Ауа тамшыларының инфекциясы және олардың алдын алу
Ауа-тамшы (шаңды, ингаляциялық) - жұқпалы ауруларды таратудың ең кең таралған және жылдам тәсілдерінің бірі. Тұмау, аденовирустық инфекция, шешек, қызылша, қызамық, эпидемиялық паротит, сондай-ақ ангина, скарлатина, дифтерия, менингококк және пневмококк инфекциялары сияқты вирустардан туындайтын аурулар осындай жолмен берілуі мүмкін. Ауа-тамшылы жұқпалы аурулар бір топпен біріктірілген, өйткені олар жалпы белгілерге ие:
o инфекциялық агенттердің ауа-тамшы механизмімен таралуы;
o инфекцияның пайда болу мақсаты-жоғарғы тыныс жолдары;
o эпидемияға тән қасиетке ие-суық мезгілде, жұмысшылар мен оқу ұжымдарында;
o халықтың барлық топтары арасында таралуы.
Аурулардың бұл тобы науқастың инфекциясы инфекция тасымалдаушысымен тығыз байланыс арқылы жүзеге асырылатындығымен сипатталады. Көптеген микробтар жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлескенде, жылағанда, айқайлағанда шырыш тамшыларымен шығарылады. Бұл беру жолының қуат дәрежесі аэрозольдердің сипаттамаларына (бөлшектердің мөлшері ең маңызды) байланысты. Үлкен аэрозольдер 2-3 метр қашықтыққа таралады және тез орналасады, ал кішкентайлар дем шығару кезінде 1 метрден аспайтын қашықтықты жүріп өтеді, бірақ электр заряды мен броундық қозғалыстың арқасында ұзақ уақыт бойы суспензияда қалып, едәуір қашықтыққа жүре алады. Адамның инфекциясы ауаны ингаляциялау нәтижесінде пайда болады, оның құрамында патоген бар шырыш тамшылары бар. Бұл берілу әдісімен қоздырғыштардың максималды концентрациясы инфекция көзіне жақын болады (науқас немесе бактерия тасымалдаушы). Инфекция көзінен алыстаған сайын микробтардың концентрациясы айтарлықтай төмендейді, бірақ кейде бұл аурудың дамуы үшін жеткілікті, әсіресе дене әлсіреген болса және қоздырғыш патогенділіктің жоғары деңгейіне ие болса. Тұмау, қызылша, желшешек вирустарының таралуы желдету, баспалдақ торлары, дәліздер арқылы айтарлықтай қашықтықта болған жағдайлар сипатталған. Ауа-тамшылы берілу жолы сыртқы ортадағы қоздырғыштардың тұрақтылығына байланысты. Көптеген микроорганизмдер аэрозольдерді кептіру кезінде тез өледі (көкжөтел, тұмау, желшешек, қызылша вирустарын тудыратын бактериялар), ал басқалары өте төзімді және шаңның құрамында ұзақ уақыт (бірнеше күнге дейін) өмір сүреді. Сондықтан инфекция бөлмені тазалағанда, шаңды ойыншықтармен ойнағанда пайда болуы мүмкін, мұндай берілу механизмі дифтерия, сальмонеллез, туберкулез, скарлатинамен сипатталады.
Ауа-тамшы инфекцияларының алдын-алу нақты және спецификалық емес болуы мүмкін. Тамшы инфекцияларының алдын алудың спецификалық емес шараларына мыналар жатады:
o егер отбасында науқас болса, оны отбасының қалған мүшелерінен мүмкіндігінше оқшаулаңыз, оған бөлек ыдыс-аяқ, күтім заттарын бөліңіз, үй-жайларды жиі дымқыл тазалаңыз және желдетіңіз;
o науқас адаммен қарым қатынас кезінде тыныс алу мүшелерін Маска көмегімен тамшы инфекцияларының қоздырғыштарының енуінен қорғау керек;
o тұмау және ЖРВИ жиілігі жоғарылаған кезеңдерде адамдар көп жиналатын жерлерге барудан аулақ болған жөн;
o қолды сабынмен жиі жуу-бұл ішек инфекцияларымен ғана емес, сонымен қатар тамшылатып инфекциялармен де ауруды азайтудың дәлелденген әдісі;
o материалдық шығындарды қажет етпейтін, бірақ барынша назар мен уақытты қажет ететін күн тәртібін дұрыс ұйымдастыру өсіп келе жатқан ағзаның денсаулығының негізі болып табылады;
o витаминдер мен микроэлементтерге деген қажеттілікті қанағаттандыратын теңдестірілген, дұрыс тамақтану;
o тұрақты спортпен шұғылдану, қатаю;
o «ауа-райына сәйкес» киім, өйткені гипотермия иммунитетті төмендетеді;
o үй-жайларды жиі желдету, үнемі ылғалды тазалау.
Салауатты өмір салты, толыққанды ұйқы, рационалды тамақтану организмнің қорғаныш күшін арттырады және тиісінше жұқтыру қаупін азайтады, бірақ егер ауру пайда болса, жақсы иммундық жүйесі бар организм тезірек жұмыс істейді.
Ауа-тамшы инфекцияларының алдын алудың ерекше шараларына жоспарлы егулер мен эпидемиялық көрсеткіштер бойынша егулер шеңберінде жүргізілетін вакцинопрофилактика жатады. Жоспарлыларға егулер күнтізбесі шеңберінде елдің барлық өңірлерінде жүргізілетін егулер жатады. Эпидемиялық (шұғыл) көрсеткіштер бойынша егулер қолайсыз эпидемиялық жағдай (мысалы, тұмау, менингококк инфекциясы) туындаған жағдайда жүргізіледі.
Дұрыс және қажетті мерзімде жүргізілген егулер денсаулыққа және өмірге қауіпті инфекциялық аурулардан сенімді қорғауды қамтамасыз етеді.
Ауруды емдеуден гөрі алдын алу оңай екенін есте сақтау керек.
«Қамысты аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау
және қадағалау басқармасы» РММ бөлім басшысы Д. М. Искиндирова