Кәсіптік аурулар

Кәсіптік аурулар

 

Кәсіптік аурулар зиянды еңбек жағдайларынан туындаған әртүрлі органдар мен ағзаның өмірлік маңызды жүйелерінің жұмысындағы бұзылуларды білдіреді. Алайда, жазатайым оқиғадан болған өндірістік жарақаттар кәсіптік ауру болып саналмайды. Кәсіптік ауруға жұмыс кезінде зиянды факторлармен немесе заттармен әрекеттесу нәтижесінде пайда болатын ағзаның функционалдық бұзылуы жатады. Бұған сонымен қатар өндірістік жағдайларға байланысты қызметкердің созылмалы ауруларының әртүрлі асқынулары жатады.

 

Медицинаның  кәсіптік  ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алумен айналысатын және кәсіптік патология деп аталатын жеке саласы бар. Бұл сала зиянды немесе қауіпті еңбек жағдайларының болуынан туындаған аурулардың пайда болу механизмдері мен суретін зерттейді.

Кәсіптік аурулардың негізгі себептері:

Теріс биологиялық еңбек жағдайлары;

Атмосфералық қысымның жүйелі өзгеруі;

Қызметтік міндеттерден туындаған жүйелі шаршау;

Химиялық заттармен әрекеттесу;

Материалдарды өңдеу нәтижесінде көмір, кремний шаңы немесе басқа микроскопиялық заттардың болуы;

Қолайсыз ауа райы жағдайлары;

Нашар экологиялық жағдайлар;

Өндірісте жоғары шу деңгейі;

Ауа ылғалдылығының жоғарылауы.

Кәсіптік аурулардың түрлері бойынша жедел және созылмалы болып бөлінеді. Жедел кәсіптік аурулар жұмысшылардың ағғзасына зақымдаушы фактордың әсер ету дозасының бір реттік әсерінен қалыптасады. Егер қызметкер жүйелі түрде және ұзақ уақыт бойы жағымсыз факторларға ұшыраса, онда мұндай ауру созылмалы болып саналады.

Кәсіптік аурулардың жіктелуі:

Ауа-райының немесе өндірістік жағдайлардың әсерінен туындаған гипотермия немесе қызып кету;

Уытты заттармен улану;

Ауа райы жағдайларынан туындаған конвульсиялық ауру;

Гипертониялық криз, декомпрессия, ауа қысымының өзгеруіне байланысты гипоксия;

Биологиялық факторлардың әсерінен болатын жұқпалы, саңырауқұлақ және бактериялық аурулар;

Өндірістегі органикалық шаңның жоғары деңгейімен жүйелі байланыста болатын тыныс алу органдарының аурулары;

Аллергендермен (улы газдар, еріткіштер, басқа химиялық заттар) байланыста болған аллергия және бронх демікпесі;

Тұру жағдайда жұмыс істеуге байланысты веноздық жүйенің аурулары және тромбофлебит;

Шу деңгейінің жоғарылауынан туындаған есту қабілетінің бұзылуы;

Сәулелі энергиямен қоздырылған шел ауруы;

Агрессивті заттармен өзара әрекеттесу және жүйелі механикалық зақымдану нәтижесіндегі тері аурулары;

Дененің біркелкі қозғалысы кезінде белгілі бір бұлшық ет топтарының шамадан тыс кернеуінен туындаған тірек-қимыл жүйенің аурулары.

Бұл классификациядан басқа, кез келген кәсіптің дерлік еңбек жағдайларынан туындаған аурулардың (жүргізушілердің, кеңсе қызметкерлерінің, қызмет көрсетушілердің, шахтерлердің, мұғалімдердің және т.б. аурулары) тізбесі бар.