БЖТ жоқ: өзін-өзі жұмыспен қамтығандарға қандай салық режимін таңдау керек және оны қалай рәсімдеу керек
Шағын бизнес салықты қалай төлейді.
1 қаңтардан бастап Қазақстанда бірыңғай жиынтық төлем (БЖТ) қолданысын тоқтатты. Өзін – өзі жұмыспен қамтыған азаматтар шағын ақыға – небәрі 1 АЕК немесе 3450 теңге, 2023 жылы-медициналық сақтандыруды, Әлеуметтік және зейнетақымен қамсыздандыруды ала алды.
Бүгінде мұндай мүмкіндік жоқ. Енді өзін – өзі жұмыспен қамтыған қазақстандықтар – және олардың саны 2,1 млн адам-жеке кәсіпкер ретінде тіркеліп, арнайы салық режимін таңдай алады немесе жыл сайын жеке табыс салығы бойынша жеке декларация тапсырып, табысының 10% төлей алады.
Салық режимдерінің қалай ерекшеленетінін және міндетті жарналарды қалай жасау керектігін қарастырайық. Жалпыға бірдей декларация енгізіліп, мобильді аударымдарды қадағалау жүріп жатқан кезде мұны білу өте маңызды. Билік мұны анық көрсетеді: сіз заңды түрде жұмыс істеп, салықты адал төлеуіңіз керек.
ЖК тіркеу
Егер өзін-өзі жұмыспен қамтыған азамат жеке кәсіпкерді ашуды шешсе, оның салық төлеудің төрт нұсқасы бар:
жеңілдетілген декларация негізінде;
патент негізінде;
арнайы мобильді қосымшаны пайдалану;
бөлшек салық режимі негізінде.
Осы салық режимдерінің әрқайсысының өз шарттары, артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Жеңілдетілген декларация негізінде
Табыс: жарты жылда 24 038 АЕК-тен немесе 88,7 млн теңгеден аспауы тиіс.
Жалдамалы жұмысшылар саны: 30 адамға дейін.
Салық ставкасы: 3% (1,5% – жеке табыс салығы және 1,5% – әлеуметтік аударымдар сомасын шегергендегі әлеуметтік салық).
Салық кезеңі: алты ай.
ЖТС және әлеуметтік салықтан басқа, кәсіпкер өзі үшін төлейді:
Міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) – жалақының 10% (минимум-8500 теңге);
Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) – жалақының 1,5% – ы (ең азы-1275 теңге, биыл енгізілді, кейіннен 2028 жылға қарай 5% - ға дейін ұлғайтылды);
Әлеуметтік аударымдар (СО) – жалақының 3,5% (минимум – 2975 теңге).
Міндетті медициналық сақтандыру жарналары (жіс)– 1,4 ЕТЖ-дан 5% немесе 5950 теңге.
Кірісі жоқ ай үшін МЗЖ, МЗЖ және СО-ны өзіңіз үшін төлеудің қажеті жоқ. Кәсіпкер өз жалақысын өзі белгілей алады. Ең бастысы, ол 1 ЕТЖ – дан кем емес – 85 мың теңге және 50 ЕТЖ – дан жоғары емес-4,2 млн.нәтижесінде әлеуметтік төлемдердің ең төменгі мөлшері-айына 18 700 теңге.
Есептілікті орналасқан жері бойынша салық органына алты айда бір рет 910.00 нысаны бойынша екінші айдың 15-күнінен кешіктірмей тапсыру қажет, атап айтқанда:
I жартыжылдықта-15 тамызға дейін;
II жартыжылдықта-15 ақпанға дейін.
Салықтарды төлеу екінші айдың 25-күнінен кешіктірілмей жүргізіледі.
Егер ЖК-нің жылдық айналымы 20 000 АЕК-тен (73 млн теңге) асатын болса, онда кәсіпкер ҚҚС бойынша есепке тұрып, оны тоқсанына бір рет төлеуі тиіс.
Жеңілдетілген декларацияны кім тапсыра алмайды?
Жеңілдетілген декларацияны айналысатын кәсіпкерлер тапсыра алмайды:
консультациялық және маркетингтік қызметтер;
бухгалтерлік есеп немесе аудит;
сақтандыру қызметімен;
құқық саласындағы қызметпен;
қаржы лизингі шеңберіндегі қызметпен;
сауда объектілері мен орындарын қосалқы жалға беру арқылы;
акцизделетін тауарларды өндіру, сақтау және көтерме сату;
бензинді, дизель отынын және мазутты сату;
жер қойнауын пайдалану;
түсті және қара металдардың сынықтары мен қалдықтарын жинау, сақтау, қайта өңдеу және өткізу;
шыны ыдыстарды жинау және қабылдау;
лотереяларды өткізу;
агенттік шарттар негізінде қызметтер көрсету.
Патент негізінде
Табыс: жылына 3528 АЕК немесе 13 млн теңгеден аспауы тиіс.
Жалдамалы жұмысшылар саны: 0.
Салық ставкасы: 1% (ЖТС).
Салық кезеңі: күнтізбелік жыл.
Патент бойынша 32 жұмыс түрі бойынша қызметті жүзеге асыратын ЖК ғана жұмыс істей алады. Мысалы, құрылысшылар, такси жүргізушілері, фотографтар, аудармашылар, жалға алушылар, тәрбиешілер, жаттықтырушылар, шаштараздар, макияж суретшілері, ветеринарлар, тазалаушылар. Сауда тізімге кірмейді. Толық тізіммен ҚР Салық кодексінің 685-бабында танысуға болады.
Патентті салық төлеушінің жеке кабинетінен алуға болады (cabinet.kgd.gov.kz) немесе Мемлекеттік кірістер департаментіне 911.00 қағаз нысанын беру арқылы жүзеге асырылады.
Патент 1 айдан 1 жылға дейінгі мерзімге сатып алынады. Кәсіпкер патенттің қолданылу кезеңінде алуды жоспарлап отырған кіріс (таза пайда емес) сомасын анықтайды. Осы кіріс сомасынан ол патенттің құнын – 1% төлейді.
Егер қорытындысы бойынша ЖК табысы есепте көрсетілген сомадан асып кетсе, онда кәсіпкер айырмаға қосымша есеп беруге және салықтарды қосымша төлеуге міндетті.
1% - дан басқа, кәсіпкер өзі үшін зейнетақы (МЗЖ, МЗЖ), әлеуметтік аударымдар (СО) және медициналық сақтандыру жарналарын (жіс) төлейді – айына кемінде 18 700 теңге.
E-Salyk Business пайдаланатын салық режимі
Табыс: жылына 3 528 АЕК немесе 13 млн теңгеден аспауы тиіс.
Жалдамалы жұмысшылар саны: 0.
Салық ставкасы: 1%.
Салық кезеңі: 1 ай.
Мобильдік қосымшаны пайдалана отырып, арнайы салық режимін (СРП) патент бойынша сияқты жұмыстың 32 түрі бойынша қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлер қолдана алады. Қосымша E-Salyk Business деп аталады. Оны Google Play Market және App Store арқылы тегін жүктеп алуға болады. Кіру ЖСН немесе ЭЦҚ бойынша жүргізіледі.
Бұл жағдайда декларацияны тапсыру және есеп беру қажет емес. Кірістер берілген чектер негізінде қосымшамен есепке алынады. Қосымшаның өзі салықтарды есептейді. Төлем мерзімі-25-ке дейін.
1% - дан басқа, кәсіпкер өзі үшін зейнетақы (МЗЖ, МЗЖ), әлеуметтік аударымдар (СО) және медициналық сақтандыру жарналарын (жіс) төлейді.
Айтпақшы, e-salyk business мобильді қосымшасы кең функционалдылыққа ие. Онда сіз жеке кәсіпкерді ашып, жаба аласыз, чектер бере аласыз, салықтар мен әлеуметтік төлемдерді есептей аласыз, жалдамалы жұмысшылар мен олардың кірістерінің есебін жүргізе аласыз, сондай-ақ 910 нысаны бойынша жеңілдетілген декларацияны тапсыра аласыз. Сондықтан, бұл қосымша осы SNR-ді қолданатындар үшін ғана емес, барлық кәсіпкерлер үшін пайдалы болуы мүмкін.
Бөлшек салық
Табыс: жылына 600 000 АЕК-тен немесе 2,2 млрд теңгеден аспауы тиіс. Кәсіпкер ҚҚС-сыз жұмыс істейді.
Жалдамалы жұмысшылар саны: 200. Бизнесті бірнеше елді мекендерде жүргізуге болады.
Салық ставкасы: Жеке тұлғаларға сатылған кезде 4% (жергілікті әкімдіктер бөлшек салық ставкасының мөлшерін 50% төмендетуі мүмкін) және заңды тұлғаларға 8%.
Салық кезеңі: тоқсан.
Бөлшек салықты 364 қызмет түрімен айналысатын жеке кәсіпкерлер пайдалана алады. Тізіммен мына жерден танысуға болады.
Салық жұмысшылардың жалақысын шегергендегі айналымнан есептеледі. Есептілік есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 15-күніне дейін тапсырылады (мамыр, тамыз, қараша, ақпан). Төлем 25-ші күнге дейін жүзеге асырылады. Декларация 913.00 нысаны бойынша толтырылады және салық органына тапсырылады.
4% - дан басқа, кәсіпкер өзі үшін зейнетақы (МЗЖ, МЗЖ), әлеуметтік аударымдар (СО) және медициналық сақтандыру жарналарын (жіс) төлейді.
Естеріңізге сала кетейік, егер кәсіпкердің жұмысшылары болса, онда әр қызметкер үшін ақы төлеу керек:
Жалақының 10% – зейнетақы (МЗЖ);
Жалақының 1,5% – ы-ОПВР;
МЗЖ шегергендегі жалақының 3,5% - ы-әлеуметтік аударымдар (СО);
Жалақыдан 3% – медициналық сақтандыру (МӘМС);
Жалақының 2% – медициналық сақтандыру жарналары (ЖМСК);
МЗЖ және ЖТС шегергендегі жалақының 10% - жеке табыс салығы (ЖТС).
Әлеуметтік аударымдар, МЗЖ және МӘМС жұмыс берушінің есебінен, қалғаны қызметкердің есебінен төленеді.
ЖК тіркеусіз
Егер жылдық табысы 12 ЕТЖ (1 млн теңге) кем болса және жалдамалы жұмыскерлері болмаса, өзін-өзі жұмыспен қамтыған адам ЖК ретінде тіркелмеуі мүмкін.
Табысы жылына 12 ЕТЖ-ден жоғары адамдар, егер олар мүліктік табыс (пәтер жалдау) немесе ҚР-дан тыс көздерден табыс алса, ЖК ретінде тіркелмеуі мүмкін.
Мұндай жағдайда салық төлеуші жылына бір рет жеке табыс салығы бойынша декларацияны тапсыруы тиіс (240.00-нысан). ЖТС ставкасы алынған табыс сомасының 10% болады.
Сондай-ақ оқыңыз:
Онлайн платформалар арқылы жұмыс істейтін курьерлер мен такси жүргізушілері жеке кәсіпкер ретінде тіркеусіз салық төлей алады
Қазақстандық әсер етушілерді әлеуметтік желілердегі жарнамадан салық төлеуге міндеттейді
Пәтерді жалға алу: меншік иесі салықты қалай төлейді және егер ол жасалмаса, не қауіп төндіреді