«Салауатты жұмыс орындар» жобасы. Салауатты жұмыс орнындағы денсаулық мәдениеттін қалыптастыру.

«Салауатты жұмыс орындар» жобасы. Салауатты жұмыс орнындағы денсаулық мәдениеттін қалыптастыру.

 

      Салауатты жұмыс орны - бұл жұмысшылар мен менеджерлер барлық жұмысшылардың денсаулығын, қауіпсіздігін және әл-ауқатын жақсарту үшін үнемі бірлесіп жұмыс істейтін және ДДҰ анықтаған негізгі міндеттерді шешуде жұмыс орнын жақсартуға үлес қосатын жер.

     Жобаның мақсаты:

Жұмысшылардың денсаулығын сақтау және жақсарту, қызметкерлердің салауатты өмір салтына деген ұмтылысын арттыруға ықпал ететін жағдайлар жасау, созылмалы жұқпалы емес және кәсіптік аурулар салдарынан уақытша еңбекке жарамсыздықпен байланысты шығындарды азайту.

 Салауатты жұмыс орны түсінігі мыналарды қамтиды:

1) физикалық еңбек жағдайында денсаулық пен қауіпсіздік;

2) қызметкердің жұмыс орнындағы жеке денсаулығының әлеуеті;

3) еңбекті ұйымдастыруды және жұмыс орнындағы мәдениетті қоса алғанда, психоәлеуметтік жұмыс ортасындағы денсаулық, қауіпсіздік және салауаттылық;

4) қызметкерлердің, олардың отбасыларының және басқа да қоғамдастық мүшелерінің денсаулығын жақсарту бойынша бірлескен күш-жігерге қатысу тәсілдері.

      Салауатты жұмыс орны денсаулықты сақтау мен жақсартуға, өндірістік аурулар мен жарақаттардың алдын алуға ғана емес, жалпы адамдардың денсаулығын бағалауға және жақсартуға ықпал ететін орын ретінде қарастырылады.     ДДҰ сарапшыларының пікірінше және ірі компаниялардың тәжірибесін талдауына сәйкес, жұмыс орнындағы денсаулық жобалары мыналарға бағытталған шараларды біріктіруі керек:1) еңбекті қорғау және еңбек медицинасы жауапты болатын қауіпсіз физикалық еңбек ортасын қамтамасыз ету;2) тек қана төтенше жағдайларда ғана емес, сонымен қатар жоспарлы негізде медициналық көмекке қолжетімділікті жақсарту, оның ішінде кәсіптік аурулардың ғана емес, сонымен қатар негізгі созылмалы аурулардың да алдын алу шаралары;3) ұйымдағы психоәлеуметтік ортаны жақсарту, зиянды мінез-құлықтан келетін зиянды азайту үшін қызметкерлердің жеке әлеуетін арттыру, белсенділік пен денсаулықты сақтауға ұмтылысын арттыру;4) денсаулықты нығайту және сақтау мүмкіндігін (жұмыс орнында, үйде, сондай-ақ болу аумағында) ынталандыратын және қамтамасыз ететін жағдайлар жасау үшін компания басшылығының жауапкершілігін арттыру.Қызметкерлердің денсаулығын жақсарту корпоративтік денсаулықты қамтамасыз етудің маңызды факторы ғана емес, сонымен қатар бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің факторы болып табылады.

 

 

 

ЕҚМ және ДДҰ деректері бойынша өзектілігі

            Жыл сайын дүние жүзінде 2 миллион адам кәсіптік аурулардың және өндірістегі жазатайым оқиғалардың немесе жарақаттардың салдарынан қайтыс болады.

            Өлімге әкелмейтін 268 миллион жұмыс орнындағы жазатайым оқиғалар бір жазатайым оқиғаға орта есеппен үш күндік жұмыс уақытының жоғалуына әкеледі.

Жыл сайын жұмысқа байланысты аурулардың 160 миллион жаңа жағдайы тіркеледі.

Депрессия кәсіптік қауіп-қатерге байланысты жаһандық аурулардың 8% құрайды.

        2019 жылы еңбекке қабілетті жастағы халықтың 15%-ы психикалық ауытқуларға ұшыраған.

      Неден бастау керек?

      Кәсіпорынның жоғарғы басшылығы жұмыс орнында денсаулық сақтау мәселелері бойынша тұрақты жұмыс тобын (комитет, кеңес) құруға бастамашылық жасайды, оның жеке құрамы мен функционалдық міндеттерін анықтайды.

            Жұмыс тобы іс жүзінде қызметкерлердің денсаулығын жақсарту жөніндегі корпоративтік бағдарламалар бойынша басқару органы болып табылады, оның ауқымы жоғары басшылықпен белгіленеді және жұмыс тобы туралы ережеде бекітіледі.

            Жұмыс тобының мақсаты – жұмысшылардың денсаулығын жақсарту бойынша іс-шараларды жоспарлау, әзірлеу, бақылау шараларын жүргізу, бағдарламаларды бақылау және бағалау.

            Жұмыс тобының құрамына мүмкіндігінше жұмысшылардың денсаулығын жақсарту бағдарламаларына мүдделі негізгі тараптардың өкілдері кіруі керек:

• қызметкерлерді басқару бойынша қызметтер (кадрлар бөлімі);
• еңбекті қорғау және қауіпсіздік қызметтері;
• медициналық қызмет;
• кәсіподақ;
• жұмысшылар;
• басқа білікті мамандар кеңесшілері (ғылыми мекемелерден және т.б.);
• қоғамдық ұйымдар;
• волонтерлік ұйымдар.

             Жұмыс тобы негізгі топтан тұруы мүмкін және қажет болған жағдайда жұмысқа тартылатын жекелеген бағдарламалық салалардың өкілдері болуы мүмкін.            Жұмыс берушілер мен «Салауатты жұмыс орындары» жобасын іске асыру бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеуге және енгізуге жауапты тұлғаларға ұсынымдар:

1) әсер ету мен қиындыққа қарай басымдық беру;

2) қарапайым бағалау критерийлері мен мақсаттарын таңдау;3) әрбір қатысушының үлесін нақты анықтау;4) ортақ мақсат қою;

5) белгілі бір өлшенетін нәтижелерге қол жеткізу үшін жауапкершілікті тағайындау;

6) икемді болу;

7) озық тәжірибелерге жүгіну

      ЖОБАНЫҢ КЕЗЕНДЕРІ

     Жұмысшылардың денсаулығын жақсарту жөніндегі корпоративтік бағдарламаларды әзірлеу, іске асыру, мониторингілеу және бағалау -  бағдарламалық тәсілге негізделген өзара қажетті және өзара байланысты іс-қимылдардың кезеңді процесі және денсаулықты сақтауды және еңбекті қорғауды басқару жөніндегі шаралар кешенін қамтиды, оған мыналар кіреді:

• жобаны жоспарлау (1-кезең);
• жобалық іс-шараларды жүзеге асыру (2-кезең);
• мониторинг және бағалау (3-кезең);

● жобаны жетілдіру және түзету (4-кезең).

      1-КЕЗЕҢ - САЛАУАТТЫ ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫН ЖОСПАРЛАУ ЖОБАСЫ

    «Салауатты жұмыс орындары» жобасын іске асыру кезінде саланың ерекшеліктері, еңбек жағдайлары, өндірістік процесс факторларының, қоршаған орта, мінез-құлық және психоәлеуметтік факторлардың жұмысшылардың денсаулығына кешенді әсері ескерілуі тиіс.            Белгілі бір кәсіпорынның қажеттіліктерін қанағаттандыратын тиімді бағдарламаны жасау үшін жоспарлау кезеңінде мыналарды орындау қажет:

1. жағдайды талдау және басымдықтарды таңдау;

Б. іс-шараларды және оларды іске асыру жоспарын әзірлеу;

1. ресурстарды анықтау;

Г. процесс және нәтижелерді бағалау көрсеткіштерін әзірлеу, оларды бағалау критерийлерін, мониторинг тетігін және бағалаудың мерзімдерін (жиілігін) анықтау;

     А. Жағдайды талдау

Бағдарламалық іс-шараларды жоспарлау алдында бағалау қажет негізгі мәселелер:

• қол жетімді көздер бойынша кәсіпорын қызметкерлерінің денсаулық көрсеткіштерін талдау (БМТ нәтижелері бойынша медициналық қорытындылар, медициналық қарталар), мүмкін болса, сынама алу;• қызметкерлердің денсаулығына әсер ететін өндірістік және қоршаған орта факторларын бағалау;• қызметкерлердің қажеттіліктерін бағалау (көзқарас, хабардарлық жәнемінез-құлық қауіп факторларының жиілігі); • бағдарламаны іске асыру үшін әлеуетті ресурстарды бағалау (кадрлар,қаржы, ұйымдық ресурстар және т.б.).

Осылайша, жағдайды талдау кезінде келесі ақпарат көздерін пайдалануға болады.

       2 КЕЗЕҢ – САЛАУАТТЫ ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫ ЖОБАСЫНЫҢ ІС-ШАРА ЖОСПАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ

«Салауатты жұмыс орындары» жобасының стратегиялары мақсатқа негізделген және қызметкерлермен жұмыс істеуге бағытталған стратегияларды және тиісті инфрақұрылымды құру мен дамытуға бағытталған стратегияларды қамтиды.

      Қызметкерлермен жұмыс істеуге бағытталған стратегиялар - қызметкерлерді салауатты өмір салтына көтермелеу және қолдау. Салауатты таңдау жасайтын араласу оңай және көмектесуге көмектесетін салауатты мінез-құлық өзгерістері артықшылықты.

      Дені сау немесе ауру қаупі бар адамдар үшін бұл шаралар салауатты өмір салты факторларына назар аударады, мысалы:

    *    темекіні тастау;

    *   дұрыс тамақтану;

*   физикалық белсенділік;

*     алкогольді тұтынуды азайту;

* әлеуметтік және эмоционалды әл-ауқат (стрессті басқару).

Тиісті инфрақұрылымды құруға және дамытуға бағытталған стратегиялар - салауатты өмір салтын қолдайтын жұмыс ортасын құру. Жұмыс орнының физикалық, саяси және мәдени ортасын ескеретін стратегиялар артықшылықты. «Салауатты жұмыс орындары» стратегиялары салауатты өмір салты факторларына бағытталған:

* темекіні тастау;

* дұрыс тамақтану;

* физикалық белсенділік;

* алкогольді тұтынуды азайту;

* әлеуметтік және эмоционалды әл-ауқат (стрессті басқару).

            Тәуекел факторларының бағдарламаларын жұмыс берушілер қажеттіліктерге, өндіріс сипатына, кәсіпорынның жұмыс процесінің ерекшеліктеріне, қызметкерлер үшін анықталған басымдықтар мен тәуекелдерге (тәуекел факторларына) және ресурстармен қамтамасыз етуге байланысты әртүрлі комбинацияларда қолдана алады.

3 - КЕЗЕҢ - САЛАУАТТЫ ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫ ЖОБАСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІН БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ.

      Бағдарламаның тиімділігін бақылау және бағалау бағаланатын көрсеткіштер тізбесін, бағалау мерзімдерін, индикаторларды, мақсатты деңгейлерді және жауапты тұлғаларды анықтау үшін ақпарат жинау әдістерін нақты анықтай отырып, бағдарламаны жоспарлау кезеңі болуы керек. Мониторинг және бағалау шаралары іс-шаралар жоспарына енгізілуі керек. Тиімділікті бағалауды жоспарлау жағдайды бағалау және басымдықтарды белгілеу процесінің жалғасы болуы керек, өйткені жағдайды бағалау ақпарат көздерін анықтауға мүмкіндік береді, ал басымдылық ең маңызды көрсеткіштерді анықтауға мүмкіндік береді.

      Корпоративтік бағдарламаларды бағалаудың барлық көрсеткіштерін екі негізгі түрге бөлуге болады: үдерісті бағалау көрсеткіштері және өнімділікті бағалау көрсеткіштері.            Бағдарламаны іске асыру процесін бағалау көрсеткіштері бағдарламаны іске асыру жоспарға сәйкестігін жедел анықтау үшін қажет.

     Мұндай көрсеткіштердің мысалдары:

* шара / бағдарлама бойынша қызметкерлерді қамтудың % (жоспарланған    сәйкестік);

* жоспарланған іс-шаралар жоспарын іске асыру

     4 КЕЗЕҢ – ЖОБАЛЫҚ  ІС-ШАРАЛАРДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ ТҮЗЕТУ

      САЛАУАТТЫ ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫ

      Бұл кезең шартты сипатқа ие, өйткені теңдестірілген көрсеткіштер жүйесіне негізделген дұрыс құрылған бақылау және басқару жүйесі болған жағдайда жетілдіру және түзету процесі негізінен тұрақты процесс болып табылады. Бұл тәсіл қысқа мерзімді нәтижелерді процесті бағалау тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар басқару және қызметкерлер тұрғысынан, ішкі өндіріс және бизнес-процестер тұрғысынан бағалауға мүмкіндік береді. Бұл тәсіл қысқа мерзімді нәтижелерді тек процесс тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар менеджмент пен қызметкерлер, ішкі өндіріс және бизнес-процестер тұрғысынан да бағалауға мүмкіндік береді.

      Осылайша, бұл кезең ұйымдарға қол жеткізілген нәтижелерді ескере отырып, жобаның іске асырылуын үнемі түзетуге мүмкіндік береді.

     Жобадан күтілетін әсер: 

     «Салауатты жұмыс орындары» жобасын іске асыру нәтижесінде жұмысшылардың денсаулығын жақсарту саласында келесі нәтижелер күтілуде: 

Қызметкерлер үшін: 

* Қызметкерлердің еңбек жағдайларына қанағаттануы.

* Өз денсаулығына деген көзқарасын өзгерту. 

* Денсаулық пен әл-ауқатты жақсарту. 

* Өмір сүру ұзақтығын арттыру.

Жұмыс берушілер үшін: 

* Салауатты еңбек ресурстарын ұзақ уақыт сақтау. 

* Ауруға байланысты жұмыс шығындарын азайту. 

* Қадрлардың тұрақсыздығын азайту. 

* Кәсіпорынның имиджін жетілдіру

* Қызметкерлер арасында салауатты өмір салтының басымдылығын енгізу; жұмысшылардың денсаулығына деген көзқарасын өзгерту. 

* Жұмысшылар арасында ауру мен мүгедектікті азайту. 

* Салауатты өмір салтын қалыптастыратын қызметкерлер санын көбейту.

      Неліктен «Салауатты жұмыс орны» жобасына қосылу керек?

 

1.Желіге қосылу арқылы сіз қызметкерлердің денсаулығын нығайтуға көбірек мән беретін міндеттемені қабылдайсыз;

2. Жоба аясында қатысу салауатты өмір салтын қалыптастыруға ықпал ететін бірлескен іс-шаралар мен науқандар өткізіледі;

3. Жоба көптеген нұсқаулықтар мен нұсқауларға, сондай-ақ өз ұсыныстарын ұсынатын құзыретті мамандарға жақсырақ қолжетімділікті қамтамасыз етеді;4. Жобаға қосылған әрбір адам жұмыс орнында денсаулықты жақсартудың пайдасын көретін қызметкерлердің санын көбейтеді.