«Қазақстан Республикасындағы сыбайлас жемқорлықтың себептері»
«Қазақстан Республикасындағы сыбайлас жемқорлықтың себептері»
Сыбайлас жемқорлық күрделі, тарихи өзгермелі және жағымсыз әлеуметтік құбылысты білдіреді, өздеріңіз білетіндей, ол адамзат өркениетінің дамуының алғашқы кезеңдерінде пайда болды.
Сыбайлас жемқорлық проблемасы барлық елдерде бар, әлеуметтік-экономикалық прогресті тежейді, ол тек өзіне тән көріністерімен және ауқымымен ерекшеленеді.
Сыбайлас жемқорлық әрекетінің әмбебап және жалпы анықтамасының жоқтығына қарамастан, оған ең алдымен шенеуніктердің жеке пайда алу үшін билікті немесе лауазымдық жағдайды теріс пайдалануы жатады, ал оның ең көп таралған түрлері әдетте шенеуніктерге пара беру, қызметтік өкілеттіктерді өзімшілдік мақсатта пайдалану болып табылады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімді шараларын әзірлеудің күрделілігі, оның әрбір жеке мемлекет үшін ерекшеліктерімен және оның өзгермелі сипаттамаларына байланысты қиындықтармен анықталады.
Сыбайлас жемқорлықтың себептерін, жағдайлары мен салдарын анықтау кезінде жергілікті менталитет, ұлттық және діни ерекшеліктер, құқықтық мәдениет деңгейі сияқты факторларды ескеру қажет.
Сыбайлас жемқорлыққа тиімді қарсы іс-қимыл жүйесін қалыптастыру үшін, ең алдымен, қазіргі жағдайда оның көріністеріне ықпал ететін негізгі факторларды анықтау қажет, олардың ішінде қазіргі уақытта ең өзекті:
Біріншіден, құқық қолдану кезінде нормалары көбінесе сыбайлас жемқорлық әрекеттерін жасауға жағдай жасайтын салалық заңдардың жетілмегендігі.
Құқықтанудың қыр-сырын білмейтін азаматтарға іс жүзінде мұндай заңдардың ережелерін дұрыс түсіну және дұрыс түсіндіру қиынға соғуы мүмкін.
Екіншіден, мемлекеттік және корпоративтік басқарудың ашықтығы жеткіліксіз. Басқару шешімдерін әзірлеу және қабылдау процесі әлі де ең жабық процестердің бірі болып қала береді, оның ішінде азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын шешімдер туралы сөз болған жағдайда.
Үшіншіден, мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде лауазымды тұлғалардың халықпен тікелей байланысына байланысты, сыбайлас жемқорлық тәуекелдері сақталады.
Төртіншіден, халықтың, оның ішінде мемлекеттік сектор қызметшілерінің құқықтық мәдениетінің деңгейі әлі де төмен, бұл арам қызметкерлерге оны пайдакүнемдікке, құқыққа қайшы мақсаттарда пайдалануға мүмкіндік береді.
Бесіншіден, азаматтардың мінез-құлқының сыбайлас жемқорлыққа қарсы моделін және сыбайлас жемқорлықтан бас тартудың қоғамдық ахуалын қалыптастыру бойынша кешенді және мақсатты ақпараттық жұмыстың болмауы.
Алтыншыдан, мемлекеттік қызметшілердің жекелеген санаттарына еңбекақы төлеудің және мемлекеттік қызметтегі әлеуметтік кепілдіктердің жеткіліксіз деңгейі болып табылады.
Стратегия бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың негізгі қатысушысы қоғам болып табылатыны анық, бұл Қазақстанның әрбір азаматы сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік танытып, адал және сатылмайтын болуға, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетке ие болуға тиіс дегенді білдіреді.
Осылайша, сыбайлас жемқорлықты жою үшін бүкіл қоғам күресуге тиіс.
Қоғамда сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік атмосферасы пайда болған кезде, сонда ғана осы зұлымдыққа қарсы күресте оң нәтижелерге сенуге болады.
Жер қатынастары
бөлімінің басшысы Е. Губа