Конституцияға 30 жыл: прокуратура - құқық пен заңдылықтың сенімді қорғаушысы
30 жыл бұрын қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы елдегі мемлекеттіліктің берік негізіне, сондай-ақ адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарының басты кепіліне айналды. Бүгінде осы конституциялық қағидаттардың іс жүзінде тиімді жүзеге асырылып отырғанын сеніммен айтуға болады.
Конституциялық құқықтарды қамтамасыз ету жүйесінде прокуратура маңызды рөл атқарады. Бұл орган әрбір азаматтың мүддесін қорғай отырып, заңдардың орындалуын тұрақты әрі жүйелі түрде қадағалайды, мемлекеттік органдармен, азаматтық қоғаммен және бизнес өкілдерімен тығыз ынтымақтастықта жұмыс істейді.
Прокуратура институтын күшейтудегі маңызды кезең - 2022 жылғы қарашада қабылданған «Прокуратура туралы» Конституциялық заң болды. Бұл құжат ведомствоның өкілеттіктерін кеңейтіп, мемлекеттік және жекеменшік ұйымдармен бірлесіп, бұзылған құқықтарды қалпына келтіруді заң жүзінде бекітті.
Облыс прокуратурасы 2024 жылы және ағымдағы жылдың өткен кезеңінде 22 мыңнан астам азаматтың конституциялық құқықтарын қорғады. Тексерулердің нәтижесінде 1 609 қадағалау актісі енгізіліп, 10 заңсыз құқықтық актінің күші жойылды, оның бесеуі нормативтік-құқықтық сипатта болды.
Әлеуметтік салада прокуратура өз өкілеттігін тиімді пайдалана отырып, 2 071 қызметкердің 290 миллион теңге көлеміндегі жалақы берешегінің өтелуіне ықпал етті. Білім беру саласында да нақты нәтижелер бар: 1 800 қызметкердің құқықтары қалпына келтіріліп, оларға 183 миллион теңге көлемінде өтемақы мен іссапар шығындары төленді.
Прокуратураның тағы бір маңызды бағыты – кәсіпкерлер мен инвесторлардың мүддесін қорғау. Есепті кезеңде 8 500-ден астам кәсіпкердің құқықтары қорғалып, 52 прокурорлық ден қою актісі енгізілді. Нәтижесінде 43 лауазымды тұлға тәртіптік жауапкершілікке тартылып, 27 инвестордың проблемалық мәселелері шешілді.
Қылмыстық процесте азаматтардың құқықтарын қорғау - прокуратура жұмысының басым бағыттарының бірі. Қылмыстық процестің үш буынды моделін іске асыру аясында прокурорлар 23 мыңнан астам іс жүргізу шешімін зерделеп, келісім берген.
Нәтижесінде заңсыз ұсталған немесе 3 сағаттан астам уақыт изоляторларда негізсіз болған 40 азамат бостандыққа шығарылды.
Сондай-ақ, жедел-іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау барысында 196 заңсыз іс-шара тоқтатылып, 228 азаматтың конституциялық құқықтары қорғалды.
Соттарда мемлекеттік айыптауды қолдау кезінде прокурорлар 67 адамға қатысты сот актілерінің қайта қаралуына қол жеткізді. Оның ішінде 17 сотталушыға қатысты жаза жеңілдетілді.
Бұл нәтижелер прокуратураның адам құқықтарын қорғау жүйесіндегі маңыздылығын айқын көрсетеді. Құқық қорғау қызметі өзге мемлекеттік органдармен тығыз қарым-қатынаста жүзеге асырылады және оның тиімділігі нақты көрсеткіштермен дәлелденеді. Прокуратура тарапынан қабылданып жатқан адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға бағытталған шаралар Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелерін тиімді жүзеге асыруға ықпал етуде.
30 тамызда Қазақстан өз Конституциясының - Ата Заңымыздың 30 жылдығын атап өтеді. Бұл құжат өзінің демократияға негізделгенін және адам құқықтарын қорғауға бағытталғанын дәлелдеді. Оның негізінде омбудсмен институты мен Конституциялық сот құрылып, Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ халықаралық тәжірибелер енгізілуде. Бұл заңдылықтың нығаюына, адам мен азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының қорғалуына, сондай-ақ еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуына және қазақстандық мемлекеттіліктің нығаюына зор үлес қосуда.
Заңдылықтың бұлжымас қорғаушысы ретінде Қостанай облысы прокуратурасының қызметкерлері өздеріне жүктелген міндеттерді абыроймен атқарып, қоғам мен мемлекет игілігі үшін табандылық және жауапкершілікпен еңбек етуде.
Қостанай облысының прокуроры
3 сыныпты мемлекеттік
әділет кеңесшісі Б. Абилов
#Заң_мен_Тәртіп#Закон_и_Порядок