Бруцеллез.

Бруцеллез-бұл жұқпалы ауру, оның қоздырғышы бруцелла тұқымдасының бактериялары, негізгі көзі жануарлар – лимфоидты тіндердің, тірек-қимыл аппаратының және жүйке жүйесінің зақымдануымен сипатталатын, хронизацияға бейім.
Себептері. Бруцеллездің себебі-бруцелла тұқымдасының бактериясы. Адамдар үшін оның 4 түрі қауіпті: Br. abortus bovis-сиырларға әсер етеді; Br. melitensis-ешкі мен қойға әсер етеді; Br. abortus suis-қояндарға, шошқаларға әсер етеді; Br. canis-иттерге әсер етеді, иммун тапшылығы бар адамдар үшін қауіпті. Патологияның басқа атаулары-Кипр, Мальта, Жерорта теңізі, үдеткіш, Гибралтар безгегі, Банг ауруы. Курс формасына байланысты ол пациенттің толық өздігінен қалпына келуімен немесе тиісті ем болмаған жағдайда аяқталуы мүмкін-асқынулар тудыруы және мүгедектікке әкелуі мүмкін. Жағымсыз сценарийді болдырмау және ауруды тезірек жеңу сіздің денсаулығыңызға мұқият қарауға көмектеседі. Бруцеллездің алғашқы белгілері пайда болған кезде дәрігерден көмек сұраңыз. Бруцеллез барлық жастағы ерадамдарға, әйелдерге де, балаларға да әсер етеді. Негізінен мал фермаларында жұмыс істейтін ауыл тұрғындары зардап шегеді. Инфекция көзі-үй жануарлары: сиырлар, ешкілер, қойлар, сирек – иттер.
Белгілері. Инфекциядан бастап патологияның алғашқы белгілері пайда болғанға дейін 5 күннен 1-2 айға дейін созылуы мүмкін, орташа инкубациялық кезең екі аптаға тең. Жерорта теңізі безгегі кенеттен қалтырау және дене температурасының айтарлықтай жоғарылауы, айқын бас ауруы, артралгия (буын ауруы), әлсіздік, нәжістің бұзылуы. Кейде аурудың басталуы біртіндеп жүреді және кешкі уақытта дене температурасының төмендігімен, орташа бас ауруымен, бұлшықет ауруымен және жалпы әлсіздік сезімімен сипатталады. Дене температурасы үнемі өзгеріп отырады, оның ауытқуы бір аптадан бір айға дейін созылады, кейбір жағдайларда қызба бірнеше ай мен жылдар бойы толқынды түрде қайталанады. Адамда бруцеллезбен аурудың басқа белгілері: тәбеттің төмендеуі; салмақ жоғалту; ауыздың құрғауы; шөлдеу; іштің ауыруы ;дефекацияның қиындауы (іш қатуға бейімділік); бұлшықет пен сіңір бойымен кішкентай тауық жұмыртқасының мөлшеріне дейін 4-5 мм – ден ауыр тығыз түзілімдер-целлюлит, фиброзит; буындардағы, белдегі ауырсыну, деформация жүйке зақымдануының белгілері, әсіресе есту және көру, парестезия; жүкті болу қабілетінің бұзылуы; бас ауруы; жалпы әлсіздік, шаршау; ұйқының бұзылуы; эмоционалды тұрақсыздық, жылау, ашуланшақтық; беткей лимфа түйіндерінің ұлғаюы; бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы. Кеш диагноз бруцеллез асқынуларының дамуын анықтайды, олардың ішінде: эндокардит, миокардит; артериялық гипертензия; контрактуралардың дамуымен бір немесе бірнеше буындардың артриті, бурсит, тендовагинит; спондилоз; бұлшықет атрофиясы; менингит, менингоэнцефалит; полиневрит; жедел бүйрек жеткіліксіздігі; пневмония; увеит, ирит, иридоциклит; отит; холецистит, панкреатит; абсцесс бауыр; бедеулік; етеккір циклінің бұзылуы, эндометрит; Кавасаки синдромы.
Жұқтыру механизмдері: Жұқтыру механизмдері: жанаспалы (жануармен жұмыс істеу, залалданған шикі сүтті, етті қайта өңдеу кезінде инфекциямен тікелей байланыста болған кезде); фекальды-ауызша (шикі сүтті, одан дайындалған өнімдерді, жеткіліксіз қуырылған етті тұтыну кезінде тамақ өнімдері арқылы); ауа-тамшы (ластанған шаңның терісіне немесе шырышты қабығына тиген кезде, мысалы, сою алаңында немесе бактериялық зертханада апат болған кезде); тік (жүктілік кезінде, босану немесе емізу кезінде жұқтырған анадан ұрыққа); артифициалды (бруцеллалармен ластанған донорлық қан құю немесе жұқтырған органдарды трансплантациялау кезінде). Бөтен адамнан бұл патологияны жұқтыру мүмкін емес. Бруцеллалар өте жұқпалы, терінің ұсақ жарықшалармен зақымдалмаған шырышты қабаттар арқылы қанға енеді, қан ағымымен бүкіл денеге таралады, лимфоидты, жүйке, сүйек тініне орналасады. Ауруға қарсы Иммунитет қысқа – 1-2 жылдан кейін қайта жұқтыру мүмкін. Сыртқы ортада микроорганизм тұрақты: суда 60 күннен астам өміршеңдігін сақтайды, термиялық өңделмеген мяс – 3 ай, шикі сүтте – 30-40 күн, ірімшікте – 12 айға дейін. Мұздату кезінде ол өлмейді, қайнаған кезде ол бірнеше секунд ішінде өледі.
Диагностика. Науқастың шағымдарын, ауру тарихын және өмір тарихын мұқият жинау, объективті тексеру нәтижелерімен бірге дәрігерге бруцеллезге күдіктенуге көмектеседі. Диагнозды растау үшін маман қосымша тексеруді ұсынады: клиникалық қан анализі; зәрді жалпы талдау; патогенді қамтуы мүмкін биологиялық сұйықтықтарды бактериологиялық зерттеу, содан кейін қоректік ортаға себу және анықталған микроорганизмнің микробқа қарсы агенттерге сезімталдығын анықтау; қан сарысуында бруцеллаларға арнайы антиденелерді іздеу; ПТР диагностикасы; бауыр, бүйрек жұмысының көрсеткіштерін анықтай отырып, қанның биохимиялық талдауы; электро - эхокардиография; кеуде қуысы мүшелерінің рентгенографиясы; буындардың рентгенографиясы; өкпенің, омыртқаның, буындардың компьютерлік немесе магниттік-резонанстық томографиясы; іш қуысы мүшелерінің ультрадыбыстық зерттеуі. Аталған әдістер ағзадағы қабыну процесінің фактісін анықтауға, қоздырғышты тексеруге, оның дәрі-дәрмектерге сезімталдығын анықтауға, патологиялық процестің локализациясын, зақымдалған ішкі органдардың құрылымдық зақымдану дәрежесін және функционалдық бұзылуын анықтауға, клиникалық жағдайдың ерекшеліктеріне байланысты емдеу тактикасын анықтауға көмектеседі.
Емдеу. Бұл аурумен ауыратын науқас инфекциялық стационарға жатқызылуы тиіс. Адамдағы бруцеллезді емдеудің негізі-ағзаны патогенді микроорганизмнен босатуға мүмкіндік беретін ұтымды ұзақ мерзімді антибиотикалық терапия. Емдеуді уақтылы бастау жедел процестің созылмалы түрге ауысуына жол бермейді, мүгедектікке әкелетін асқынулардың даму қаупін азайтады. Антибиотикалық терапиямен қатар пациентке мыналар тағайындалуы мүмкін: антипиретикалық, қабынуға қарсы, анальгетикалық әсері бар NSAID тобының препараттары; детоксикация инфузиясы; антигистаминдер (бруцеллездегі қабыну компоненттерінің бірі – аллергиялық); нейропротекторлар; иммунитет тапшылығы расталған кезде-иммуномодуляторлар; бүйрек жеткіліксіздігі кезінде-диуретиктер, гемосорбция, плазмаферез; артериялық гипертензия кезінде-допамин; субакуталық кезеңде және аурудың ремиссиясында-физиотерапия (кварц, UHF), физиотерапия, санаторий-курорттық емдеу.
Алдын алу. Бруцеллездің дамуын болдырмау үшін жеткілікті термиялық өңдеуден өткен етті, пастерленген сүтті және одан жасалған тағамдарды жеу керек, шикі ет пен сүт өнімдерінен аулақ болу керек. Мал шаруашылығы саласында жұмыс істейтін адамдар сеніп тапсырылған жануарлардың денсаулық жағдайына толық ветеринариялық бақылау жүргізуі, ауыл шаруашылығы өнімдерін тасымалдау және сақтау ережелерін сақтауы, ауруды ерте диагностикалау мақсатында тұрақты профилактикалық тексерулерден өтуі, шикізатпен жұмыс істеу кезінде – арнайы киім киіп, жеке гигиена ережелерін мұқият сақтауы тиіс. Мал мен онымен тікелей жұмыс істейтін адамдар бруцеллезге қарсы вакцинациялануы керек.