Кәсіптік аурулардың алдын алу!

Кәсібей аурулар-кәсіптік зияндар, қолайсыз өндірістік факторлар және еңбек жағдайлары себеп болатын аурулар. Жұмысшылар бүкіл әлем халқының жартысын құрайды және экономикалық және әлеуметтік дамуға негізгі үлес қосады. Олардың денсаулығын жұмыс орнында болатын қауіп факторлары ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік және жеке факторлар, сондай-ақ медициналық-санитарлық қызметтерге шектеулі қол жетімділік анықтайды. Кәсіптік тәуекелдердің алдын алу, әсіресе зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін қызметкерлердің денсаулығын қорғау және нығайту жөніндегі тиімді медициналық-санитарлық шаралардың қолжетімділігіне қарамастан, жұмысшылардың денсаулық жағдайы және олардың кәсіптік тәуекелдерге ұшырау дәрежесі мемлекеттер арасында да, ел ішінде де кеңінен өзгеріп отырады. Кәсіптік аурулардың нозологиялық формаларының құрылымы физикалық факторлардың әсеріне, жеке органдар мен жүйелердің шамадан тыс жүктелуіне және шамадан тыс жүктелуіне, өнеркәсіптік аэрозольдердің, химиялық және биологиялық факторлардың әсеріне, сондай-ақ аллергиялық аурулар мен кәсіптік ісіктерге байланысты аурулар ұсынылған.

Кәсіби мамандықты анықтауға мүмкіндік беретін негізгі критерийлер аурудың шығу тегі:

* белгілі бір әсер ету түрімен себептік байланыстың болуы;

* белгілі бір өндірістік ортамен және кәсіппен байланыс;

*адамдардың белгілі бір кәсіптік тобында бүкіл халықпен салыстырғанда сырқаттанушылықтың орташа деңгейінен (осы аурумен) асып кету.

Кәсіби ауруларды жіктеу негізінде жүйелік және этиологиялық принцип қолданылады. Жүйелік принцип дененің белгілі бір жүйесіне кәсіби зияндылықтың басым әсеріне негізделген (мысалы, тыныс алу органдарының, жүйке, гепатобилиарлы және зәр шығару жүйесінің, терінің, қанның және т.б. басым зақымдануы бар кәсіби аурулар). Этиологиялық принцип зиянды факторлардың әртүрлі топтарының әсеріне негізделген-химиялық, өндірістік аэрозольдер, физикалық, жеке органдар мен жүйелердің шамадан тыс жүктелуімен және физикалық жүктемелерімен байланысты, биологиялық.

Зияндылықтың әсер ету деңгейі мен ұзақтығына байланысты жедел және созылмалы кәсіптік аурулар ажыратылады. Жедел ауруларға (улануларға) қарқындылығы ШРК немесе ШРК-дан едәуір асатын зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың бір реттік (бір жұмыс ауысымы ішінде) әсерінен кейін кенеттен дамыған нысандар жатады. Созылмалы кәсіптік ауруларға зиянды заттар мен өндірістік факторлардың ұзақ уақыт әсер етуі нәтижесінде пайда болатын формалар жатады.