"Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттық туралы"заңның негізгі ережелері

Халықаралық тәжірибені ескере отырып, рәсімдердің 3 түрі енгізілді - соттан тыс банкроттық, сот банкроттығы және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру.

Барлық үш процедураны тек борышкердің өзі бастайды, яғни несие берушінің борышкерге қатысты аталған процедураларды қолдануға құқығы жоқ.

 

Бірінші процедура: соттан тыс банкроттықты тек екінші деңгейдегі банктер, микроқаржы ұйымдары, коллекторлық агенттіктер алдындағы қарыздар бойынша қолдануға болады.

Соттан тыс банкроттықты азаматтар келесі жағдайларда қолдана алады: 1. Банктер, микроқаржы ұйымдары; коллекторлар алдындағы борыш 1600 АЕК-тен (5 520 000 теңге) аспайды.

2. Банктер, микроқаржы ұйымдары; коллекторлар алдындағы міндеттемелер бойынша өтініш берген күні қатарынан 12 айдан астам өтеу жоқ;
3. Тіркелген мүлік, оның ішінде ортақ меншіктегі мүлік жоқ;
4. Банкпен, микроқаржы ұйымымен мерзімі өткен берешекті реттеу жүргізілді;
5. Банкроттық 7 жыл бойы қолданылмады.

Сонымен қатар, Заңда арнайы шарттар қарастырылған:

-6 ай ішінде атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) алушылар;

- қарызы 5 жылдан артық өтелмеген азаматтар.

 

Екінші рәсім: сот банкроттығы, 5,5 млн теңгеден астам борыштар бойынша, кредиторлар алдындағы борыштардың барлық түрлері бойынша. Бұл рәсім сотта қаралады, өтініш борышкердің тұрғылықты жері бойынша сотқа беріледі.

Сот банкроттығының мақсаты борышкердің мүліктік массасы есебінен кредиторлардың талаптарын барынша қанағаттандыру болып табылады.

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл нысанасы болып табылса, онда кредитор оны сот банкроттығы барысында алып қоюға құқылы

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл болмаса, несие берушілер оны талап ете алмайды. Борышкердің жосықсыз белгілері болмаған жағдайда (мүлікті немесе ол туралы ақпаратты жасыру, жалған ақпарат беру және т.б.) қалған өтелмеген сома есептен шығарылуға жатады. Қаржы басқарушысының қызметтеріне ақы төлеу борышкердің мүлкі есебінен жүргізіледі (айына 1 ЕТЖ)

 

Үшінші рәсім: төлем қабілеттілігін қалпына келтіру, сотта қарыздарды төлеуге бөліп-бөліп төлеу мүмкіндігін (5 жылға дейін), тұрақты табыс болған жағдайда көздейді. Қалпына келтіру жоспары қаржы басқарушыларымен бірлесіп әзірленеді және сотта бекітіледі. Бұл процедураның артықшылығы-одан кейін адам "банкрот" мәртебесін алмайды, сондықтан оған банкрот үшін көзделген салдарлар қолданылмайды.

 

Азамат банкрот деп жарияланғаннан кейінгі салдары:

1. 5 жыл ішінде қарыздар мен кредиттер алуға тыйым салу;
2. Қайта банкроттық тек 7 жылдан кейін мүмкін болады;
3. Банкроттықтан кейінгі 3 жыл ішінде банкроттың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізілетін болады.

Алимент бойынша, басқа адамның өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды өтеу жөніндегі, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылықтар бойынша залалды өтеу жөніндегі борыштар есептен шығаруға жатпайды.

Заң ресми жарияланғаннан кейін 60 күн өткен соң күшіне енеді. Бұл дегеніміз, қарызы бар азаматтар 2023 жылдың наурызында банкроттыққа өтініш бере алады.