ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДІ ЖЕДЕЛДЕТУДЕ: ЖЫЛ БАСЫНАН БЕРІ КӨРСЕТКІШТЕРДІ ТАЛДАЙМЫЗ

ҚР аспирантурасының Ұлттық статистика бюросының (БНС) алдын ала деректері бойынша, 2025 жылдың қаңтар–сәуір айларында Қазақстанның нақты ЖІӨ қаңтар — наурызға қарағанда 6%–ға өсті (плюс 5,6%) және 2024 жылдың ұқсас кезеңінің қарқынынан екі есе дерлік асып түсті (плюс 3,4%). Үшінші ай қатарынан динамика жақсаруда: Қаңтарда плюс 3,8%, екі айдың қорытындысы бойынша — 5,4%, үш айдың қорытындысы бойынша — 5,6%. Мұндай нәтиже тауарлар өндірісін нығайту және қызмет көрсету саласын кеңейту арқылы қамтамасыз етіледі. Нақты сектор: өнеркәсіп пен құрылыс тонды белгілейді. Тауар өндірісі 7,5% - приб қосып, экономиканың басты локомотиві болып қала берді. Өнеркәсіптік өнім 6,4% - ға өсті, оның ішінде өңдеу өнеркәсібінің өсімі 7,2% -. құрады. Сондай-ақ күнбағыс майы, ұн, қант, күріш, табиғи уран, бензин, дизель отыны, тауарлық бетон, тыңайтқыштар, болат, шойын, жалпақ илек, жүк вагондары, дизель және теміржол локомотивтері өндірісі артты. Мұнай (плюс 8,8%), көмір (плюс 11,2%) және металл кендерінің (плюс 1,4%) өсуінің арқасында тау — кен өнеркәсібі 7,1% - ға (бірінші тоқсанда-плюс 6,1%) дейін жеделдеді. Құрылыс айтарлықтай үлес қосты. Жұмыс көлемі 16,2% - ға өсті, 4,9 млн шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді (плюс 6,8%). Келесі жобалар жүргізуші болды: Маңғыстау облысындағы тұзсыздандыру кешені, Қостанай облысындағы KIA зауыты, Түркістандағы "Састөбе" химия зауыты, Павлодар облысындағы Ертіс арқылы өтетін көпір, Жамбыл облысындағы биофармацевтикалық және сода зауыттары, сондай-ақ мектептер, инженерлік желілер, жолдар мен тұрғын ғимараттар. Қызмет көрсету саласы: үдеткіштегі сауда және көлік. Қызметтер 5,3% - ға өсті, ал сауда 7% — ға, көлік 22,4% - ға өсті (логистиканы қалпына келтіру және жүк ағындарының өсуі). Көлік саласындағы өсім, ең алдымен, саланың жалпы көлеміндегі үлесі 20,5% -. құрайтын темір жол көлігімен жүктерді тасымалдау жөніндегі қызметтер көлемінің ұлғаюымен қамтамасыз етілді. Елдегі жүк айналымының 65% - ""ҚАЗАҚСТАН темір жолы" ҰК" АҚ (ҚТЖ) қамтамасыз етеді. Қаңтар-сәуір айларында компанияның таза жүк айналымы 92,1 млрд ткм құрады-өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 9,8% - ға артық. 2025 жылдың қаңтар–сәуір айының қорытындысы бойынша ҚТЖ желісі бойынша жүктерді тасымалдау 4,5% - ға өсіп, 85 млн тоннаға жетті. Осы көлемнен ел ішінде 54,6 млн тонна тасымалданды, ал экспортқа 30,4 млн тонна жөнелтілді — 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 12,7%-ға артық.

 

Қаржылық қуаттандыру және кластерлерге назар аудару: 8 трлн тг-2025 жылы "Бәйтерек" Холдингі арқылы жеңілдікті қаржыландыру көлемі (ЖІӨ-нің өсуіне 1,3 п.т. дейін қосады). Қаражат ШОБ, тұрғын үй және ұлттық жобаларға жұмсалады. Мұнай және газ химиясынан туризмге дейінгі 17 ірі терең өңдеу жобасы анықталды. Мақсаттар: ШОБ үлесі-2030 жылға қарай ЖІӨ-нің 40% ; it-қызметтердің экспорты > > 1,5 млрд. АҚШ; ТШИ ≥ 24-25 млрд. АҚШ жыл сайын. Сыртқы тәуекелдер және макро бағдарлар. Сәуір айынан бастап сыртқы нарықтардағы жағдайлар нашарлады: АҚШ-тың тарифтік саясаты, OPEC+ өндірісті ұлғайту туралы шешімі (тәулігіне+411 мың баррель), логистикалық сәтсіздіктер және қаржы нарықтарының жоғары құбылмалылығы мұнай бағасы мен жаһандық сұранысқа қысым жасайды. Үкімет инвестицияларды, экспортты және компанияларды әлемдік тізбектерге біріктіруді ынталандыру арқылы макро тұрақтылық бағытын ұстанады. Перспектива. 2025 жылдың алғашқы төрт айындағы тұрақты өсу әртараптандырудың тиімділігін растайды: индустриялық серпіліс қызметтердің жандануымен үйлеседі, ал құрылыс мультипликативті әсер береді. Негізгі міндет-экспорттық нарықтарды жаңғырту, инновациялау және кеңейту арқылы бәсекеге қабілеттілікті арттыру. Сарапшылар мұндай ауысуды маңызды сигнал ретінде қарастырады: он жылдан астам уақыт бойы айтылған әртараптандыру жоспарлардан тәжірибеге ауыса бастады. Алайда, табысты бекіту үшін мемлекет инфрақұрылымды дамытуды жеделдетіп, шағын және орта бизнесті (ШОБ) экспортқа ыңғайлы шығуды және қолжетімді қаржыландыруды қамтамасыз етуі тиіс. "Салымның көп бөлігі мұнай-газ өндіруден алынбайтын 6% - дық өсім-бұл жақсы нәтиже. Шикізат нарықтарының болжанбайтын мінез-құлқы жағдайында мұнай енді сенімді қозғалтқыш бола алмайды. Экономиканы әртараптандыру-жалғыз жол. Әзірге логистикалық және қаржылық инфрақұрылымға елеулі инвестиция салмай, алдағы үш жылда ШОБ-тың тұрақты өсуі туралы айтуға әлі ерте. Мемлекет компаниялардың сыртқы тәуекелдерден қорықпай өнімділігін арттыруы үшін бизнесті қол жетімді экспортпен және қаржыландырумен қамтамасыз етуі керек. Алдағы 5-7 жылда логистика, сақтау, ауыл шаруашылығы және тау-кен-металлургия кешені ел ішінде тереңдетілген қайта өңдеумен бірге өсу драйверлері болуы ықтимал", - деп атап өтті қаржыгер Расул Рысмамбетов. "Экономиканың 6% - ға сенімді өсуі оң жаңалық, бірақ өңдеу өнеркәсібінің озық қарқынмен өсіп келе жатқаны ерекше маңызды. Толық құрылымдық өзгеріс туралы айтуға әлі ерте, бірақ тренд айқын: экономика құрылымы жақсаруда. Негізгі міндет-қосылған құны жоғары өнімдерді өндіру мен экспорттауды қиындату. Тек күрделі өнеркәсіптік өнімдер шикізаттың құбылмалылығына аз тәуелді тұрақты өсуді қамтамасыз ете алады, жақсы төленетін жұмыс орындарын құра алады және жеткізілім тізбегі бойынша мультипликативті әсерді бастайды. Бүгінгі таңда металл бұйымдары, мұнай өңдеу, машина жасау, тамақ және химия өнеркәсібі озық өсуді көрсетуде — дәл осы секторларға Қазақстанға ставка жасау керек", — деп атап өтті макроэкономист, Dasco Consulting Group серіктесі Эльдар Бейсімбеков.