Жаңа Салық кодексі айыппұлға емес, көмекке бағытталатын болады – деп Қаржы вице-министрі Ержан Біржанов атап өтті

Бұл мүлдем жаңа жүйе туралы

 

Жаңа Салық кодексінің жобасында айыппұл санкцияларынан мемлекеттік қызметтер көрсетуге және проблемалардың алдын алуға баса назар аударылады. Оның мақсаты – Қазақстанда салық төлеу ыңғайлы, жеңіл әрі жылдам болу. Бұл туралы Маңғыстау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің алаңында Қаржы вице-министрі Ержан Біржанов айтты.

Вице-министрдің айтуынша, бүгінде жаңа Салық кодексі дайындалып қойған, Қаржы министрлігінің өкілдері өңірлерге барып, бизнеспен кездесіп, ең өзекті тақырыптарды – ҚҚС төлеушілерді тіркеу, ҚҚС қайтару, тексеру іс-шараларын талқылауда. Камералдық бақылау, мәмілелерді жарамсыз деп тану, салық есептілігін тапсыру және бақылау іс – шаралары кезінде айыппұл санкциялары-осы процестердің барлығы қайта қаралатын болады, деп атап өтті Ержан Біржанов.

"Міне, бір мысал: егер жыл сайын 200 мыңнан астам адам есеп беруді ұмытып кетсе, біз хаттамалар жазып, оларға айыппұл салуымыз керек, содан кейін жаңа Салық кодексінде – мүмкін ол ұмытып кеткен шығар, мүмкін білмеген шығар – біз бұл жағдайды нөлдік есеп беру ретінде қабылдаймыз. Салық төлеушінің қосымша салық есептілігін тапсыру мүмкіндігі болады, бірақ мұндай жағдайларға жол бермеу үшін біз тіркелген сәттен бастап салық төлеушіні бірінші есепті тапсырғанға дейін, бірінші салықты төлегенге дейін жүргіземіз. Яғни, ол тіркелді, оған кеңес қосылып келесіні айтады: "Сізде осындай режим бар, сіз осындай формаларды тапсыруыңыз керек", - деді Қаржы вице-министрі.

Оның айтуынша, Салық кодексінде іс-шаралар тұжырымдамасы өзгеруде, ал кейбір айыппұл санкцияларын қабылдаудан гөрі мемлекеттік қызметтер көрсетуге және алдын алу шараларын қабылдауға баса назар аударылады.

"Осындай жаңалықтардың ішінен-есепке қоюдан, есептілікті толтырудан бастап қосылған құн салығының автоматтандырылған жүйесін енгізу болады. Форматты-логистикалық тексеру көзделетін болады, яғни салық төлеуші салық қызметі органдарынан алдын ала толтырылған нысанды алады: мысалы сіздің кіріс бөлігіңіз сонша теңгені, шығыс бөлігіңіз сонша теңгені құрайды деп, сіз келісе аласыз және "келісемін" батырмасын бассаңыз, салық міндеттемелеріңіз есеп бетшеге түсіп, сіз өз міндеттемелеріңізді жабасыз–сізге бухгалтерді жалдау, тәжірибелі кеңесшіні жалдаудың қажеті жоқ болды. Осыған байланысты бізде камералдық бақылау рәсімі азаяды. Камералдық бақылау қазір көп жағдайда бақылау іс – шарасына бағытталған, алдағы уақытта ол салық есебін сәйкестендіру үшін көмек көрсетуге бағытталатын болады", - деп атап өтті Ержан Біржанов.

Ірі салық төлеушілер мен бизнесмендер үшін көлденең мониторинг режимі көзделетін болады.

"Бұл дегеніміз, біз сенім принципін қосуымыз керек – егер салық төлеуші өзінің барлық тіркеу жазбаларын, бухгалтерлік жазбаларын, өндірістік жазбаларын ашса, онда біз оған сенеміз. Біз әкімшілік айыппұл салмаймыз, алдын ала хабарлама жібереміз. Көптеген елдерде жұмыс істейтін және қазір біздің инвесторларымыз үшін өте қажет сенім қағидаты – ашық, айқын жүйе", – деп түсіндірді вице-министр.

ҚҚС қайтаруға қатысты, ҚҚС бойынша салықтық әкімшілендірудің жаңа жүйесі енгізілуде, ол жерде цифрлық шешімдерге баса назар аударылатын болады.

"Яғни, біз кіріс және шығыс салық міндеттемелерінің тепе-теңдігін сақтайтын боламыз. Алты ай өткеннен кейін біз салық төлеушіге міндеттеме бермеуіміз керек – яғни, қаңтар үшін төлеңіз, өткен жылдың желтоқсанына төлеңіз деп... Егер қандай да бір бұзушылықтар орын алса және біз оларды байқасақ, мысалы: бүгін сізде сәйкессіздіктер бар, яғни біз қазір көріп отырмыз, түзетейік, біз сізге кеңестер мен ұсыныстар береміз, бұл барлық мәселелер соттар мен тексерулерді азайтуға мүмкіндік береді. Жаңа жүйе аналитикалық болып табылады, ол проблемаларды алдын-ала анықтауға мүмкіндік береді және бұл айыппұлдарды болдырмауға, қылмыстық шығындардан аулақ болады. Жаңа Салық заңнамасы ескерту мен алдын алуға бағытталған деп айтуға болады. Кодекстің мақсаты-бизнеске салық төлеуді жеңілдету және ыңғайлы ету үшін кәсіпкерлік қызметке көмек көрсету және жәрдемдесу", - деп атап өтті спикер.

Цифрлық шешімдер арқылы міндеттемелерді тез орындау үшін жағдайлар жасалуы керек, деп жалғастырды ол.

"Бір – екі жылдан кейін кейбір бақылау шаралары-бұл іс жүзінде алынып тасталуы керек. Біз қазір көмектесуіміз керек, бірақ салық төлеу құқық емес, бұл міндет екенін атап өткен жөн. Қазір көріп отырғаныңыздай, егер салықтар уақтылы төленсе, уақыт өте келе мектептер, бөгеттер, ауруханалар салынатын болады. Біз салық төлеушілерді өз міндеттемелерін орындауға шақырамыз, сол арқылы Салық кодексі салық тәртібін, бірлескен тәртіпті арттыруға бағытталған: яғни, біз көмектесеміз, ал бизнес өз міндеттерін уақытында орындауы керек", - деді Ержан Біржанов.

Салық кодексі жобасының жаңалықтарының бірі-ағымдағы сәтте берешек болған кезде сараланған шараларды қолдану.

"Егер қарыз болса, біз шоттарды жабамыз, бірақ кәсіпорында 200 адам тұрақты жұмыс істеп, уақытылы жалақы алып отырған болса. Шоттар жабылған кезде бұл жұмысшылардың жалақысын алуға кедергі келтіреді. Сондықтан біз неғұрлым сараланған түрде жақындап, біз оған шартты түрде төлқұжат, критерийлер бойынша қарайтын боламыз. Егер бұрын салық төлеуші бұзбаған болса, біз шоттарды бұғаттамаймыз. Біз оның төлеу мерзімін кейінге қалдырамыз, бұл үшін банктік кепілдік қажет емес.

Бірақ әрине мынадай жағдайда емес. Мысалы: сізде 10 теңге қалды, сіз төлеуді ұмытып кеттіңіз, бухгалтер ауырып қалды, мүмкін қандай да бір себеп... осындай жағдайға туындатты деген сияқты, бұл жағайларда аз мөлшерге байланысты үлкен шығындар қажет ететін болады. Бұл тек қаржылық жағынан ғана емес, әлеуметтік міндеттемелер жағынан да шығындар. Сондықтан біз саралап қараймыз, мұндай жағдайға жеткізбейміз", - деп түсіндірді Қаржы министрлігінің өкілі.

Ержан Біржановтың айтуынша, бұл түзетулер енгізу туралы емес, әлемдік тәжірибені ескере отырып, мүлдем басқа, жаңа Салық кодексін жазу туралы.

"Қазір жаңа кодексте Қаржы министрлігінің бағыты бойынша тіркеуден бастап таратуға дейінгі барлық нысандар, барлық өзгерістер көзделген. Яғни, кәсіпкердің бүкіл өмірлік циклі қайта қаралды. Әр бөлімде өзгерістер бар және бұл өзгерістер тұжырымдамалық сипаттамаларға ие. Жаңа салықтар. Әрине, сіз әрқашан ең жақсы тәжірибеге сүйенгіңіз келеді, best practice. Біз міндетті түрде цифрландыруға көшіп жатқан алдыңғы қатардағы елдерді қарастырамыз. Бізге қазір онлайн қызмет көрсетуге көбірек көңіл бөлу маңызды. Біз әртүрлі елдердің тәжірибесіне қарап қана қоймай, тіпті онлайн қызмет көрсететін фининстуттардың, финтех-компаниялардың тәжірибесіне де қараймыз. Біз олардан салық төлеуді, коммуналдық қызметтерді төлеу немесе онлайн-дүкен арқылы сатып алу сияқты жүргізу үшін тәжірибе жинаймыз. Біз әрқашан Сингапурға, Еуропа елдеріне, Америкаға сүйенеміз. Біз әртүрлі бағыттар бойынша ең жақсы тәжірибелерді қабылдаймыз. Жалпыға бірдей декларациялау мәселелері-Америка Құрама Штаттарының тәжірибесі. Цифрландыру-Азия елдері. Кейбір сәттерде біз қытай тәжірибесін аламыз. Мұның бәрі біздің өз шарттарымызға бейімдейтін микс", - деді Біржанов.