Жамбыл облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау нәтижелері бойынша талдамалық анықтама

Жамбыл облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің

сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау нәтижелері бойынша

талдамалық анықтама

Кіріспе бөлім:

Қазақстан Республикасының Конституциясын орындау және "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы №410-V Заңының 8-бабында белгіленген іс-шараларды іске асыру мақсатында, Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 16.01.2023 жылғы №21 бұйрығымен, Жамбыл облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі-Департамент) 11.04.2025 жылғы №154-нег бұйрығымен бекітілген "сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізудің үлгілік қағидаларын" басшылыққа ала отырып, құрамында Шайдуев К.Б., Әли Е.Р., Егисинов Н.Т., Абдуллаев М. Н. Мулдашев Е.К., Жумадилова Ж.Ж., Калимов Н. Б., Шалтабаева А.Ш., Парманов Т. П., Джигитекова Г. С., Бекмуратова М. М., Мейрамгазимов З.Ж., Нурмаханбетов Е. М., Лахаев Ж. М., Арысбаев Т.А., Тастаганов Е.Ж., Байдосов Н. М. жұмыс тобы кесте негізінде 01.04.2025 жылдан 01.06.2025 жылға дейінгі кезеңдегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау өткізілді. Ішкі талдау объектілерінің атауы: Кедендік бақылау басқармасының басшысы - Арысбаев Т. А., ЕАЭО шеңберіндегі ҚҚС әкімшілендіру басқармасының басшысы - Тастаганов Е. Ж., "Тараз – кедендік ресімдеу орталығы" кеден бекетінің басшысы - Байдосов Н. М., Мемлекеттік қызметтер көрсету басқармасы басшының м. а. – Бекмуратова М. М., Аудит басқармасының басшысы - Т.П. Парманов, Камералдық мониторинг басқармасының басшысы – Джигитекова Г. С..

 

Кедендік бақылау басқармасының қызметіне қатысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің болуы фактілері.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторингтің мәні:

- мемлекеттік қызмет көрсету;

- жеке және заңды тұлғалардың өтініштері;

- кедендік бақылау басқармасының қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық актілер;

– декларант үшін ТД қағаз тасығышта "шығарылғанын" заңсыз растау бойынша "Тараз-кедендік ресімдеу орталығы" кеден бекетінде анықталған бұзушылықтар.

 

Ішкі талдау объектісінің атауы: Департаменттің Кедендік бақылау басқармасы, басқарма басшысы — Т. Арысбаев, Кедендік бақылау және тарифтік емес реттеу бөлімі — бөлім басшысы А. Ж. Мұңайтпасов. a.munaitpasov@kgd.gov.kz. кедендік құн бөлімі – бөлім басшысы Маханов Н. Ж. n.mahanov@kgd.gov.kz.

          Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг жүргізу кезеңі: 01.04.2025 жылы басталды, 09.04.2025 жылы аяқталды.

          Бақыланатын кезең: 2025 жылғы 1-тоқсандағы және 2024 жылғы қағаз ТД сәйкес УСҚ-дан тауарлар беру жөніндегі қызмет.

          Мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде кедендік бақылау басқармасының қызметі кеден ісі мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің ережелерін, сондай-ақ мемлекеттік қызметтер көрсету тізбелерін, стандарттары мен регламенттерін регламенттейтін ережелерді басшылыққа алады. Қазақстан Республикасы цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м. а. 2020 жылғы 31 қаңтардағы № 39/НҚ бұйрығымен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің м. а. 2020 жылғы 10 шілдедегі № 665бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер Тізіліміне сәйкес "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызметтер көрсету қағидаларын, Мемлекеттік кірістер органдарын бекіту туралы", сондай-ақ ҚР ҚМ МКК Жамбыл облысы бойынша МКД Кедендік бақылау басқармасы туралы Ережемен мынадай мемлекеттік қызметтер көрсетіледі:

- кедендік тасымалдаушылар тізіліміне енгізу;

- халықаралық тасымалдау көлік құралын тауарларды кедендік пломбалармен және мөрлермен тасымалдауға жіберу туралы куәлік беру;

- уақытша сақтау орындары иелерінің тізіліміне енгізу;

- бажсыз сауда дүкендері иелерінің тізіліміне енгізу;

- өз тауарларын сақтау қоймалары иелерінің тізіліміне енгізу;

- кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлеу жөніндегі міндеттерді орындауды тіркеу, сондай-ақ кеден ісі саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаның және (немесе) уәкілетті экономикалық оператордың міндеттерін орындауды қамтамасыз ету;

- тауарлардың шығу тегі туралы алдын ала шешім қабылдау;

- тауарларды жіктеу бойынша алдын ала шешім қабылдау;

-тауарды жинақталмаған немесе бөлшектелген түрде, оның ішінде жиынтықталмаған немесе аяқталмаған түрде жіктеу туралы шешім беру, оны әкелу белгілі бір уақыт кезеңі ішінде әртүрлі партиялармен болжанады;

- кедендік әкелу баждарын төлеу мерзімдерін өзгерту.

          Сондай-ақ заңды және жеке тұлғалардың өтініштері бойынша жауаптарды дайындау және жолдау жүзеге асырылады.

          Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг көздері: 2017 жылғы 26 желтоқсандағы "Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі; 2020 жылғы 29 маусымдағы "Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексі" Қазақстан Республикасының Кодексі; 2013 жылғы 15 сәуірдегі № 88-V "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" ҚР Заңы;

"Қазақстан Республикасының мемлекеттік кірістер органдарының мемлекеттік қызметтер көрсету қағидаларын бекіту туралы" ҚР Қаржы министрінің м. а. 2020 жылғы 10 шілдедегі № 665 бұйрығы,

"Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы "2017 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген өтініштердің нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 30 қаңтардағы № 87 бұйрығы;

"Кедендік бақылаудың уақытша аймақтарын бақылау, сақтау уақытша орындарының және бажсыз сауда дүкендері кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 23 ақпандағы №280  Бұйрығы; "Халықаралық тасымалдаудың көлік құралын тауарларды кедендік пломбалармен және мөрлермен тасымалдауға жіберу туралы куәліктің нысандары және оны беру және пайдалану тәртібі туралы" кеден одағы Комиссиясының 2011 жылғы 22 маусымдағы № 676 шешімі; "Тауарларды кедендік пломбалармен және мөрлермен тасымалдауға жіберу туралы алдын ала шешімдерді тіркеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы № 200 Бұйрығы тауарларды жіктеу туралы алдын ала шешімдерді, сондай-ақ тауарды жіктеу туралы алдын ала шешім қабылдау туралы тұлғаның өтініш нысанын тіркеу журналы"; "Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасы арқылы жиналмаған немесе бөлшектелген, оның ішінде жиынтықталмаған немесе аяқталмаған түрде өткізілетін тауарларды жіктеудің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы № 202 бұйрығы; Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы № 203 "тауарды жіктеу және тауардың шығу тегі туралы алдын ала шешімдер қабылдауға уәкілетті органдарды айқындау туралы, сондай-ақ аумақтық мемлекеттік кіріс органы тауарды жинақталмаған немесе бөлшектелген түрде, оның ішінде әртүрлі әкелу болжанатын жиынтықталмаған немесе аяқталмаған түрде жіктеу туралы шешім қабылдаған жағдай туралы" бұйрығы белгілі бір уақыт кезеңіндегі тауар партиялары".

          2025 жылғы 1-тоқсан ішінде мынадай 192 Мемлекеттік қызмет көрсетілді:

- халықаралық тасымалдаудың жол көлік құралын тауарларды кедендік пломбалармен және мөрлермен тасымалдауға жіберу туралы куәлік беру - 186 қызмет;

- кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлеу жөніндегі міндеттерді орындауды тіркеу, сондай-ақ Кеден дела саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаның және (немесе) уәкілетті экономикалық оператордың міндеттерін орындауды қамтамасыз ету-4 қызмет;

- тауарларды жіктеу бойынша алдын ала шешім қабылдау-0 қызмет;

- өз тауарларын сақтау қоймалары иелерінің тізіліміне енгізу-1 қызмет;

- уақытша сақтау орындары иелерінің тізіліміне енгізу-1 қызмет.

          Кедендік бақылау басқармасының бөлімдері қызметкерлерінің қызмет алушылар тарапынан заңсыз немесе беделін түсіретін әрекеттері туралы қандай да бір шағымдар мен арыздар жоқ. 2025 жылдың бақыланатын кезеңінде көрсетілетін қызметті алушылардан өтініштердің болмауы себебінен басқа мемлекеттік қызметтер көрсетілмеген. Талданатын кезеңде мамандар заңды және жеке тұлғалардың өтініштеріне 50-ден астам жауапты қарады және дайындады. Заңды немесе жеке тұлғалар тарапынан қандай да бір шағымдар түскен жоқ. Өтініштерді қарау тәртібін бұзуға жол берілмейді. Кедендік бақылау басқармасында жүргізіліп жатқан сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатқа жүргізілген талдау оның жеткілікті тиімділігі туралы куәландырады. Оң нәтижелерге 2015 жылдан бастап Кедендік бақылау басқармасының қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасау фактілерінің болмауы жатады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұрақты жүргізілетін профилактика (кәсіпкерлермен, қоғамдық ұйымдармен, БАҚ өкілдерімен кездесулер, сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың нормаларын, әдеп нормаларын зерделеу және талқылау жөніндегі басқарма қызметкерлерінің кеңестері, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің нәтижелері бойынша шолулар) өзінің оң әсерін береді. Кедендік бақылау басқармасының қызметкерлері күнделікті өмірінде Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің Әдеп кодексінің нормаларын сақтайды (Президенттің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы №153 Жарлығымен бекітілген). Үйрек ұжымында қызметтік қызметтің негізгі мазмұнын түсіну нығайды: Мемлекеттік қызмет мемлекеттік қызметшілердің моральдық-этикалық келбетіне жоғары талаптар қоя отырып, қоғам мен мемлекет тарапынан ерекше сенім білдіру болып табылады. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылармен және кеден саласындағы қызметті жүзеге асыратын тұлғалармен қарым-қатынаста жанжал жағдайларын жасауға жол берілмейді, Мемлекеттік қызметтер көрсетудің стандарттары мен регламенттері сақталады.

          "Астана-1" АЖ-да "шығарылмаған" УСҚ-дан ТД-ға тауарларды заңсыз беру кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің көрінуіне ықпал ететін мән-жайлар.

Сыбайлас жемқорлық тәуекелінің атауы: мәлімделген кедендік рәсімге сәйкес шығарылмаған тауарларды уақытша сақтау орындары иелерінің беруі.

Сыбайлас жемқорлық тәуекелінің сипаттамасы: ҚР ҚМ МКК департаменттерінде мәлімделген кедендік рәсімге сәйкес шығарылмаған тауарларды уақытша сақтау орындарының иелеріне берудің бір реттік жағдайлары жоқ. Қазіргі уақытта тауарларды уақытша сақтау орындарының иелерінің "Астана-1" ақпараттық жүйесінде тауарларға арналған декларацияның мәртебесін қарауға қолжетімділігі жоқ, бұл өз кезегінде тауарларды уақытша сақтау орындарынан алған кезде сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар үшін бірінші кезекте қолайсыздықтар туғызады, қосымша шығыстарды көтереді және уақытты жоғалтады.   Осылайша, тауарларға арналған декларацияның қағаз тасығышын басып шығару және мөртаңбалар қою кезінде декларанттың кеден бекетінің қызметкерлерімен тікелей байланысы жолымен сыбайлас жемқорлық тәуекелі туындайды, шығаруға рұқсат етіледі және жеке нөмірлік мөрмен куәландырылады.

          Комитет қарағаннан кейін: "2024 жылғы қарашадан бастап "Кеден" Ұлттық интеграцияланған платформасының екінші кіші кезеңін әзірлеу шеңберінде уақытша сақтау орындарының иелері үшін "уақытша сақтау орындары" модулі (бұдан әрі – МВХ модулі) енгізілді. МВХ әдіснамалық Модулі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы № 215 бұйрығымен бекітілген тауарларды уақытша сақтау орындарында орналастыруды растаудың белгіленген тәртібіне сәйкес келетін журнал нысандарын қамтиды. МВХ иелеріне және уәкілетті лауазымды тұлғаларға арналған МВХ модулін енгізу мынадай функционалдық мүмкіндіктерді береді:

- тауарлардың түсуі мен шығысын автоматтандырылған бақылау;

- уақытша сақтау мерзімдерінің мониторингі;

- тауарлардың негізінде кедендік тазартудан өткен кедендік декларация туралы мәліметтерді қарау мүмкіндігі.

          Осылайша, УСО модулін енгізу уақытша сақтаудағы тауарларды кедендік бақылаумен байланысты процестерді оңтайландырады және алдын ала ақпарат берілген сәттен бастап тауарлар шығарылғанға дейін бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, сақтаудағы тауарлар туралы барлық мәліметтер мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды адамдарында да көрсетілетін болады, бұл бұдан әрі УСО иелері (бизнеске қатысушылар) үшін тоқсан сайын берілетін кезекті есептілікті, сондай-ақ қағаз жеткізгіштерде тауар тасымалдау жүкқұжаттарын ұсыну қажеттілігін жоюға мүмкіндік береді, осылайша мемлекеттік кірістер органдарының лауазымды адамдарымен байланыс барынша азайтылады".

          Қазіргі уақытта ДХТ қалыптастыру және транзиттік декларацияны аяқтау/ашу енгізілген "Кеден" ҒЗЖ енгізілген сәттен бастап "шығарылған" ДТ УСҚ иелерінің көру мүмкіндігі жоқ. Тауарларды кедендік тазарту "Астана-1" АЖ арқылы жүргізіледі, "Кеден" ҰИП-да СЭҚ қатысушыларының ТТ қалыптастыру мүмкіндігі жоқ.

          ҚР ҚМ МКК №МКК хатына сәйкес-13-2-11/2745-03.04.2025 жылдан бастап Жамбыл облысы бойынша МКД-да 3 факт, нақты берілген күні ТД шығарылған күнімен сәйкес келмеген жағдайлар (атап айтқанда, тауарлар шығарылғанға дейін берілген) анықталды:

- УСҚ иелерінің оларға қатысты шығару жүргізілмеген тауарларды заңсыз беруі (ҚР Кеден кодексінің 164, 507-баптарын бұза отырып);

- тауарларға қатысты өкілеттіктері бар тұлғалардың тауарларды заңсыз пайдалануы және/немесе оларға билік етуі.

          Кедендік бақылау басқармасы ҚР ҚМ МКК көрсетілген 3 фактіні УСҚ иелерінен ұсынылған куәландырылған ЛНП постының сұраулары, "шығару туралы" ДТ электрондық көшірмелері және УСҚ-дан тауарларды (автомобильдерді) беру туралы журналдардан үзінділер арқылы тексерді. 2-ші жағдай бойынша "Мейрам" ЖШС УСҚ иесінің "Астана – 1" АЖ бойынша шығарылған күніне сәйкес келмейтін шығарылған күні бар "Тараз-Кедендік ресімдеу орталығы"қызметкерлері куәландырған ЭДТ-ның берілген көшірмелері бойынша тауарларды заңсыз беру фактісі расталды. 3-ші жағдай бойынша, "Сауда Сервис" ЖШС УСҚ иесінің тт шығарылғанға дейін тауар-цианидті заңсыз беруі расталмады, себебі шығарылған күні бойынша есепті деректердегі қате. Басқарма "Сауда Сервис" ЖШС-не қатысты ӘҚБтК-нің 539-бабы бойынша әкімшілік іс жүргізуді бастады. 2025 жылдың есепті кезеңінде "ҚР Кедендік реттеу туралы" ҚР Кодексінің баптарына жүргізілген сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг және кедендік бақылау басқармасының ұсынған мемлекеттік қызметтері бойынша сыбайлас жемқорлықтың көрінуіне ықпал ететін проблемалық мәселелер табылған жоқ. "Астана-1" АЖ – да "шығарылмаған" УСҚ-дан ТД-ға тауарларды заңсыз беру түріндегі ықтимал көріністердің мән-жайлары бойынша болжамды сыбайлас жемқорлық тәуекеліне 2024 жылы "Тараз-Кедендік ресімдеу орталығы" кеден бекеті 2-ші факті бойынша жол берді.

          Мұндай фактілердің одан әрі көрінуін болдырмау үшін "Кеден" ақпараттық жүйесі комитеті (УСҚ иелерін ТД бойынша ақпаратқа жіберу бойынша) сәйкестікке келтіргенге дейін "Тараз - Кедендік ресімдеу орталығы" кеден бекетінің басшылығына "Астана – 1" АЖ-да "шығару"бойынша мөртабандары мен куәландырылған ЛНП-мен ЭДТ декларанттарына беруді жеке өзі бақылау қажет. 

          Ұсыныс: осыған байланысты тауарларды уақытша сақтау орындарының иелеріне уақытша сақтаудағы тауарлардың мәртебесін қарау үшін "АСТАНА – 1" АЖ-ға шектеулі рұқсатты автоматты режимде беру қажет. Уақытша сақтау орындарының иелеріне "Астана-1" ақпараттық жүйесінде тауарларға арналған декларация мәртебесіне қолжетімділік берілген жағдайда, кеден бекетінің қызметкерлерімен физикалық байланыстың болмауына қол жеткіземіз, бұл өз кезегінде кеден бекетінің қызметкерлері арасындағы сыбайлас жемқорлық көріністерінің деңгейін айтарлықтай төмендетеді және тауарларға арналған декларацияны басып шығаруды және мөртабан қоюды көздейтін қалаусыз қағазбастылықтың төмендеуін қамтамасыз етеді кеден бекеті қызметкерінің жеке нөмірлік мөрімен куәландыру. Тауарларға арналған декларацияның қағаз жеткізгішін күтпестен уақытша сақтау орындарының иелері "Астана-1"ақпараттық жүйесінде тауарларға арналған Декларацияның мәртебесін көргеннен кейін тауарлар мен көлік құралдарын шығара алады. Осылайша, декларанттар мен сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар тауарлар мен көлік құралдарын тауарларды уақытша сақтау орындарында (УСҚ) сақтағаны үшін қосымша ақы төлеу бойынша шығыстарды жұмсамайды және тиісінше оларды түпкілікті сатып алушыға одан әрі жіберу үшін иелерінің тауарлар мен көлік құралдарын алу уақытын қысқартады".

ЕАЭО шеңберінде ҚҚС әкімшілендіру басқармасының қызметіне қатысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің болуы фактілері бойынша Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторингтің мәні: Қазақстан Республикасының Еуразиялық экономикалық кедендік шекарасына сәйкес келмейтін мемлекеттік шекарасында Жамбыл облысының автомобиль өткізу пункттері арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарының мониторингін жүзеге асыру. Жамбыл облысы бойынша МКД ЕАЭО шеңберіндегі ҚҚС әкімшілендіру басқармасының басшысы-Е. С. Тастағанов er.tastaganov@kgd.gov.kz, экспорттық бақылау бөлімі-Бөлім басшысы Г. К. Атибеков g.atibekov@kgd.gov.kz, 01.01.2025 жылы басталып, 31.03.2025 жылы аяқталды. Экспорттық бақылау бөлімінің қызметі: - экспорттық бақылауды жүзеге асыру; - Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасына сәйкес келмейтін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлардың жекелеген түрлеріне қатысты тыйым салулар мен шектеулердің сақталуын бақылау органдарының жүзеге асыруы; - тауарларды Тізбеден (алып қою тауарларынан) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге әкетуге бақылауды жүзеге асыру; - Жамбыл облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің қызмет аймағында Қырғыз Республикасымен шектес Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өтетін жүк автокөлік құралдарын тіркеу. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг көздері: ЕАЭО шеңберіндегі ҚҚС әкімшілендіру басқармасы (бұдан әрі – ЕАЭО шеңберіндегі УАНДС) "Қазақстан Республикасының Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасына сәйкес келмейтін мемлекеттік шекарасындағы автомобиль өткізу пункттері арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарына мониторинг жүргізу регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті Төрағасының 2021 жылғы 16 маусымдағы № 361 бұйрығына сәйкес Жамбыл облысының автомобиль өткізу пункттерінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасында, Қырғыз Республикасымен іргелес тауарлар мен автокөлік құралдарының мониторингі жүзеге асырылады: - тасымалдаушыдан алынған тауарға ілеспе құжаттарды сканерлеу; - өткізілетін тауарлар мен автокөлік құралдары туралы мәліметтерді "экспорттық бақылау"модуліне енгізу; - "экспорттық бақылау"модулінде ресімделген ТНТ бар-жоғын тексеру. - "экспорттық бақылау"модулінде экспорттаушы/импорттаушы/тасымалдаушы бойынша тәуекелдердің бар-жоғын тексеру; -мемлекеттік шекара арқылы: тізбеден тауарларды; тыйым салынған тауарларды; өнім тізімінен тауарларды өткізу фактілерін анықтау тұрғысынан тауарға ілеспе құжаттардағы мәліметтерді салыстыру. Сондай-ақ, ЕАЭО шеңберінде УАНДС лауазымды адамдары Жамбыл облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің және Жамбыл облысы бойынша ҚР ҰҚК Шекара қызметі департаментінің басшылығымен бекітілген "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы адамдарды, көлік құралдарын, жүктерді және тауарларды автомобиль өткізу пункттерінде өткізуді ұйымдастыру схемаларын" басшылыққа алады. Бүгінгі таңда Жамбыл облысы бойынша МКД қызмет аймағында бос автокөлік құралдары өтетін "Аухатты" өткізу пункті бар. Бұл учаскеде инспекциялық-тексеру кешені (бұдан әрі – ИДК) жоқ. ИДК-ның болмауы тауарға ілеспе құжаттары жоқ (тасымалдауға тыйым салынған тауарлар, ерекше тауарлар, акцизделетін тауарлар және т.б.) тауарлар тасымалдануы мүмкін жабдықталған кэштер болуы мүмкін автокөлік құралдарының орын ауыстыру қаупін туғызады. Автокөлік құралдарын көзбен шолып қарау кезінде автокөлік құралдарының кэштерінде жасырылған тауарларды көру мүмкін емес. Бұл фактілер салық төлеушілерге салық төлеуден жалтаруға мүмкіндік береді. Бұдан бұрын, "Аухатты" автомобиль өткізу пунктінде "ORIS" маркалы 350 блок (3500 пакет) темекіні және "BOND" маркалы 199 блок (1990 пакет) темекіні жабу жолымен жүк автокөлік құралының кабинасында табылу фактісі орын алған болатын. Комитет қарағаннан кейін жауап берілді: "Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті (бұдан әрі – ҚР ҚМ МКК), 2025 жылғы 10 сәуірдегі №МКД хатын қарап-16-2-08/2929, мынаны хабарлайды. Автокөлік құралдарын (бұдан әрі - АТС) және жүктерді ЕАЭО елдерімен шекарада, ҚР ҚМ МКК автомобиль өткізу пункттерінде заңсыз өткізу фактілерінің жолын кесу мақсатында өткізілетін жүктердің мониторингі жүзеге асырылады. Мониторинг ілеспе құжаттарды және нақты жүкті салыстыру, сондай-ақ тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде талдау жүргізу үшін ҚР ҚМ МКК ақпараттық базасына мәліметтерді енгізу жолымен жүргізіледі. Айта кету керек, бүгінгі күні Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің 2018 жылғы 31 мамырдағы №221 және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің (бұдан әрі-Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті) Бірлескен бұйрығы қолданылады – "Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік шекарасына сәйкес келмейтін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасында бақылауды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті мен Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің өзара іс-қимыл жасау тәртібін бекіту туралы" 2018 жылғы 6 маусымдағы№ 405-па (бұдан әрі – Бірлескен бұйрық) Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздігі мен экономикалық мүдделерін қорғау кезінде Қазақстан Республикасының ЕАЭО елдерімен мемлекеттік шекарасындағы автомобиль өткізу пункттерінде ұйымдастыру және практикалық шараларды жүзеге асыруда үйлесімді және тиімді жұмысқа қол жеткізуді, ҚР ҚМ МКК аумақтық бөлімшелерінің және Шекара қызметінің Үйлестірілген қызметін қамтамасыз етуді көздейтін. Өз кезегінде Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмау және тауарлардың Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өтуіне тиімді мониторингті қамтамасыз ету мақсатында бірлескен бұйрықты басшылыққа алу қажет. Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының 2024 жылғы 17 сәуірдегі №24-52-4.2 төрағалығымен өткен кеңестің хаттамасына сәйкес прекурсорлар мен синтетикалық есірткілерді бақылау жөніндегі Ұлттық ведомствоаралық "Таргетинг орталығы" құрылғанын қосымша хабарлаймыз. "Мақсатты орталық" қызметі шеңберінде автомобиль өткізу пункттерін инспекциялық-тексеру кешендерімен жарақтандыру туралы ұсыныс жіберілді". Сыбайлас жемқорлық тәуекелі: жоғарыда аталған факт ИДК жоқ өткізу пункттерінде лауазымды тұлғалардың ықтимал сыбайлас жемқорлық тәуекелдері туралы куәландырады. Ұсынымдар: тауарлар мен автокөлік құралдарының өткізілуіне толық бақылауды жүзеге асыру үшін "Аухатты" автомобиль өткізу пункті инспекциялық-тексеру кешенімен (ИДК) жарақтандырылуы қажет. Талқылау қорытындысы бойынша жұмыс тобының мүшелері ұсыныстар енгізді: - ақпараттық жүйеде тауарларға арналған декларацияның мәртебесін көргеннен кейін тауарлар мен көлік құралдарын шығару үшін уақытша сақтау орындарының иелері тауарларға арналған декларацияның қағаз жеткізгішін күтпей, кеден бекетінің қызметкерлерімен "Астана-1" жүйесінде физикалық байланыстың болмауы үшін әзірлесін;

- тауарларды уақытша сақтау орындарының иелеріне уақытша сақтаудағы тауарлардың мәртебесін қарау үшін "АСТАНА-1" АЖ-ға шектеулі рұқсат беру;

-уақытша сақтау орындарының иелеріне "Астана-1" ақпараттық жүйесіндегі тауарларға арналған декларация мәртебесіне қолжетімділік беру;

- тауарларға арналған декларацияны басып шығаруды және мөртабан қоюды көздейтін қалаусыз қағазбастылықты төмендетуді қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеу кеден бекеті қызметкерінің жеке нөмірлік мөрімен куәландыра отырып шығаруға рұқсат етіледі;

-тауарлар мен автокөлік құралдарының өткізілуіне толық бақылауды жүзеге асыру үшін инспекциялық-тексеру кешенімен (ИДК) "Аухатты" автомобиль өткізу пункті белгіленсін.