Денсаулық

Денсаулық – бұл ағзаның барлық мүшелері мен жүйелерінің функциялары сыртқы ортамен теңдестірілген және ешқандай ауыр өзгерістер болмайтын жағдай.

Денсаулықтың негізгі белгісі-ағзаның қоршаған ортаның өзгеретін жағдайларына жоғары бейімделуі. Сау дене үлкен психикалық және физикалық күш-жігерге, қоршаған орта факторларының айтарлықтай ауытқуларына төзе алады және оны тепе-теңдіктен шығару өте қиын.

Денсаулық, егер ол бізге бастапқыда берілсе, оны сақтай білу керек. Егер денсаулықта қандай да бір ауытқулар болса, оларды жоюға тырысу керек. Бұған тек салауатты өмір салтын ұстану арқылы қол жеткізуге болады.

СӨС негізі адам ұстанатын мінез-құлық нормаларының кешені болып табылады. Мұндай нормалардың екі түрі бар: биологиялық және әлеуметтік. Әлеуметтік нормалар СӨС келесі қасиеттерге ие болуы керек деп болжайды: эстетика, адамгершілік, өзін-өзі шектеу және т.б. Биологиялық нормалар СӨС құрамына мыналар кіруі керек екенін көрсетеді: жас бағдары, энергиямен қамтамасыз ету, тіршілік әрекетінің биологиялық ритмге сәйкестігі, күшейтетін әсер, модерация. Салауатты өмір салты деп гигиеналық принциптерге сәйкес келетін, дененің бейімделу мүмкіндіктерін нығайтатын, оның резервтік мүмкіндіктерін сәтті қалпына келтіруге, сақтауға және дамытуға, адамның әлеуметтік кәсіби функцияларды толық орындауына ықпал ететін күнделікті өмірдің формалары мен тәсілдері түсініледі. Салауатты өмір салты – денсаулықты үйлесімді дамыту мен нығайтуды, өнімділікті арттыруды, олардың шығармашылық ұзақ өмір сүруін ұзартуды қамтамасыз ететін сауықтыру іс-шараларының кешені.

Салауатты өмір салтының құрамдас бөліктері:

1. Күн тәртібі - адам ағзасының тіршілік әрекетінің нормативтік негізі. Ол жеке болуы керек, яғни нақты жағдайларға, денсаулық жағдайына, өнімділік деңгейіне, адамның жеке мүдделері мен бейімділіктеріне сәйкес келуі керек.
2. Ұйқы - күнделікті демалудың міндетті және толыққанды түрі. Адам үшін түнгі монофазалық ұйқының әдеттегі нормасы 7,5-8 сағатты қарастыру өте маңызды екенін ескеру маңызды. Ұйқыға арналған сағаттарды басқа мақсаттар үшін жиі және жазасыз пайдалануға болатын уақыт резерві ретінде қарастыруға болмайды.
3. Тамақтану режимі. Әр адам рационалды тамақтану принциптерін біле алады және білуі керек, денесінің қалыпты салмағын реттей алады. Рационалды тамақтану-жынысын, жасын, еңбек сипатын және басқа факторларды ескере отырып, адамдардың физиологиялық тұрғыдан толық тамақтануы.
4. Қозғалыс белсенділігі. Адамның салауатты өмір салтының міндетті факторларының бірі-жынысына, жасына, денсаулығына сәйкес физикалық белсенділікті жүйелі түрде қолдану. Олар күнделікті өмірде орындалатын әртүрлі моторлық әрекеттердің жиынтығы.
5. Жекегигиена. Жеке гигиена ережелерін білу әр мәдениетті адам үшін міндетті болып табылады. Дене гигиенасы- келесі функцияларды орындайтын терінің күйіне қойылатын талаптар: дененің ішкі ортасын қорғау, организмнен зат алмасу өнімдерін шығару, жылуды реттеу және т. б.
6. Жаман әдеттердің алдын алу. Өмір бойы адамда көптеген жаман әдеттер бар. Оларға күннің ұтымсыз режимі, аз қозғалыс белсенділігі жатады, бірақ ең зияндысы-темекі шегу және алкогольді теріс пайдалану. Бұл әдеттер адамның өмірін бұзатын ақауға айналуы мүмкін.
7. Тұлғааралық қарым-қатынас мәдениеті. Басқа адамдармен қарым-қатынас мәдениеті салауатты өмір салтына әсер ететін негізгі компоненттердің бірі болып табылады.
8. Қатаю - бұл организмнің қоршаған ортаның әртүрлі әсерлеріне (суық, жылу, күн радиациясы, атмосфералық қысымның төмендеуі) төзімділігін арттыруға бағытталған шаралар жүйесі. Қатайту процедураларын жүйелі қолдану суық тию санын 2-5 есе азайтады, кейбір жағдайларда оларды толығымен жояды. Қатаю адамның физикалық және психикалық өнімділігін арттыруға көмектеседі, қан айналымын жақсартады, орталық жүйке жүйесінің тонусын арттырады, метаболизмді қалыпқа келтіреді, ұтымды гигиеналық режимді дамытуға көмектеседі. Дене шынықтыру салауатты өмір салты үшін қажетті алғышарттар мен жағдайлар жасайды, алайда дене шынықтыру мен спортпен шұғылдану денсаулықты автоматты түрде қамтамасыз етеді деп ойламау керек. Дене шынықтырудың жүйелі сабақтары дене функциясының барлық жүйелеріне пайдалы әсер етеді: жүрек-қан тамырлары, тыныс алу, тірек-қимыл аппаратының қызметіне және т. б.

Жүйелі дене шынықтыру сабақтары сізге күшті бұлшық еттер ғана емес, көп болса да, олар ең күшті тәртіптік фактор болып табылады.