Жатаған (қызғылт) у кекіре карантиндік арамшөптерді локализациялау және жою шаралары

Науырзым ауданының аумағында карантиндік объектінің бір түрі бар -
жатаған (қызғылт) у кекіре. Белгілі болғандай, бұл карантиндік өсімдіктің
таралуы өсімдік шаруашылығы өнімдерінің сапасының нашарлауына, тіпті
шаруашылықтан немесе аймақтан тыс карантинге жатқызылған өнімді шығаруға
тыйым салуға әкеледі.
Ащылаудың зияндылығы арамшөптің мәдени өсімдіктерден ылғал мен
қоректік заттарды алып кетуінен, ал оның тамыр жүйесі мәдени өсімдіктердің өсуі
мен дамуын тежейтін улы заттарды бөліп шығаруынан көрінеді. Жатаған
(қызғылт) у кекіре бір шаршы метрінде 5-10 сабақ болған кезде жаздық бидайдың
өнімділігі 30-70 пайызға төмендейді. Залалданған аумақтан алынған өнім
құрамында улы заттармен уланған ащы шөп тұқымдары мен дәннің болуына
байланысты пайдалануға жарамсыз болып келеді.
Науырзым ауданында жатаған (қызғылт) у кекіре 7 ауылдық округте 37
бақылау субъектісіне және мемлекеттік босалқы жерлерге таралған, таза күйінде
723,4 гектарды құрайды.
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 29
маусымдағы №15-08/590 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының
аумағын карантиндік объектілерден және бөтен түрлерден қорғау қағидаларына
сәйкес, ауыл шаруашылығы басқармасы басшыларының аумақтарында
карантиндік арамшөп жатаған (қызғылт) у кекіре бар шаруашылықтарына
бұрын., Б.С.Хамзин Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
Агроөнеркәсіп кешеніндегі Науырзым ААИ МИК-нің өсімдіктер карантині
бойынша инспекторымен берілген нұсқамаларға сәйкес іс-шаралар кешенін
жүргізу қажет:
Көктемгі дала жұмыстары басталғанға дейін карантиндік арамшөпті –
жатаған (қызғылт) у кекіре анықтау үшін ауылшаруашылық дақылдарын
(аумақтарды) тексеру.
1. Шаруа қожалықтарының механизаторларымен жорғалаушы жатаған
(қызғылт) у кекіре түйіршіктерден өтуін және електенуін болдырмау үшін
түсіндіру жұмыстарын жүргізу.
2. 1,5 метр қорғаныш аймағын ескере отырып, периметрі бойынша жатаған
(қызғылт) у кекіре түйіршіктерін (ошақтарын) тіректермен белгілеңіз. Арамшөп
толығымен жойылғанға дейін кезең үшін.
3. Қорғаныс аймағын механикалық өңдеу (жер жырту) жүргізу.
4. Тіректермен белгіленген аумақтарда (ошақтарда) өсімдіктің бүршіктену
кезеңінде қызғылт қыша түйірлеріне химиялық өңдеулер жүргізіңіз. Қажет болса,
химиялық өңдеуді қайталаңыз.
5. Жаңа аумақтардың қышамен зақымдануын болдырмау шараларын сақтау
(оларды емдегеннен кейін карантиндік арамшөптерден таза жерлерге ластанған
топырақ пен өсімдік тамырларының түсуіне жол бермеу үшін жабдықтар мен
құралдардың дөңгелектерін тазалаңыз).
Сонымен қатар, ластанған жерлерде тұқымдық мақсатта дақылдарды себуге
тыйым салынады. Жатаған (қызғылт) у кекіре анықталған жерлерден егінді
жинау, тасымалдау және сақтау залалсызданған алқаптардағы дақылдардан бөлек

жүргізілуі керек. Қалдықтарды ұсақ ұнтақтаусыз немесе жақсы буланған түрде
мал азығына пайдалануға тыйым салынады. Қыша қосылған сабан мен шөпті
жемдік мақсатта пайдалануға тыйым салынады. Егер ластану күшті болса, егінді
жою керек. Өнімдерді (астық, астық қалдықтары, шөп, сабан) шаруашылықтардан
тыс өткізу және шығару аудандық аумақтық инспекциясының өсімдіктер
карантині жөніндегі мемлекеттік инспекторының рұқсатымен ғана жүзеге
асырылуы тиіс.
Нұсқама тармақтарын орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны
үшін ҚР ӘҚБтК-нің 462 бабының 3 тармағына сәйкес, кінәлі адам әкімшілік
жауапкершілікке тартылады. Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе
комерциялық емес ұйымдарға 100 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде,
орташа субъектілеріне 200 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, ірі
кәсіпкерлік субъектілеріне 500 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл
салынады.