Газдалған және энергетикалық сусындардың зияны

Су адамға күнделікті өмірде ауа мен тамақ сияқты қажет. Бірақ көпшілік қарапайым суды пайдаланғысы келмей және оны шай, кофе, шырындар, компоттар, газдалған су немесе алкогольсіз энергетикалық сусындармен алмастырады. Егер қарапайым таза су сұйықтықтың жетіспеушілігін толтырса, онда лимонад пен энергия, керісінше, денсаулыққа айтарлықтай зиян келтіріп, қайтымсыз реакциялар тудыруы мүмкін.

Газдалған сусындар. Сауда желісінде сатылатын газдалған сусындардың құрамы салыстырмалы түрде бірдей: тазартылған су, қант немесе тәттілендіргіштер, көмірқышқыл газы, консерванттар мен бояғыштардан тұрады. Энергетикалық сусындарға кофеин немесе таурин қосылады. Бірлесе отырып, бұл ингредиенттер шөлді қандырудың жалған сезімі мен тәуелділікті тудырады.

Қанттың қауіптілігі оның мөлшерінде, бір стакан сусынның құрамында 5 ас қасық қант бар, оны үнемі тұтыну семіздік пен қант диабетіне әкеледі. Өндірушілер қантсыз лимонадтарды өндіру үшін өз өнімдеріндегі глюкозаның мөлшерін азайтып, тәттілендіргіштерді қосады, бұл өз кезегінде бүйректе тастардың пайда болуына ықпал ететін синтетикалық заттар. Сондай-ақ, көру қабілетіне және т.б. теріс әсер етеді. Тәттілендіргіштердің ең қауіпті қасиеті – олар канцерогендер болып табылады және қатерлі ісік ауруын тудыруы мүмкін. Дәмді күшейтетін қышқылдар мен консерванттар ретінде лимон және ортофосфор қышқылы консерванттары қосылады. Аталмыш консерванттарды жиі пайдалану ағзадағы кальцийді жуып, тіс эмалын ерітеді, бұл тісжегінің дамуына әкеледі, гастрит, уролития және бүйрек түйілуін тудырады.

Энергетикалық сусындар. Кейбір елдерде энергетикалық сусындарды сатуға шектеулер мен тыйым салулар бар. Мысалы, Литвада кәмелетке толмаған адамдар үшін энергетикалық сусындарды сатуға тыйым салынған, Франция, Дания және Норвегияда энергетиктер тек дәріханаларда сатылады.

Қазақстанда энергетикалық сусындар еркін сату айналымында, яғни алкогольсіз энергетикалық сусындарды сатуға ешқандай шектеулер көзделмеген. Тұтынушы осы сусындардың кімге және қандай мөлшерде, ал кімге мүлдем болмайтындығы туралы нақты көрсетілген таңбамен ғана қорғалған. Кеден одағының 022/2011 «Таңбалау бөлігіндегі тамақ өнімдері» техникалық регламентінің талаптарына сәйкес адам организміне сергітетін әсерді қамтамасыз ететін құрамында 150 мг/л-ден астам кофеин және (немесе) дәрілік өсімдіктер мен олардың сығындылары жеткілікті мөлшерде бар алкогольсіз сусындар «18 жасқа дейінгі, жүктілік және бала емізу кезінде, сондай-ақ жоғары жүйке қозғыштығы, артериялық гипертензияның ұйқысыздығы бар адамдарды тұтыну ұсынылмайды» деген жазумен таңбалануға тиіс.

Энергетикалық сусындардың құрамы мен әсер ету механизмі келесідей: кофеин жүйке жүйесіне тез әсер етеді, жүрек-тамыр жүйесін сергітеді, тұтынғаннан кейін 15 минут ішінде сергіту әсеріне қол жеткізіледі және шамамен 1,5 сағатқа созылады, содан кейін құлдырау пайда болады. Гиперстимуляцияның орнына қандағы қанттың күрт төмендеуімен бірге келесі белгілер пайда болады: әлсіздік, ұйқышылдық, қатты аштық, жүрек соғысы, терлеу, көздің бұлдырауы, тіпті ессіздікке дейін апаруы мүмкін. Яғни, мұндай сусындардың құрамында қосымша энергия жоқ, тек біздің денеміздегі қорлар көп мөлшерде пайдаланып, оны сарқып алады.

Сондай-ақ, энергетиктерді шамадан тыс пайдалану тахикардия, гипертония, жүрек ырғағының бұзылуы, асқазан жарасы, қышқылдықтың жоғарылауы, гастрит, панкреатит, бауырдың майлы дистрофиясы, гепатит, бауыр жеткіліксіздігі, көмірсулар алмасуының бұзылуы, қант диабеті, семіздік, аллергиялық реакциялар, психикалық бұзылулар, агрессия, тітіркену және т.б. сияқты қиындықтарды тудырады.

Аурулардың алдын алу және халықтың өмір сүру ұзақтығын қамтамасыз ету мақсатында тәтті газдалған және энергетикалық сусындар күнделікті рационнан алып тастауға тырысыңыз немесе оларды сарапшылардың ұсынымдарына сәйкес қатаң тұтынуды ұсынамыз.