Обаның алдын алу

Оба-жоғары өліммен және эпидемиялық таралу мүмкіндігімен қатар жүретін табиғи-ошақты аса қауіпті бактериялық жұқпалы ауру. Оба халықаралық маңызы бар халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы төтенше жағдайды білдіретін оқиғаларды тудыруы мүмкін.

Обаның табиғи ошақтары Австралия мен Антарктидадан басқа барлық континенттерде бар және құрлықтың шамамен 6-7% құрайды. Азия, Африка, Солтүстік және Оңтүстік Америка және мұхит аралдарында 50-ге жуық мемлекет бар, олардың аумағында табиғи оба ошақтары табылған немесе болуы мүмкін.

Обаның қоздырғышы-Yersinia pestis бактериясы. Ол сыртқы ортада жоғары төзімділікке ие: әртүрлі субстраттарда ол 30 күннен 6 - 7 айға дейін өмір сүреді. Ол төмен температураға, мұздатуға жақсы төзеді; қоздырғыш кептіруге, қыздыруға сезімтал, дезинфекциялық құралдардың әсерінен тез бұзылады.

Оба инфекциясының көзі-ауру жануарлар мен ауру адам. Обаның табиғи инфекциясы жануарлардың 250-ге жуық түрінен анықталды, олардың арасында сүтқоректілер класының 8 отрядының өкілдері бар. Обаның табиғи ошақтарындағы негізгі тасымалдаушылар-суырлар, гоферлер, гербилдер, тышқандар, пика, егеуқұйрықтар, дала иттері, гвинея шошқалары. Құстар, бауырымен жорғалаушылар және қосмекенділер бұған иммунитет береді. Жабайы кеміргіштерден басқа, эпизоотиялық процеске синантропты кеміргіштер (егеуқұйрықтар, тышқан тәрізді) кіреді. Обаның негізгі тасымалдаушылары-бүргелер (70-тен астам түрі) және кенелер. Адамдар обамен негізінен табиғи ошақтарда ауырады. Адамдар үшін өте қауіпті-обамен ауыратын ауылшаруашылық және жабайы аңдар (түйелер, суырлар, лагоморфтар, түлкілер және т.б.), сондай-ақ жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізат (ет, ішек, тері, тері, жүн).

Инфекция қоздырғышының берілу жолдары:

- трансмиссивті (ауру кеміргіштерге, түйеге немесе адамға жұқтырған бүргелердің шағуымен);

- байланыс-тұрмыстық (қан арқылы, ауру адамның, жұқтырған жануарлардың секрециясы арқылы);

- ауа-тамшы және ауа-шаң (теріні алу, етті кесу, обаның бастапқы немесе қайталама өкпе түрімен ауыратын науқастармен жанасу кезінде);

- тағамдық (жұқтырған етті жеген кезде).

Симптомдары: кенеттен басталу, қатты қалтырау, температураның күрт көтерілуі (39ºС және одан жоғары), әлсіздік, бас айналу, қатты бас ауруы және бұлшықет ауруы, жүрек айну, құсу, сандырақ. Конъюнктивалық гиперемия, жұтқыншақ, ауыз қуысының шырышты қабығының құрғауы, тілі жабылған ("бор тілі"), бадамша бездері үлкейген. Обаның бубондық түрінде негізгі белгі бубон болып табылады (оба қоздырғышы енгізілген жерге жақын лимфа түйінінің және оның айналасындағы тіндердің қабынуы). Бубон қатты ауырады, тығыз, қозғалмайды.

Өкпе түрінде, жалпы уытты белгілердің фонында кеудедегі ауырсыну, ентігу пайда болады, психиканың депрессиясы, делирий ерте пайда болады; жөтел аурудың басынан бастап пайда болады. Қақырық көбінесе көбіктенеді, қызыл қан тамырлары бар. Обаның бұл түрі ең ауыр және айналасындағылар үшін өте қауіпті.

Септикалық түрінде ерте интоксикация, аурудың өте ауыр жалпы белгілері және тез өлім байқалады (қан қысымының күрт төмендеуі, шырышты қабаттарда, теріде қан кету, ішкі органдарда қан кету). Қолайсыз нәтижемен аяқталатын ауыр ағыммен оба менингитінің дамуы мүмкін.

Қызба, қалтырау, қатты бас ауруы, ауыр қысым жағдайы, тыныс алудың қиындауы, қызыл қан тамырлары бар көбікті қақырықты шығаратын жөтел сияқты белгілер кенеттен пайда болған кезде дереу медициналық көмекке жүгіну керек.

Оба бойынша қолайсыз ел аумағында болған кезде жеке профилактика шараларын сақтау қажет:

- тамақтанар алдында қолыңызды мұқият жуыңыз,

- қауіпсіз ауыз суды жеу,

- жақсы жуылған көкөністер мен жемістер;

- бүргеден, кенеден шағудың алдын алу үшін құралдарды қолданыңыз;

- кеміргіштердің шұңқырларының жанында түнеуден аулақ болыңыз;

- тұрғын үй-жайлар мен жұмыс орнын таза ұстау;

- үй-жайларды қоқыстардан, тамақ қалдықтарынан уақтылы тазалауды жүргізу;

- тамақ өнімдерін кеміргіштердің кіруіне жол бермейтін жабық ыдыста сақтау.