және сапалы орындалуын қамтамасыз етіп, алдағы жылдарда желілердің тозуын азайту үшін құжаттама дайындауы керек.
Жалпы, бүгінде республикада инженерлік инфрақұрылымды дамыту мәселелері алдыңғы қатарға шығып отыр. Дәл осы сектордың өсуі экономиканың барлық басқа салаларын, соның ішінде құрылыс пен өнеркәсіпті дамытудан асып түсуі керек екенін анық түсіну керек, өйткені кез келген жаңа нысан, мейлі ол тұрғын үй кешені немесе зауыт болсын, қажетті инфрақұрылыммен, инженерлік желілермен және энергия және сумен жабдықтау қуаттарымен қамтамасыз етілмесе, ешқашан пайдалануға берілмейді. Шын мәнінде, мемлекеттің болашағы мен қазақстандықтардың кейінгі ұрпақтарының әл-ауқаты инженерлік инфрақұрылымның жағдайы мен қуаттылығына тікелей байланысты.
Мемлекет өз тарапынан барлық қажетті шараларды қабылдады: олар ТМС-ны қаржыландыруды қамтамасыз етті, заңға тиісті өзгерістер енгізді, жөндеу жұмыстарын ұлғайту және жалақыны өсіру мүмкіндігін ашты. Ендігі жерде берілген мүмкіндіктерді дер кезінде пайдалану монополиялардың өздеріне байланысты.
Әзірге ТМС жұмысында белгілі бір сұрақтар мен шағымдар туындады. Айталық, 2021 жылы бақылаушы орган — ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитеті 2020 жылға арналған инвестициялық бағдарлама іс-шаралары мен тарифтік сметаларды іске асыру туралы ТМС есептерін қарады, орындалмағаны анықталды. ТМС міндеттемелерін орындау және нәтижелер бойынша жалпы сомасы шамамен 13,3 млрд теңгеге 300-ден астам ТМС-ге уақытша өтемдік тарифтер (УӨТ) бекітілді. 2022 жылы 2021 жылдың қорытындысы бойынша УӨТ мақұлданған ТМС қазірдің өзінде 336 болып, сомасы 14,1 млрд теңгені құрады. Яғни, монополиялық тәртіп бұзушылар көбейді. Қазіргі уақытта 2022 жылға арналған есептер қарастырылуда және бүгінгі күні УӨТ жалпы сомасы 5,6 млрд теңгеге 296 ТМС үшін мақұлданды. Жұмыс жалғасуда.
Бастапқы тақырыпқа қайта оралайық. ҚР ҰЭМ ТМРК жыл сайын инвестициялық бағдарламалар мен тарифтік сметалардың ТМС шараларының орындалуына талдау жасайды. Егер монополист белгілі бір міндеттемелерді орындамаса, мысалы, модернизациялау және дамыту бойынша тарифті алған кезде өзі қабылдаған немесе қандай да бір негізсіз кіріс алса, бұл комитет тарапынан УӨТ енгізуге әкеп соғады — осылайша тарифтері уақытша төмендетілген тұтынушыларға қаражат қайтарылады. ҚР ҰЭМ ТМРК азаматтардың құқықтарын осылай қорғайды.
Дереккөз: https://energyprom.kz/ru/a/monitoring/tarifti-investiciya-ajyrbastau-badarlamasyny-oryndaluy
Өткен аптада Астанада ҚР ҰЭМ ТМРК Дүниежүзілік банкпен бірлесіп, халықаралық және отандық сарапшылар, салалық қауымдастықтар мен ҰЭМ қызметкерлері шақырылған халықаралық тәжірибе негізінде әзірленген ынталандыру тарифтерін белгілеу әдісін қолдану бойынша семинар ұйымдастырды.
ҰЭМ ТМРК төрағасы Асан Дарбаев тиімді ынталандыруларды енгізе отырып, коммуналдық жүйенің тиімді жұмыс істеуінің жаңа тәсілдерін әзірлеу тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын жаңғыртудағы басым міндет екенін атап өтті.
Тарифтік әдістемені жетілдіру жаңа инвестицияларды ынталандыру, инновациялық шешімдерді енгізу, тұтынушылармен байланыс деңгейін арттыру, көрсетілетін қызметтердің сапасын бақылау және тиісінше кірістер алу арқылы табиғи монополиялар субъектілерінің қызметінің тиімділігін арттыруға бағытталған.
Негізгі нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу тиімділік, сапа және сенімділік параметрлері бойынша бағаланады, олар бекітілген тарифпен бір мезгілде тіркеледі және монополистердің пайда деңгейіне тікелей әсер етеді.
Осылайша, ұсынылған әдіс халықаралық тәжірибеде монополистердің қызметін мемлекеттік реттеу принциптеріне сәйкес келеді.
Бұған дейін ҰЭМ басшысы халықаралық тәжірибені ескере отырып, тариф белгілеудің жаңа әдістерін қолдап, ұсынылып отырған шараларды қазақстандық шындыққа бейімдеу керектігін атап өткенін еске саламыз.
Жылыту кезеңінің басталуымен ҚР ҰЭМ ТМРК жыл сайын ел тұрғындарына жылуды қалай үнемдеу керектігі туралы нұсқау береді.
Ағымдағы жылыту кезеңінде де жылдағыдай, ақшалай қаражатты үнемдеу мақсатында, тұтынушыларға үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспаптарын орнату қажет екенін еске саламыз.
Осылайша, жылу энергиясын есепке алудың бірдей үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабы болған кезде, жылу үшін төлем мөлшері ай сайынғы көрсеткіш пен бекітілген тариф негізінде айқындалады.
Үйге ортақ есепке алу аспабы болмаған кезде, жылу үшін төлемақы мөлшері жергілікті атқарушы орган бекітетін есепке алу аспаптары жоқ тұтынушылар үшін жылумен жабдықтау қызметтеріне тұтыну нормасын және тарифтік реттеуші бекіткен тарифті негізге ала отырып, есептік жолмен айқындалады. Бұл ретте, мұнда жылуды есепке алу аспаптары жоқ тұтынушыларға арналған тариф қолданылады, ол есепке алу аспаптары бар тұтынушыларға қарағанда жоғары.
Бүгінгі күні астанада және республикалық, облыстық маңызы бар қалаларда үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспаптарымен жабдықталу 27,3%-дан 100%-ға дейін (мысалы, Астана қаласында («Астана-Теплотранзит» АҚ) - 99,5%, Алматы қаласында («Алматы жылу желілері» ЖШС) - 98%).
2023 жылы «Астана Теплотранзит» АҚ-ның деректері бойынша Астана қаласындағы тұрғын үйлерде орнатылған 970 үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабына тексеру жүргізу талап етілді, алайда 99 жылу энергиясын есепке алу аспабы тексеруден өтпеді және тиісінше тексеру мерзімі аяқталды.
«Алматы жылу желілері» ЖШС-ның деректері бойынша Алматыда 293 үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабына тексеру жүргізу талап етілді, алайда 65 жылу энергиясын есепке алу аспабы тексеруден өтпеді және тиісінше тексеру мерзімі аяқталды.
Осыған байланысты, есепке алу аспаптарын тексеру мерзімі өткен тұрғын үйлерде төлем табиғи монополиялар туралы заңнаманың нормаларына сәйкес бекітілген тұтыну нормасы бойынша (жергілікті атқарушы органдар бекітеді) жүргізілді, бұл үйге ортақ есепке алу аспаптарының ай сайынғы көрсеткіштері негізге алына отырып жүргізілген төлеммен салыстырғанда жоғары.
Сондай-ақ, 2024 жылы Астана қаласының тұрғын үйлерінде орнатылған тағы 971 жылуды есепке алу аспаптарына және Алматы қаласындағы 1217 жылуды есепке алу аспаптарына тексеру жүргізу қажет.
2023 жылы жылу энергиясын есепке алу аспаптарын тексеру мерзімдері өткен тұрғын үйлердің тізімі және 2024 жылы жылу энергиясын есепке алу аспаптарын тексеруді жүргізу қажет тұрғын үйлердің тізімімен төменде көрсетілген сілтемелер арқылы танысуға болады:
- Астана қ.: www.a-tranzit.kz;
- Алматы қ.: https://alts.kz/date-of-calibration-of-metering-devices/;
- Шымкент қ.: www.kzho.kz;
- Алматы облысы: https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/541993?lang=ru;
- Ақмола облысы: https://kzinfo.kz/content/informaciya-po-obschedomovym-priboram-ucheta-teplovoy-energii;
- Ақтөбе облысы: https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/270866?lang=ru https://aqtobesuenergy.kz/informacziya-po-priboram-uchyota/;
- Атырау облысы: https://www.ahps.kz/news/8522.html;
- Шығыс Қазақстан облысы: https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/538729?lang=ru;
- Батыс Қазақстан облысы: https://jte.kz/press-centr/planovye-raboty.html;
- Жамбыл облысы: https://taraztransenergo.kz/pu;
- Қарағанды облысы:
https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/539831?lang=kk;
https://abayteplo.kz/ru/portfolio-2/2-column;
- Қостанай облысы: https://lgke.kz;
https://rudteploset.kz/ru/%d0%bf%d1%80%d0%b8%d0%b1%d0%be%d1%80%d1%8b%d1%83%d1%87%d0%b5%d1%82%d0%b0/;
- Қызылорда облысы:
https://www.ktez.kz/%d0%bd%d0%be%d0%b2%d0%be%d1%81%d1%82%d0%b8_%d1%80%d1%83.html;
- Манғыстау облысы: https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/539507?lang=ru;
- Павлодар облысы: https://pavlodarenergo.kz;
- Солтүстік Қазақстан облысы:
https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/541175?lang=ru;
https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/541150?lang=ru;
- Түркістан облысы: www.gov.kz/memleket/entities/krem/activities/directions?lang=ru;
- Абай облысы: https://semeytke.kz/uchetepla.pdf;
- Жетісу облысы: https://www.gov.kz/memleket/entities/krem/documents/details/538840?lang=ru;
- Ұлытау облысы: https://zhezaoptvs.kz/info/pribor-ucheta, https://www.sptvs.kz/novosti;
Ескерту: қазіргі уақытта Түркістан облысының ТМС-тің ЖЕАҚ бойынша ақпараты ТМРК сайтында орналастыру жұмыстары жүргізілуде.
Енді қалай үнемдеуге болады деген сұрақ туындайды?
- Үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабын орнату.
Тұтынушы үшін үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабының болуы тиімді, себебі жылумен жабдықтау қызметтерін үнемдеуге мүмкіндік береді.
- Үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабына уақытылы тексеру жүргізу.
Тұтынушылар ПИК немесе МИБ бірлесіп, есепке алу аспаптарын тексеруді уақтылы жүргізуі қажет, себебі тексеру мерзімі өткен жағдайда жылу үшін төлем бекітілген тұтыну нормасы бойынша жүргізіледі, бұл үйге ортақ есепке алу аспаптарын ай сайынғы көрсеткіштері негізінде жүргізілген төлеммен салыстырғанда жоғары.
- Жылу энергиясын тұтынуды реттеу.
Тұтынушылар тұрғын үйлердегі терезелерді ашқан кезде жылудың ауаға «ұшып кетуіне» жол бермеуі керек.
Жылу энергиясын тұтынуды үнемдеу мақсатында ТМРК тұрғын үйдің жауапты тұлғасына жылу энергиясын тұтынуды сыртқы ауаның нақты температурасына байланысты және температура кестесіне сәйкес реттеуді ұсынады, атап айтқанда температура көтерілген (+) жағдайда жылу энергиясын тұтынуды азайту, ал төмендеген (-) жағдайда жылу энергиясын тұтынуды арттыруға ұсынады.
Аталған шаралар жылыту кезінде сыртқы ауаның нақты температурасына байланысты тұрғын үйдің тым жылытуына жол бермеуге және жылумен жабдықтау қызметтеріне ақы төлеуге тұтынушылардың қаражатын үнемдеуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда баяндалғандардың барлығын ескере отырып, реттеліп көрсетілетін қызметтерді көрсететін монополист-субъектілерді, сондай-ақ қызмет көрсетуші ұйымдарды (ПИК, МИБ, БК және т.б.) халықпен жылу энергиясын ұтымды пайдалану, жылу үшін ақы төлеуді есептеу бойынша және есепке алу аспаптарының болуының ұсынылатын қызметтер құнына әсері туралы белсенді диалог жүргізуге шақырамыз.
ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитеті және оның аумақтық бөлімшелері табиғи монополиялар субъектілерін тексерді. Атап айтқанда, ТМС-тардың өзіне алған инвестициялық міндеттемелерін орындамауын анықтау үшін іс-шаралар өткізілді. Еске салайық, 2022 жылдың қорытындысы бойынша коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту мен дамытуға арнайы тарифтер бекітілген болатын.
Жедел деректер бойынша, бүгінде еліміздің бірқатар өңірлерінде 256 табиғи монополия субъектісінің өз міндеттемелерін орындамағаны анықталды. Нәтижесінде жалпы сомасы шамамен 5,6 млрд. теңгеге уақытша өтемдік тарифтер бекітілді.
Реттелтін қызметтер бойынша ТМС өз міндеттемелерін орындамау сомалары мынадай:
- жылу энергиясын өндіру, беру, бөлу және жабдықтау - 1,6 млрд. теңге, кейбір өңірлерде тарифтің төмендеуі 7,4%-ға жетеді
- сумен жабдықтау - 1,2 млрд.теңге, кей өңірлерде тарифтің төмендеуі 12,6%-ға жетеді
- су бұру - 0,9 млрд.теңге, кейбір өңірлерде тарифтің төмендеуі 13,2%-ға жетеді
- электр энергиясын беру және тарату - 0,45 млрд.теңге, кейбір өңірлерде тарифтің төмендеуі орташа есеппен 10,5%-ға жетеді
- газды газ тарату жүйелері арқылы тасымалдау - 1,5 млрд.теңге, кей өңірлерде тарифтің төмендеуі 6,3%-ға жетеді және т.б.
Осы бағытта жұмыс жалғасуда. Енгізілген өтемдік тарифтер бойынша соңғы ақпарат қосымша хабарланатын болады.
Бүгін, 2023 жылғы 20 қазанда ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитетінің төрағасы Асан Дарбаев Маңғыстау облысына жұмыс сапарымен келді, онда халықты жылумен және сумен қамтамасыз ететін облыстың бас коммуналдық кәсіпорнында болып, инвестициялық міндеттемелердің орындалуымен танысты.
Асан Дарбаев алдағы жылыту кезеңінде қызметтің үздіксіз жұмыс істеуі үшін 163 млн. теңге сомасына Маңғыстау облысы бойынша ТМРКД және облыстың Энергетика және ТКШ басқармасымен бірлесіп бекітілген коммуналдық кәсіпорынның 2023 жылға арналған инвестициялық бағдарламасындағы іс-шараларының орындалу барысын тексерді.
Танысу барысында «МАЭК-Қазатомөнеркәсіп» ЖШС инвестициялық бағдарламаның бекітілген сомасы толық көлемде игерілгенін және іс-шаралар толық орындалғанын хабарлады.
ТМРК басшысы бекітілген инвестициялық бағдарлама іс-шараларының орындалуына түпкілікті талдау 2024 жылы ТМРКД «МАЭК-Қазатомөнеркәсіп» ЖШС заңнамада белгіленген мерзімде (2024 жылғы 1 мамырға дейін) есеп бергеннен кейін жүргізетінін атап өтті.
«Іс - шаралардың орындалмағаны және бекітілген инвестициялық бағдарлама сомасының игерілмегені анықталған жағдайда, ТМРКД уақытша өтемдік тарифті енгізу арқылы осы қаражатты қайтару жөнінде шаралар қабылдайды», - деп атап өтті Асан Дарбаев.
Сонымен қатар, а.ж. тамыз айында ТМРКД кәсіпорын қызметкерлерінің жалақысы мен стратегиялық тауар (газ) құнының өзгеруіне байланысты, жылу энергиясын өндіру және жабдықтау қызметтеріне тарифті қайта қараған болатын.
Осылайша, осы қайта қарау шеңберінде кәсіпорын қызметкерлерінің орташа айлық жалақысы 55%-ға (91 205 теңгеден 141 544 теңгеге дейін) және газ сатып алуға жұмсалатын шығындар 13%-ға (1,6 млрд.теңгеден 1,9 млрд.теңгеге дейін) ұлғайтылды.
Нәтижесінде, жылу энергиясын өндіруге арналған орташа босату тарифі 18%-ға (Гкал үшін 2 396 теңгеден 2 832,06 теңгеге дейін) түзетілді, бұл жылу энергиясын жабдықтау қызметтеріне арналған соңғы орташа босату тарифінің 4,8%-ға (Гкал үшін 3 763 теңгеден 3 944 теңгеге дейін) өзгеруіне әкелді.
Қабылданған шаралар кадрлардың кетуін қысқартуға, білікті кадрларды тартуға, сондай-ақ Ақтау қаласының тұрғындары үшін неғұрлым сапалы қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Бүгін, 2023 жылғы 16 қазанда ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитеті жария тыңдауларда «ҚТЖ-Жолаушылар локомотивтері» ЖШС-ның жолаушылар қозғалысындағы локомотивтік тартқыш қызметіне бағаның алдағы уақытта өсетіні жөніндегі хабарламасын талқылады.
Хабарлама ҚР Ұлттық экономика министрінің 2017 жылғы 1 ақпандағы № 36 бұйрығымен бекітілген Қоғамдық маңызы бар нарықтарда баға белгілеу қағидаларына (Баға белгілеу қағидалары) сәйкес ұсынылды.
Баға белгілеу қағидалары талап ететіндей, жария тыңдауларды өткізудің мақсаты жариялылықты, ақпараттандыруды, тұтынушылар мен субъектілер мүдделерінің теңгерімін сақтауды, тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) бағаларды қалыптастырудың ашықтығын және шынайылықты қамтамасыз ету болып табылады.
Жария тыңдауда ТМРК-ның Теміржол көлігі және порттар саласындағы реттеу басқармасының басшысы Азамат Абиев төрағалық етті.
Жолаушылар қозғалысындағы локомотивтік тартқыш қызметіне бағаның жобасы бойынша баяндамамен «ҚТЖ – Жолаушылар локомотивтері» ЖШС-ның бас директорының орынбасары Асқар Бахытұлы Мақсұтов сөз сөйледі.
Жария тыңдауларда мүдделі мемлекеттік органдардың, «Атамекен» ҚР ҰКП-ның, бұқаралық ақпарат құралдарының, қоғамдық маңызы бар нарықтар субъектілерінің, сондай-ақ қауымдастықтар мен басқа да ұйымдардың өкілдері қатысты.
Тыңдаулар барысында «ҚТЖ-Жолаушылар локомотивтері» ЖШС-ның жолаушылар қозғалысындағы локомотивтік тартқыш қызметтерінің шекті бағасының жобасына пікірлер мен ұсыныстар айтылып тыңдалды.
Жария тыңдаудың қатысушылары қызықтыратын сұрақтарын қойып, Комитет хабарламаны қарау кезінде ескерілетін ойлары мен пікірлерін айтты.
ТМРК субъект пен қызметтің тұтынушылары арасындағы теңгерімді сақтай отырып, негізделген бағаны бекіту кезінде айтылған барлық ұсыныстарды ескеретінін атап өтеді.
ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитеті мен оның аумақтық департаменттері дәстүрлі түрде әр айдың бірінші сейсенбісінде коммуналдық қызметтердің тариф белгілеу бөлігінде, ашықтықты және халықтың хабардар болуын қамтамасыз ету мақсатында, еліміздің азаматтары үшін қоғамдық қабылдаулар өткізеді.
Бүгін, 2023 жылғы 3 қазанда еліміздің барлық өңірлерінде кезекті қоғамдық қабылдаулар өткізілді, онда әрқайсысы онлайн режимде Facebook-тегі тікелей трансляцияға қосыла отырып, реттелетін коммуналдық қызметтерге (сумен жабдықтау, су бұру, жылумен жабдықтау, электрмен жабдықтау және газбен жабдықтау) тариф белгілеу мәселелері бойынша қажетті ақпарат пен жауаптар ала алды.
Тұтынушылардың сұрақтарына ТМРК төрағасының орынбасары Нұрлан Болатбаев және салалық басқармалардың басшылары жауап берді, ал өңірлерде тұтынушылармен байланыста ТМРКД-ның басшылары мен ТМС өкілдері болды.
ТМРК мамандары реттелетін коммуналдық қызметтерге бекітілген тарифтер бойынша соңғы ақпаратпен бөлісті, сондай-ақ тұтынушылардың «Тарифті инвестицияларға айырбастау» жаңа тарифтік саясатын іске асыруға қатысты келіп түскен сұрақтарына жауап берді.
Таким образом подешевели услуги по предоставлению подъездных путей.
Основанием для снижения тарифов стало несоблюдение АО обязанности по исполнению мероприятий утвержденной инвестиционной программы, передает inbusiness.kz со ссылкой на сайт комитета по регулированию естественных монополий (КРЕМ).
Нарушение было установлено при проведении КРЕМ ежегодного анализа отчета исполнения инвестиционной программы АО "НК "ҚТЖ" за 2022 год. В этой связи, АО "НК "ҚТЖ" вернёт своим потребителям необоснованный доход в размере около 16 млн. тенге (с учетом ставки рефинансирования НБ РК). Потребителями АО "НК "ҚТЖ" по услугам предоставления подъездных путей при отсутствии конкурентных подъездных путей являются более 370 юридических лиц. Возврат необоснованно полученного дохода будет осуществлен путем введения временного компенсирующего тарифа, который КРЕМ утвердил приказом от 21 сентября 2023 года № 129-ОД, с вводом в действие с 1 ноября 2023 сроком на 1 год.
Снижение тарифов в разрезе услуг составит:
-
по предоставлению подъездного пути для проезда подвижного состава при условии отсутствия конкурентного подъездного пути с 192,90 до 150,78 тенге вагон/км (без НДС) или на 21,83 %;
-
по предоставлению подъездного пути для маневровых работ, погрузки-выгрузки, других технологических операций перевозочного процесса, а также для стоянки подвижного состава, непредусмотренной технологическими операциями перевозочного процесса при условии отсутствия конкурентного подъездного пути в размере с 64,42 до 50,36 тенге вагон/час (без НДС) или на 21,83 %.
Дереккөз: https://inbusiness.kz/ru/last/tarify-snizili-dlya-potrebitelej-ao-nk-ktzh
Бүгін Астанада ҚР Ұлттық экономика министрі, Қазақстаннан Дүниежүзілік банктің басқарушысы Әлібек Қуантыров ДБ өкілдерімен кездесті.
Дүниежүзілік банктің мамандары көрсетілетін қызметтердің сапасы мен сенімділігін арттыру үшін коммуналдық кәсіпорындарды ынталандыруға, ресурстарды үнемдейтін инновациялық шешімдерді енгізуге, сондай-ақ субъектілерге тариф шегінде шығындардың бір бөлігін қайта бөлу мүмкіндігін беруге және табиғи монополиялар субъектілерінің инвестициялық тартымдылығын арттыруға бағытталған жаңа тарифтік әдістеме жобасын ұсынды.
ҰЭМ басшысы халықаралық тәжірибені ескере отырып, тариф белгілеудің жаңа әдістерін қолдап, ұсынылып отырған шараларды қазақстандық шындыққа бейімдеу керектігін атап өтті.
Кездесу қорытындысы бойынша тараптар ұсынылған әдістерді сәйкес есептеу үлгілерімен практикалық қолдану бойынша Табиғи монополияларды реттеу комитетінің қызметкерлеріне және т.б. тренингтер өткізуге келісті, сондай-ақ пилоттық режимде ынталандыру тариф белгілеу әдісін қолдану мүмкіндігін қарастырды.
Дереккөз: https://www.gov.kz/memleket/entities/economy/press/news/details/623742?lang=kk
Бүгінгі күні «Монополист» базасының жаңартылған нұсқасы өнеркәсіптік пайдалануға енгізілді.
Бұған дейін «Монополист» базасы арқылы табиғи монополиялар субъектілерінің және қоғамдық маңызы бар нарықтардың өтінімдері мен есептері оларға растайтын құжаттарды қоса бере отырып, pdf форматында сканерленген құжат түрінде жіберілген болатын. Енді монополист субъектілердің тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламалардың деректері жүйеде цифрландырылған түрде болады.
Шын мәнінде, бұл инновациялар аналитика мен деректерді болжауға үлкен мүмкіндік береді.
Тариф белгілеудің барлық үдерісі тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламаларды бекітуге өтінімдерді жіберу, жария тыңдаулар өткізу туралы хабарландыруды жариялау, тарифті бекітуден және оны түзетуден бастап, тарифтік сметалар мен инвестициялық бағдарламаларды орындау жөніндегі есептілікке дейін автоматтандырылды, бұл өз кезегінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмайды.
Сондай-ақ, «Монополист» базасының жаңа нұсқасы мемлекеттік дерекқорлармен және электрондық сатып алу алаңдарымен интеграциялау арқылы деректердің дұрыстығы мен өзектілігін қамтамасыз етеді. Интеграциялар арқылы растайтын құжаттардың көлемін оңтайландыру және қысқарту қамтамасыз етілді.
Әрбір азаматтың коммуналдық қызметтердің тұтынушысы ретінде бұрынғыдай монополист субъектінің кез келген тарифтік өтінімімен немесе инвестициялық бағдарламасымен танысуға мүмкіндігі бар.
Бұл ретте, пікір қалдыру және жария тыңдау жөніндегі шешімнің хаттамасымен танысу және нәтижесінде мүдделі өтінім бойынша уәкілетті орган қандай тарифті бекіткенін қарау мүмкіндігі бар.
Тұтынушылар оны қызықтыратын қызмет бойынша мәлімделген, бекітілген және нақты тарифті көре алады.
Осылайша, ТМРК табиғи монополиялар субъектілері мен қоғамдық маңызы бар нарықтардың мәліметтерін біріктіретін, уәкілетті орган тарапынан бақылау қызметінің ашықтығын күшейтетін, оның ішінде «Тарифті инвестицияларға айырбастау» тарифтік саясаты шеңберінде инвестициялық қаражаттың мақсатты пайдаланылуын бақылауды қамтамасыз ететін бірыңғай цифрлық кеңістік құрды.
«Монополист» базасының жаңа нұсқасына https://monopolist.gov.kz сілтемесі бойынша өтуге болады.