ЭЦҚ пайдалану ережесі

Қазақстанда электрондық цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) пайдалану қағидалары "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы"Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 қаңтардағы № 370-II Заңымен реттеледі.

📌 Негізгі ережелер:

1. ЭЦҚ-ның заңдықкүші:ЭЦҚбелгіленгеншарттардысақтағанкезде өз қолымен қойылған қолғатеңестіріледіжәнебірдейзаңдықкүшке ие болады.Шарттарғақолтаңбаныңтүпнұсқалығын растау, жеке кілттізаңды түрде иеленужәнеқолтаңбанытіркеукуәлігінесәйкеспайдаланукіреді.Жабықкілттердіпайдалану:ЭЦҚ-ның жабық кілттері олардыңиелерініңменшігі болып табыладыжәне оларды басқаадамдарғаберугеболмайды.Ерекшелік-заңдытұлғаныңбасшысы қызметкерге электрондыққұжаттарға қол қоюғаөкілеттік берген,әрқызметкерөзініңжекежекекілтінпайдаланатынжағдайлар.
2. ЭЦҚбергеніүшінжауапкершілік:2025жылғы13наурыздан бастап басқатұлғаныңЭЦҚжабықкілтінпайдаланғаныүшінжауапкершіліктікөздейтінтүзетулеркүшіне енді.БұлЭЦҚ-нытиістіөкілеттіктерсізүшіншітұлғаларғаберуЗаңнаманыбұзу болып табылатынынбілдіреді.
3. Криптографиялықстандарттыжаңарту:2024жылғы30сәуірден бастап ГОСТ2015алгоритмінпайдаланатынЭЦҚбірыңғайкілтінекөшудікөздейтінөзгерістеркүшіне енді.Бұлкілтаутентификацияүшінде, қол қою үшіндеқолданылады.Бұрынберілгентіркеукуәліктеріолардыңқолданылумерзіміаяқталғанға дейін сақталатын болады.
4. Басшыларғаарналғанұсынымдар:заңдытұлғалардыңбасшыларынаесептіліккедербесқол қою ұсынылады,бұлЭЦҚпайдаланукезіндедербесжауапкершілікқағидатыныңсақталуынқамтамасыз етеді.Сондай-ақ, ЭЦҚ-ны заңсыз қол жеткізуденжәнепайдалануданқорғауүшіншараларқабылдаумаңызды,ол үшін әкімшілікжауапкершіліккөзделген.
5. ҚазақстандаЭЦҚпайдалануережесіҚазақстандаэлектрондықцифрлыққолтаңбаны(ЭЦҚ)үшіншітұлғаларғаберугеқатаңтыйым салынады.2025жылғы13наурызданбастапҚазақстанРеспубликасыныңӘкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексіне(ӘҚБтК)ЭЦҚкілтінберудіқоса алғанда, басқатұлғаныңЭЦҚпайдаланғаныүшінайыппұлдардыкөздейтінөзгерістеркүшіне енді.Бұлқабылдау-беруактісінемесесенімхат бойынша ЭЦҚ беруге жолберілмейтінінбілдіреді.

✅ Өкілеттіктерді берудің заңды тәсілдері:

 Заңды тұлғаның басшысы қызметкерлерге электрондық құжаттарға қол қоюға өкілеттік беруге құқылы, бірақ әрбір қызметкер өзінің жеке ЭЦҚ кілтін пайдалануға тиіс. Нотариаттық сенімхат ресімделуі мүмкін, бірақ ол ЭЦҚ бермей, электрондық құжаттарға қол қою өкілеттігін нақты көрсетуі тиіс. Сенімхатта басшының ЭЦҚ беруге қатысты тұжырымдардың болмауы маңызды.

 Өкілеттіктерді беру үшінҚазақстанРеспубликасыҰлттықкуәландырушыорталығының(ҚРҰКО)жекекабинетінде"құқықтарды беру" функционалынпайдалануұсынылады.Бұлқызметкерлергебасшыныңкілтінбермей, өзЭЦҚқұжаттарына қол қоюға мүмкіндік береді.

Бұзушылықүшінжауапкершілік:

ЭЦҚ пайдалану ережелерін бұзу айыппұлдарға әкелуі мүмкін:

* Жеке тұлғалар: 50 АЕК (шамамен 196 600 теңге).

 *Лауазымдытұлғалар,шағынбизнес,коммерциялық емес ұйымдар:100АЕК(шамамен393200теңге).

*Ортабизнес:150АЕК(шамамен589800теңге).

* Ірі бизнес: 200 АЕК (шамамен 786 400 теңге).

 Сондай-ақ азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан электрондық жеткізгіштегі заңмен қорғалатын ақпаратқа ақпараттық жүйеге немесе телекоммуникациялар желісіне қасақана заңсыз қол жеткізгені үшін қылмыстық жауапкершілік көзделген.

 📝 Ұсыныстар:

 *ЭЦҚ-ны басқатұлғаларғабермеңіз.

* ЭЦҚ сақтау үшін қорғалған тасымалдағыштарды пайдаланыңыз.

 *СенімхаттардыЭЦҚбермей, текэлектрондыққұжаттарға қол қоюға ресімдеңіз.

* Өкілеттіктерді беру үшін ҚР ҰКО жеке кабинетінде "құқықтарды беру" функционалын пайдаланыңыз.

 *ҚызметкерлердіЭЦҚ-нықауіпсізпайдалану бойынша оқытудыжүргізу.

* Сіздің ұйымыңызда ЭЦҚ-мен жұмыс істеу ережелерінің сақталуын үнемі бақылап отырыңыз.