Жатаған укекіре-карантиндік арамшөп
Жатаған укекіре-карантиндік арамшөп
Жатаған укекіре -Қазақстан Республикасының аумағында таралған, ең зиянды және жою қиын арамшөптердің бірі, егістіктерді бітеп тастайды, барлық дақылдардың шығымдылығын және жайылымдардың өнімділігін күрт төмендетеді, жемшөп сапасын нашарлатады, әдетте перделермен өседі.
ҚР АШМ АӨК МИК "Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығы" РММ Меңдіқара аудандық филиалы мамырдан қыркүйекке дейін жатаған укекірені анықтау бойынша танаптарға тексеру жүргізеді.
Меңдіқара ауданында жатаған укекіренің жалпы ауданы 24892 га болатын 7 округте анықталды, ошақтары 53.8819 га.
Жатаған укекіренің зияндылығын бағаламауға болмайды. Өрісте бір өсімдік пайда бола қалса, 3-5 жыл ішінде бұл жерде перде сөзсіз пайда болады, ошақауданы ауданы кемінде 150 м2. Жатаған укекіремен толық ластанған кезде, барлық дақылдардың толық өлімі орын алады. Дақылдық өсімдіктердің өлімінің себебі-топырақтың жатаған укекіре арқылы қатты құрғауы және сарқылуы, ол басқа өсімдіктерге қарағанда топырақтан 2-5 есе көп қоректік заттар мен ылғал сіңіреді. Жатаған укекіре -бұл көпжылдық тамырлы арамшөптер. Жатаған укекіре негізгі тік тамырдан және одан көлденең тамырлардан тұратын қуатты тамыр жүйесімен сипатталады. Көбеюдің негізгі әдісі вегетативті: тамыр өсінділері, тамырлары, сондай-ақ тамырлар мен тамырлардың сегменттері. Тамыр сегменттері 3 жыл бойы өміршең болып қалады, ал тұқымның өнуі топырақта 5-6 жыл сақталады. Жатаған укекіре мамыр-маусым айларында гүлдейді, маусым – шілде айларында жеміс береді. Жатаған укекіренің саны бір шаршы метрге 5-10 сабақпен жаздық бидайдың өнімділігі сәйкесінше 30-70% төмендейді. Арамшөптердің арасында жатаған укекіре зиянды арамшөп осот пен бодиак қарағанда зияндылығы мен күрес күрделілігі бойынша бірінші орын алады. Жатаған укекіре табылған ауыспалы егіс алаңы толығымен жұқтырылған деп саналады, дегенмен өңдеу алаңы (оқшауланған перделер) өрістің аз бөлігін құрауы мүмкін.
Жатаған укекіремен күресу шаралары, оның ерекшеліктеріне байланысты, жыл сайын және жүйелі түрде жүргізілуі керек және агротехникалық және химиялық өңдеу әдістерінен тұруы керек, олардың әрқайсысы міндетті түрде орындалады.
Бұл арамшөптермен күресу топырақ бетінде қыша өсінділері пайда болған кезде қопсыту кезінде жатаған укекіре тамыр жүйесін жүйелі түрде кесуге дейін азаяды. Пердені жырту керек, ошақтың шекарасынан 1,5 м қашықтықта агротехникалық және химиялық бақылау шаралары тек қопсытқыштар мен жазық кескіштерді қолдана отырып, тоқыраған жерде жүзеге асырылады. Өңдеу бірнеше рет тереңдетіліп жүзеге асырылады: біріншісі 6-8 см, екіншісі 8-10 см, үшіншісі 10-12 см және төртіншісі 12-14 см. өсіру жатаған укекіре розеткаларын қалыптастыру үшін дереу жүзеге асырылады. Қопсытуды кеш жүргізу жатаған укекіренің тамырлануына әкеледі және өңдеу тиімділігін төмендетеді. Қопсыту мамырдан шілде айының ортасына дейін жүзеге асырылады, содан кейін жатаған укекіре жақсы өсіп, бүршік жару кезеңіне енеді.
Бүршіктену кезеңінде- жатаған укекіренің гүлденуінің басталуы химиялық өңдеуден өтеді. Ерте фазаларда бүрку кезінде арамшөп тәжін төгіп, диапаузға (ұйықтауға) түседі, кейде бес жылға дейін, тұқым қалыптастыру кезінде өңделген кезде гербицидтер десикант (пісетін үдеткіш) ретінде жұмыс істейді. Уақытында қолданылған гербицидтер тек жатаған укекіренің антенналық бөлігін ғана емес, сонымен қатар жер асты аймағына еніп, жатаған укекіренің жаңаруының бүйректерінің өліміне әкеледі.
Егер сіз перделерді анықтау және оқшаулау бойынша шаралар қолданбасаңыз, алаңның ластануы толық болады.
Егістіктерде немесе жайылымдарда жатаған укекіре табылған жағдайда ҚР АШМ АӨК МИК "РФД және БӘО" РММ Меңдіқара аудандық филиалына жүгіну қажет, Летунов көшесі-9. 2-қабат, тел 2-40-76.
Ауыл шаруашылығы құрылымдарының өкілдеріне ұсыныс, олардың алқаптарында жатаған укекіренің перделерін жыртып, белгілер қоюды ұсынамыз.
ҚР АШМ АӨК МИК " РФД және
БӘО " РММ Меңдіқара аудандық
филиалының гербологы Қ.А. Сейдахметов