Банкроттық және оңалту саласындағы өзгерістер
Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне оңалту және банкроттық рәсімдерін, бюджет, салық заңнамасын және теміржол көлігі туралы заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы.
2019 жылғы 27 желтоқсанда "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне оңалту және банкроттық рәсімдерін жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі - Заң) қабылданды.
Заңды қабылдаудың мақсаты оңалту және банкроттық туралы заңнаманы жетілдіру, микро және шағын бизнес компанияларын табыс салығын төлеуден үш жыл мерзімге босату және республикалық бюджеттің атқарылуын бақылауды күшейту болып табылады.
Заң рәсімдердің бастамашылары үшін нақты және түсінікті критерийлерді белгілеу арқылы оңалту және банкроттық рәсімдерін қолдану үшін жағдайларды оңайлатады.
Борышкердің міндеттемелерді төрт айдан астам орындамауы оңалтуды қолдану туралы сотқа арыз беру үшін негіз болып табылады.
Банкроттық туралы іс қозғау үшін бизнес субъектісіне міндеттемелердің активтерден тұрақты асып кетуі туралы деректерді ұсыну жеткілікті, бұл оның тұрақты төлем қабілетсіздігін көрсетеді.
Өз кезегінде, кредитор заңды күшіне енген сот актісі немесе борышкерден ақшаны өндіріп алу не борышты борышкер деп тану туралы атқарушылық құжат негізінде борышқордың алдында орындалмаған ақшалай міндеттемесі болған кезде борышкерді банкрот деп тану туралы өтінішпен сотқа жүгінуге құқылы.
Бұл ретте заң ақшалай міндеттеменің мөлшеріне және оны орындамау ұзақтығына қойылатын талаптарды белгілемейді.
Оңалту рәсімін қолдану туралы немесе борышкерді банкрот деп тану туралы шешімді сот борышкердің қаржылық орнықтылығы туралы қорытындыны ескере отырып қабылдайды.
Бұл құжатты уақытша әкімші (оңалту туралы істе) немесе уақытша басқарушы (банкроттық туралы істе) борышкер қызметінің көрсеткіштері негізінде жасайды. Қорытындыда борышкер қаржылық тұрақтылықтың белгілі бір класына жататын тұжырымдар бар.
Осылайша, субъектінің қаржылық жағдайын бағалау кезінде белгісіздік жойылады, бұл бірыңғай құқық қолдану тәжірибесін қалыптастыруға ықпал етеді.
Сонымен қатар, жеке кәсіпкерлерге кәсіпкерлік қызметті тоқтатпау үшін төлем қабілеттілігін қалпына келтіру үшін оңалтуды қолдану құқығы берілді.
Заңның негізгі бағыттарының бірі банкроттық рәсімін жүргізу мерзімдерін қысқарту болып табылады, бұл оны жүргізуге жұмсалатын шығындарды азайтады және кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру дәрежесін арттырады.
Бұл үшін заң кредиторлар жиналысының жекелеген өкілеттіктерін кредиторлар комитетіне беруді көздейді.
Бұл тәсіл кредиторлар жиналысы уақыт пен қаржы жағынан қымбат болғандықтан және барлық кредиторлардың қатысуын болжайды, ал кредиторлар комитеті жиналыстың өкілді органы болып табылады және оны шақыру рәсімі оңайырақ.
Заңның ережелерімен кепілзатты кредитор мен "әлеуметтік" бағыттағы кредиторлардың мүдделері арасындағы теңгерім қамтамасыз етілген.
Кепілді кредитор кепілге салынған мүлікті бір қызметкерге ең төменгі жалақының үш мөлшерінен аспайтын мөлшерде еңбекақы төлеу жөніндегі талаптар өтелгеннен кейін ғана өз талаптарын қанағаттандыру есебіне қабылдауға құқылы.
Заңның жаңашылдықтарының бірі ұзақ уақыт бойы кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмаған борышкерлерге кірістер мен мүлік болмаған жағдайда банкроттық рәсімін қозғамай-ақ таратылуға мүмкіндік беру болып табылады.
Банкроттықты міндеттемелерді орындаудан жалтару тәсілі ретінде пайдаланатын адамдардың жауапкершілігін күшейту үшін "әдейі банкроттық"қылмысының (құқық бұзушылығының) құрамы нақтыланды. Атап айтқанда, банкроттың құрылтайшылары мен лауазымды тұлғаларының кредиторлар алдындағы міндеттемелерін орындаудан жалтару мақсатында мүлікті жеке мүддесі үшін иеліктен шығаруда және жасыруда көрсетілген заңсыз әрекеттеріне баса назар аударылды.
Оңалту және банкроттық рәсімдерін жүзеге асыру бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсарту мақсатында кәсіби бухгалтерлерге біліктілік емтиханынан өтпей-ақ әкімші қызметін жүзеге асыру құқығы берілді.
Заңда мемлекет Басшысының тапсырмасын орындау үшін 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін микро - және шағын кәсіпкерлік субъектілері корпоративтік (жеке) табыс салығын (төлем көзінен ұсталатыннан басқа), әлеуметтік салықты, бірыңғай жер салығын төлеуден босатылған.
Сондай-ақ Заңмен Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне Мемлекеттік және квазимемлекеттік секторлардағы қаражатты тиімсіз пайдаланғаны және бюджеттік жоспарлағаны үшін жауапкершілікті күшейтуге бағытталған түзетулер енгізілді.