Қазақстанда әскери есепке алу ережелері өзгерді

Қорғаныс министрі 2025 жылғы 13 қазандағы бұйрықпен әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды әскери есепке алу қағидаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізді.

Осылайша, азаматтар әскери есепке алынуға жататыны нақтыланады:

әскери-есептік мамандығы жоқ әйелдер;
запаста болудың шекті жасына жеткеннен кейін әскери қызметтен отставкаға шығарылған немесе әскери есептен шығарылған не әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдарды;
бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан адамдар;
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адамдар;
ҚР Құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарының, азаматтық қорғау органдарының әскери, арнаулы оқу орындарының қызметкерлері, сондай-ақ курсанттары мен тыңдаушылары.

Жасы бойынша әскери міндеттілер есепке алу разрядтарына бөлінеді:

бірінші разряд мыналардан тұрады:

офицерлік құрам - 50 жасқа дейін;
қатардағы және сержанттық құрам - 40 жасқа дейін;

екінші разряд мыналардан тұрады:

офицерлік құрам-51 жастан 60 жасқа дейін;
қатардағы және сержанттық құрам - 41 жастан 50 жасқа дейін.

Әскери міндеттілер әйелдер екінші разрядта әскери есепте тұрады:

офицерлік құрам - 45 жасқа дейін;
қатардағы және сержанттық құрам - 35 жасқа дейін.

Әскери қызметтен босатылған әскери қызметшілер және запастағы "старшина", "бас кеме старшинасы", "прапорщик", "мичман", "аға прапорщик", "аға мичман" әскери атақтары бар азаматтар 50 жасқа дейінгі екінші разрядты әскери есепте тұрғаны көрсетіледі.

Сондай – ақ, азаматтарды жергілікті әскери басқару органдарына (ЖӘБО) тіркеу-бұл азаматтарды әскери есепке бастапқы қою үшін ЖӘБО жүргізетін әскери есепке алу іс-шаралары.

ЖӘБО-ға тіркелуге мынадай адамдар жатады:

17 жасқа толған ер азаматтар;
бұрын әскери есепте болмаған ер азаматтар;
жоғарыда аталған адамдарды қоспағанда, ҚР азаматтығын қабылдаған адамдар (әскери есепке алынуға жатпайды. - Автор.)
әскери-есептік мамандығы бар әйел азаматтар.

Азаматтарды әскери есепке бастапқы қою мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің өзара іс-қимылы арқылы жүзеге асырылады.

Сонымен қатар, ереже 17 жасқа толғаннан кейін ер азаматтарды тіркеу автоматты режимде жүргізілетіні туралы тармақпен толықтырылды.

Ер азамат он жеті жасқа толған күні ҚР ҚМ АЖ автоматты режимде электрондық есепке алу карточкасын қалыптастырады және мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің өзара іс қимылын қамтамасыз ету арқылы мынадай мәліметтерді алады:

жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН);
тегі, аты және әкесінің аты;
туған күні, орны;
жұмыс (оқу)орны;
білімнің болуы туралы;
отбасы құрамы туралы;
жүргізуші куәлігінің болуы туралы;
ҚР аумағында болу туралы;
мүгедектігі бар адамдар деп танылғандар туралы;
стационарлық емдеудегі және динамикалық бақылаудағы адамдар туралы;
тұрғылықты жері бойынша азаматтарды тіркеу және тіркеу есебінен шығару туралы;
адамның қылмыстық құқық бұзушылық жасауының болуы не болмауы туралы; оларға қатысты анықтау немесе алдын ала тергеу жүргізіледі;
оларға қатысты сот қылмыстық істерді, сондай-ақ оларға қатысты заңды күшіне енген үкімдер туралы қарайды.

ҚР ҚМ АЖ мәліметтерін алғаннан кейін электрондық есепке алу карточкасында азаматтың "әскерге шақырылушыға дейінгі" әскери қызметке қатынасы туралы мәртебені белгілейді және тұрақты тұрғылықты жерін тіркеу мекенжайы бойынша ЖӘБО-ны айқындайды.

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ЖӘБО 17 жастағы ер азаматты тіркеу туралы ҚР ҚМ АЖ хабарлама алған кезде есепке алу-алфавиттік кітапқа тиісті жазбалар жүргізеді.

Сондай-ақ, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ЖӘБО-ға әскери есепке қою осы Қағидалардың 78-тармағына сәйкес жүргізіледі.

Жеке есепке алу-әскери құжаттарға мыналар кіретіні көрсетіледі:

ҚР Қарулы Күштері запастағы офицерінің әскери билеті;
Арнайы мемлекеттік органдардың запастағы офицерінің әскери билеті;
қатардағы және сержанттық құрамдардың әскери билеті;
жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру туралы куәлік.

Негізгі есепке алу құжаттарына мыналар жатады:

әскерге шақырылушының жеке дело;
әскерге шақырылушының есеп картасы;
әскери міндеттілердің есепке алу карточкасы;
№ Т-2 нысанды жеке карточка;
есепке алу-қызмет карточкасы (офицерлер үшін);
әскери міндеттілерді арнайы әскери есепке алу туралы хабарлама.

Атап өтілгендей, есепке алу-әліпби кітабына ЖӘБО-ға тіркелген барлық әскерге шақырылушылар енгізіледі.

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ЖӘБО-да әскерге шақырылушылардың барлық жеке істері картотекалар бойынша мынадай ретпен бөлінеді:

ағымдағы жылы ЖӘБО-ға тіркелген (ауылдық округтер бойынша әліпби бойынша);
мерзімдік әскери қызметке шақырылуға жататын, бөлек наурыз-маусым, қыркүйек-желтоқсан айларында (ауылдық округтер бойынша әліпби бойынша);
(картотека "отбасылық мән-жайлар бойынша", "білім беруді жалғастыру үшін", "денсаулық жағдайы бойынша", "басқа себептер бойынша" кейінге қалдыру сипаты бойынша жасалады);
әскери оқу орындарына түсуге үміткерлер;
мамандандырылған картотека (ҚР ҰҚК Шекара қызметін жасақтауға арналған әскерге шақырылушылардың жеке істерін есепке алу);
қылмыстық құқық бұзушылық жасағандар.

Жоғарыда көрсетілген картотекалардың әрқайсысындағы жеке істер қатаң түрде Алфавит бойынша бөлінеді.

Денсаулық жағдайы бойынша бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыз деп танылған әскерге шақырылушылардың жеке істері соғыс уақытында жарамды және әскери есептен шығарыла отырып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдардың жеке істері мұрағатқа беріледі.