Қазақстан Республикасы салық заңнамасын бұзған жағдайда кәсіпкерлерге тәуекелдер туралы ТҮСІНДІРУ
Кәсіпкерлік қызмет саласында заңдылық пен ашықтықты қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының салық органдары салық төлеушілерді салықтық және басқа да міндетті заңнамаларды бұзғаны үшін жауапкершілік туралы ескертеді. Төменде бизнестің субъектілері жиі жіберетін негізгі заң бұзушылықтар мен олардың салдары көрсетілген:
- Жеке кәсіпкер ретінде тіркелмей кәсіпкерлікпен айналысу
Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінің 35-бабы 2-тармағына сәйкес, жеке табыс салығы бойынша жылдық табысы ең төменгі жалақының 12 есесінен (2025 жылға – 1 020 000 теңге) асатын жеке тұлғалар үшін жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеу міндетті.
Қауіптер мен жауапкершілік:
Тіркелмей кәсіпкерлік қызметпен айналысу заңсыз кәсіпкерлік ретінде қарастырылады (ҚР ӘҚБтК 463-бабы).
Айыппұл: құқық бұзушылықтың дәрежесіне және алынған кіріске байланысты — 10-дан 100 АЕК-ке дейін. Сондай-ақ, заңсыз қызметтен алынған кіріс (тауарлар, құрал-жабдықтар) тәркіленуі мүмкін.
- БКМ (бақылау-кассалық машина) қолданбай қызмет көрсету
Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 166-бабына сәйкес, қолма-қол немесе төлем карталары арқылы есеп айырысу кезінде деректерді тіркеп, жіберу функциясы бар онлайн-БКМ қолдану міндетті.
Қауіптер мен жауапкершілік:
БКМ-ды дұрыс қолданбау ҚР ӘҚБтК-нің 284-бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғады:
- бірінші рет бұзушылық жасағанда – ескерту беріледі;
- бір жыл ішінде қайталанса – 15 АЕК (2025 жылы – 58 980 теңге) мөлшерінде айыппұл салынады.
Сонымен қатар, бұзушылық жойылғанға дейін қызметті тоқтату шарасы қолданылуы мүмкін.
- Алкоголь өнімін сату үшін лицензияның болмауы
Қазақстан Республикасының аумағында алкоголь өнімін сату мен сақтау лицензияланған қызметке жатады. Заңды түрде сатылымды жүзеге асыру үшін лицензия алу қажет.
Қауіптер мен жауапкершілік:
Лицензиясыз лицензияланатын қызметпен айналысу ҚР ӘҚБтК-ның 463-бабы бойынша жауапкершілікке жатады.
Айыппұл: 100-ден 200 АЕК-ке дейін. Сондай-ақ өнім тәркіленеді.
- Салық декларациясында табысты төмен көрсету
Салық кодексінің 13-бабы бойынша салық төлеуші барлық табысын және мәліметтерді есептілікте толық көрсетуге міндетті.
Қауіптер мен жауапкершілік:
Табысты төмен көрсету салық, пеня және айыппұлдарды қайтадан есептеуге әкеледі.
Айыппұл: қайта есептелген сомаға 20 %, қайталанған жағдайда – 50 %.
Үлкен сомалар бойынша қылмыстық жауапкершілік (ҚР ҚК 245-бабы – салық төлеуден жалтару) қарастырылуы мүмкін.
- Жалдамалы қызметкерлерді көрсетпеу немесе олардың санын азайту
Барлық жалдамалы қызметкерлер Enbek.kz жүйесінде тіркелуі және салық есептілігінде (910 және 200 нысандары) көрсетілуі тиіс.
Қауіптер мен жауапкершілік:
Қызметкерлерді көрсетпеу салықтар мен әлеуметтік аударымдарды (МЗЖ, МӘМС, ӘА, МӘМСЖ) қайта есептеуге әкеледі.
Қорытынды
Жоғарыда көрсетілген іс-әрекеттер салық, еңбек және әкімшілік заңнамаларды бұзады және қаржылық, құқықтық салдарға әкеледі.
Салық органдары мыналарды ұсынады:
- Жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға ретінде уақытылы тіркелу;
- БКМ-ды қолма-қол және карта төлемдерінде қолдану;
- Қажет болған жағдайда лицензия алу;
- Табыс пен қызметкерлерді есептілікте толық көрсету.
Заңнаманы сақтау салықтық айыппұлдардан қорғап қана қоймай, тұтынушылар мен мемлекет алдындағы сенімділікті қалыптастырады.