Жалпыға бірдей декларациялау

   Жалпыға бірдей декларациялауды енгізу мақсаты-кірістер мен мүліктің ашықтығын қамтамасыз ету, көлеңкелі экономикамен және сыбайлас жемқорлықпен күрес. Кірістердің ашықтығы бюджетке қосымша түсімдерді де қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, өйткені салық салынбаған кірістер көлемі барынша азайтылады, яғни жеке табыс салығы бойынша салық базасы кеңейтіледі.

2025 жылы жалпыға бірдей декларациялау

I.250.00 СЕН активтері мен міндеттемелері туралы декларацияларды тапсыру жөніндегі міндет тұлғаларда туындайды:

1)шетелде мүлкі бар ҚР азаматтары, ҚР резиденттері (жылжымайтын мүлік, көлік, 1000 АЕК-тен жоғары шоттардағы банкке ақша);

2) жеке практикамен айналысатын тұлғалар;

3) декларацияны өз еркімен ұсынғысы келетіндер;

4) сайланбалы лауазымға кандидаттар, мемлекеттік лауазымға орналасуға және оларға теңестірілген тұлғалар мен олардың жұбайларына;

5) банктердің, бағалы қағаздар нарығының, сақтандыру ұйымдарының ірі қатысушылары болғысы келетіндер.

II.270.00 СЕН кірістері мен мүлкі туралы декларацияларды тапсыру жөніндегі міндет жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне кірген барлық санаттарда туындайды:

1) мемлекеттік қызметшілер және оларға теңестірілген тұлғалар (оның ішінде квазимемлекеттік сектордың басшылары мен құрылтайшылары) және олардың жұбайлары;

2) банктердің, бағалы қағаздар нарығының, сақтандыру ұйымдарының ірі қатысушылары және олардың жұбайлары;

3)коммерциялық ұйымдардың басшылары мен құрылтайшылары (қатысушылары) (АҚ-да дауыс беретін акциялардың 10% - дан астам және одан да көп үлесі) және олардың жұбайлары;

4) жеке практикамен айналысатын тұлғалар;

5) ЖК табысын қоспағанда, дербес салық салынатын табыс алған тұлғалар;

6) ҚР-да және одан тыс жерлерде жиынтық құны 20 000 АЕК-тен асатын ірі мүлікті сатып алған тұлғалар.

Декларацияны қандай формада тапсыру керек және оның

250.00 н. және 270.00 н. айырмашылығы неде?

       Жалпыға бірдей декларациялау шеңберінде декларациялар екі нысанда тапсырылады:

1.Активтер мен міндеттемелер туралы декларация (250.00-нысан) - жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне қатысудың бірінші жылында бір рет тапсырылады.

      Декларациялау жүйесіне кірген кезде берілетін активтер мен міндеттемелер туралы декларацияға:

• шет мемлекетте жылжитын және жылжымайтын мүліктің болуы;
• шетелдік банктердегі банктік шоттардағы ақша;
• заңның жарғылық капиталына қатысу үлесі. Қазақстаннан тыс жерде құрылған тұлғалар;
• бағалы қағаздардың, инвестициялық алтынның, 10 000 АЕК астам ақшаның және т.б. болуы
• меншік құқығындағы өзге де мүлік. Бұл нысан декларациялау жүйесіне кірген күні тұлғаның қаражаты мен мүлкінің «Кіріс қалдығын» білдіреді.

     Ол жүйеге кірген күні жинақталған активтер мен міндеттемелерді тіркеу үшін ұсынылады. Бұл ретте салық базасында ҚР аумағында жылжымайтын мүлік және көлік құралдары туралы мәліметтер бар. Сондықтан оларды декларацияда көрсетудің қажеті жоқ. Тек шетелдегі мүлік (бар болса) көрсетіледі.

2.Кірістер мен мүліктер туралы Декларация (270.00 –нысан) - жыл сайын тапсырылады. Кейінгі жылдары декларацияға (270.00-нысан) бір жыл ішінде алынған кірістер мен сатып алынған мүлік туралы мәліметтер енгізіледі:

- бір жыл ішінде алынған кірістер, бағалы қағаздар, шетелдік банктердегі 1000 АЕК-тен астам ақша, сатып алынған немесе сатылған мүлік туралы мәліметтер, сондай-ақ сатып алу көздерін растау.

Егер жеке тұлға жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне алғаш рет кірсе, онда активтер мен міндеттемелер туралы (250.00-нысан) декларацияны ұсыну қажет. Кейінгі жылдары-кірістер мен мүлік туралы (270.00-нысан) декларация.

Декларацияны тапсыру мерзімі

         «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес 250.00 және 270.00 нысандарындағы 633-баптағы есепті салық кезеңінің 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша жыл сайын ұсынылады. Жеке тұлғалар декларацияны ҚР СК 630-баптың 1-тармағына сәйкес тапсырады. 632-бапқа сәйкес активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны ұсыну бойынша міндеттеме туындаған ағымдағы жылдың 15 қыркүйегінен кешіктірілмейтін мерзімде декларацияны, (қағаз жеткізгіште де, электрондық нысанда да) тұрғылықты (тұрған) жері бойынша салық декларациясы ұсынылады.

           Декларацияны тапсыру тәсілдері жалпыға бірдей декларациялау шеңберінде 250.00 және 270.00 нысандарын қағаз жеткізгіште (Салыққа, ХҚКО-на немесе Пошта арқылы тапсырыс хатпен) не электронды түрде тапсыруға болады.

Есептілікті тапсыруға болады:

• «E-Salyq Azamat» мобильді қосымшасы арқылы;
• «Салық төлеушінің кабинеті» арқылы;
• порталда Egov.kz;
• «eGov-mobile» мобильді қосымшасында;
• Екінші деңгейдегі банктердің мобильді қосымшаларында (Kaspi, Halyk Bank және т.б.).

Декларацияны портал арқылы тапсыру Egov.kz:

• порталда кіру;
• «Басты», «Азаматтарға», «Кеден және салықтар», «Салық салу» қойындыларына өтіңіз;
• «Декларацияны тапсыру (250.00-т.)» немесе «Жеке тұлғаның кірістері мен мүлкі туралы декларацияны қабылдау (270.00-т.)» қызметін таңдау.
• электрондық қызмет нысанында «Онлайн қызметке тапсырыс беру» батырмасын басыңыз, декларацияны толтырыңыз және оған ЭЦҚ-мен қол қойыңыз.

Декларацияны жасау кезінде келесіні ескеру қажет

      Табыстары жалпыға бірдей декларациялауға жататын жеке тұлғалар, оның ішінде қолма-қол ақша туралы есеп беруге міндетті. Мәселен, 250.00-нысанда «Айлық есептік көрсеткіштің 10 000 еселенген мөлшерінен аспайтын сомадағы қолма-қол ақша туралы мәліметтер» деген бөлім көзделген. С бағанында декларантта бар қолма-қол ақша сомасы көрсетіледі, бірақ бұл ретте 10 000 АЕК-тен аспайды.

            ҚР СК 631-баптың 1-тармағының 2-тармақшасына сәйкес активтер мен міндеттемелер туралы декларацияда (250.00-нысан) ҚР-да және одан тыс жерлерде қолма-қол ақша түріндегі мүліктің болуы туралы ақпарат декларация ұсынылған жылдың алдындағы жылдың 31 желтоқсанында қолданыста болған 10 000 АЕК шегінен аспайтын сомада көрсетіледі. Яғни, 2025 жылы 31.12.2024 ж. қолданыстағы АЕК мәнін қолдану қажет болады.

         Сонымен қатар, міндеттеменің немесе талаптың туындауына негіз болып табылатын нотариат куәландырған (куәландырылған) шарт немесе өзге құжат болған кезде жеке тұлғаның жеке тұлға алдындағы берешегі (дебиторлық берешегі) және (немесе) жеке тұлғаның басқа тұлғалар алдындағы берешегі (кредиторлық берешегі).

          ҚР ӘҚБтК 272-бабының 1-тармағына сәйкес декларацияны ұсынбағаны үшін жауапкершілік көзделген. Бірінші рет мемлекеттік кірістер органдары ескертумен шектеледі. Сондай-ақ, жеке тұлға декларацияда бірінші рет толық емес немесе дұрыс емес мәліметтерді көрсеткен жағдайда да ескерту болады (ҚР ӘҚБтК 272-бабының 2-1-тармағы).

       Егер декларация мерзімінде қайта тапсырылмаса, жеке тұлғаға 15 АЕК мөлшерінде айыппұл салынады (ҚР ӘҚБтК 272-бабының 2-тармағы).

      Қате декларацияны қайта тапсырған кезде айыппұл 3 АЕК құрайды (ҚР ӘҚБтК 272-бабының 2-2-тармақтары).

          Сондай-ақ, 01.07.2021 жылдан бастап мемлекеттік қызметшілерге және оларға теңестірілген тұлғаларға қолма-қол ақша мен құндылықтарды сақтауға, ҚР-нан тыс шетел банктерінде шоттар мен салымдарды ашуға және иеленуге тыйым салынғанын еске саламыз («Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» 18.11.2015 ж. №410-V Заңының 12-бабы 1-тармағы тт.5). «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңның 12-бабының 4-тармағына сәйкес осы баптың 1-тармағының бірінші абзацында көрсетілген тұлғалардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді қабылдамауы жұмыстан шығаруға (атқаратын қызметінен босатуға, өкілеттігін тоқтатуға) негіз болып табылады.