2025 жылғы 1 шілдеде ҚР Энергетика министрлігінде энергетика
вице-министрі Сұңғат Есімхановтың қатысуымен Отын-энергетикалық кешен мәселелері жөніндегі қоғамдық кеңестің кезекті отырысы өткізілді.
Қоғамдық кеңес мүшелеріне «Баламалы энергетиканы дамыту туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы, ЖЭК шағын масштабты объектілерін дамыту және бөлінген генерация және оқшауланған жүйелер мәселелері бойынша заңнамаға өзгерістер енгізу туралы ақпарат берілді.
Отырысқа «КЕГОК» АҚ және өңірлік электржелілік компаниялардың өкілдері қатысты.
Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті төрағасының орынбасары Дархан Алиакпаров энергия кәсіпорындарының алдағы 2024-2025 жылдардағы күзгі-қысқы кезеңге дайындығын бақылау және жөндеу науқанын өткізу шеңберінде Ұлытау облысына жұмыс сапарын жүзеге асырды.
Сапар барысында «СПТВС» АҚ, «Қазақмыс Дистрибьюшн» ЖШС жылу энергетикасы кәсіпорны және «Kazakhmys Energy» ЖШС-ның Жезқазған ЖЭО-ны қоса алғанда, жылумен жабдықтау объектілеріне барды. Дархан Алиакпаров негізгі энергетикалық жабдықтың техникалық жай-күйімен, сондай-ақ жөндеу жұмыстарының орындалу барысымен танысты.
Жұмыс кездесулері шеңберінде 2024-2025 жылдардағы жылыту маусымының тұрақты өтуі, оның ішінде бекітілген кестелерге сәйкес жөндеу мерзімдері мен көлемдерін сақтау, объектілерді жөндеуді орындау үшін қажетті тауарлық-материалдық құндылықтармен (ТМҚ) қамтамасыз ету, сондай-ақ «СПТВС» АҚ тарапынан «Қазақмыс Дистрибьюшн» ЖШС жылу энергетикасы кәсіпорны алдыңдағы берешекті өтеу мәселелері талқыланды.
Сапар қорытындысы бойынша жөндеу науқанының орындалуын одан әрі бақылау және алдағы КҚК-ға дайындық үшін тиісті тапсырмалар берілді.
Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Аппарат басшысының бұйрығымен Ернар Мұхтарұлы Хасенов Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті төрағасының орынбасары лауазымына Қазақстан Республикасы Үкіметі Аппаратынан ауысу тәртібімен тағайындалды.
Ернар Мұхтарұлы Инновациялық Еуразия университетін «Электр энергетикасы» мамандығы бойынша бітірген.
Ернар Мұхтарұлы еңбек жолын 2008 жылы Көлік және коммуникация министрлігінің Павлодар облыстық автомобиль жолдары департаментінің бас маманы болып бастаған.
2010-2014 жылдары Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау комитетінің сарапшысы, бас сарапшысы, басқарма басшысы болып жұмыс істеді.
2014-2022 жылдар аралығында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі Кеңсесінің бас сарапшысы, бас консультанты, бас инспекторы болып қызмет атқарды.
2022-2024 жылдар аралығында Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің Қарағанды облысы бойынша аумақтық департаментінің басшысы лауазымын атқарды.
2025 жылғы 28 маусымда ҚР Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов жұмыс сапарымен Степногорск қаласына барды. Іссапардың мақсаты – өңірдің 2025-2026 жылдарға арналған энергетика кешені мен жылыту маусымына дайындық жұмыстарымен танысу.
Сапар барысында министр Ақмола облысы әкімдігі өкілдерімен бірге Степногорск жылу электр орталығын (ЖЭО) аралап көрді. Сондай-ақ №2 және №5 қазандық агрегаттарындағы жөндеу жұмыстарының барысын бақылап, турбиналық жабдықтарды жаңғырту және салқындату мұнараларында жүргізіліп жатқан жұмыстарды бақылады.
Іссапар барысында қаласының энергетикалық жүйесін жаңғырту мәселелері де талқыланды. Жергілікті әкімдік пен кәсіпорын басшылары жүзеге асырып жатқан жобалардың қазіргі жағдайы мен алдағы жоспарлары туралы баяндады. Бұған дейін атқарылған шаралардың алғашқы нәтижелері байқала бастағаны да айтылды. Мәселен, былтырғы жылдың қорытындысы бойынша жылу желілерінің тозу деңгейі 81%-дан 75%-ға дейін төмендеген.
Жылу маусымында тұрғындарды жылумен қамтудың тұрақтылығы мен сапасын арттыру жоспары екі деңгейден тұрады. Қысқамерзімді кезеңде қатты тозған 6,3 шақырым жылу магистралін Үкімет резерві есебінен жөндеу көзделіп отыр. Ал Ұлттық жоспар аясында жалпы ұзындығы 9,5 шақырым болатын негізгі «ЖЭО–Қала» жылу трассасын толықтай қайта жаңғырту жұмыстары жүргізіледі.
Бұдан бөлек, жеке инвестор мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында станцияны жаңғыртуға арналған өз бағдарламасын іске асыруда. Бұл бағдарлама аясында екі негізгі қазандық агрегаты – №2 (1966 ж.) және №5 (1973 ж.) күрделі жөндеуден өтіп, барлық турбиналық және қосалқы жабдықтар жаңартылатын болады.
«Тұрақты жылумен қамту – халықтың өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді. Алдағы жылыту маусымын апатсыз өткізу – басты мақсат. Бірақ біз тек осы маусыммен шектелмей, болашақты да ескеруіміз керек. Жабдықтарды жаңарту, станцияны жаңғырту және тиімділікті арттыру – бұл өңірдің болашағына салынатын маңызды инвестиция», – деді Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов.
Кездесу соңында министр жергілікті атқарушы органдар мен ЖЭО басшылығына барлық жөндеу жұмыстарының уақытылы әрі сапалы орындалуын қамтамасыз етуді тапсырды. Сонымен қатар, жауапты тұлғалардың жылу маусымына дайындыққа қатысты жеке жауапкершілігі қатаң ескерілетінін еске салды.
Атырау облысында Қашаған кен орнынан сұйытылған мұнай газын (СМГ) жинау, тасымалдау және фракциялау зауытының құрылысы басталды. Жоба ішкі нарықты СМГ-мен тұрақты қамтамасыз етуге және газ-мотор отыны тапшылығын азайтуға бағытталған.
Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министрі Әлібек Жамауов жұмыс сапары аясында құрылыс алаңына барып, жобаның іске асу барысымен танысты. Сапар барысында атқарылып жатқан жұмыстардың қазіргі жағдайы және нысанды іске қосу бойынша алдағы жоспарлар талқыланды.
Құрылыс Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі мен Солтүстік Каспий жобасына қатысушы компаниялар арасында өнім бөлісу туралы келісім шеңберінде жасалған уағдаластықтарға сәйкес жүзеге асырылуда. 2024 жылы «QazaqGaz» АҚ мен «НортКаспиан Оперейтинг Компани» ЖШС арасында СМГ сату-сатып алу шартына қол қойылып, жобаны іске асырудың Жол картасы бекітілді. Құрылыс Build-Own-Operate (салу – иелік ету – пайдалану) үлгісі бойынша «QazaqGaz» АҚ мен «Ескене LPG» ЖШС арасындағы келісім аясында жүргізілуде.
Қазіргі таңда нөлдік цикл жұмыстары жүріп жатыр: алаңды жоспарлау, жабдықтардың іргетасын дайындауға арналған топырақ жұмыстары, сондай-ақ СМГ құбырына дәнекерлеу жұмыстары жүргізілуде. Нысанға сұйытылған газды сақтауға арналған алғашқы резервуарлар жеткізілді.
Ішкі нарыққа арналған алғашқы газ партиясын қабылдау 2025 жылғы желтоқсанға жоспарланған.
Аталған жоба еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде стратегиялық маңызға ие және Қазақстанның газ өңдеу өнеркәсібін дамытудың маңызды элементі болмақ.
Атырау қаласында Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министрі Әлібек Жамауовтың төрағалығымен жылдық қуаты 1 миллиард текше метр газ өндіретін газ өңдеу зауыты құрылысының барысы бойынша жұмыс кеңесі өтті.
Бүгінгі таңда құрылыс-монтаж жұмыстарының жалпы орындалу көрсеткіші шамамен 16,66%-ды құрайды. Жоба алаңында 1900-ге жуық жұмысшы және 360 арнайы техника жұмылдырылған. Қазіргі уақытта іргетас бетондау жұмыстарының 63%-дан астамы аяқталып, металл конструкциялар мен жабдықтарды орнату, сондай-ақ жерасты құбырларын төсеу жұмыстары жүргізілуде.
Кеңес барысында жобаның бекітілген кестеге сай жүзеге асырылып жатқаны атап өтілді. Зауытты пайдалануға беру 2026 жылдың соңына жоспарланған. Әлібек Жамауов құрылыс жұмыстарының жекелеген кезеңдерін жеделдету үшін қосымша шаралар қабылданғанын айтты.
«Бұл жобаның іске асырылуы стратегиялық маңызға ие. Жаңа зауыт қосымша көлемде тауарлық және сұйытылған газ өндіруге мүмкіндік береді. Бұл, әсіресе, ішкі нарық пен халықтың әлеуметтік қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін аса маңызды. Сонымен қатар, кәсіпорын жергілікті тұрғындар үшін тұрақты жұмыс орындарын ашатын болады», — деп атап өтті ҚР Энергетика вице-министрі.
НИНБО, Қытай Халық Республикасы, 2025 жылғы 27 маусым — Екіжақты ынтымақтастықты тереңдету аясында Қазақстан Республикасының Энергетика вице-министрі Бақытжан Ілияс Қытай Халық Республикасының Ұлттық энергетикалық басқармасы басшысының орынбасары Жэнь Цзиндунмен кездесу өткізді.
Кездесу барысында тараптар Шанхай ынтымақтастық ұйымына (ШЫҰ) мүше мемлекеттердің энергетика министрлерінің Бесінші кеңесінің қорытындыларын талқылады. ШЫҰ аясында энергетиканың қазіргі жай-күйі мен орнықты дамуының келешегі атап өтіліп, энергетикалық қауіпсіздік, энергетикалық инфрақұрылымды қорғау, инвестициялық өзара іс-қимыл және әділетті энергетикалық көшу сияқты бағыттардағы ынтымақтастықты нығайтудың маңыздылығы айтылды.
Делегация басшылары ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің энергетиканы орнықты дамыту жөніндегі Бірлескен мәлімдемесінің жобасын мақұлдап, оны белгіленген тәртіппен қарауға ұсынуды ұсынды, сондай-ақ Қазақстан тарапынан ұсынылған 2030 жылға дейінгі Энергетикалық ынтымақтастық стратегиясын іске асыру жөніндегі Жол картасы жобасы бойынша бірлескен жұмысты жалғастыруға уағдаласты.
Министрлер кеңесінің көпжақты өзара іс-қимыл үшін тиімді алаң ретіндегі рөлі ерекше аталып, Қытай тарапы іс-шараны жоғары деңгейде ұйымдастырғаны үшін ризашылық білдірілді.
Кездесу қорытындысы бойынша тараптар төмендегі бағыттарда бірлескен бастамаларды іске асыруға өзара мүдделілік бар екенін растады:
- «Жасыл» энергетика жобаларын дамыту және бірлескен R&D- орталықтарын құру;
- газ саласындағы ынтымақтастықты кеңейту, оның ішінде өңдеу және экспорт;
- Қытайдың озық технологияларын энергетиканы цифрландыру мен киберқауіпсіздікті қамтамасыз етуге енгізу;
- Қытай қаржы институттарының қатысуымен инвестицияларды жандандыру;
- энергетикадағы реттеуші және экологиялық стандарттарды үйлестіру.
Кездесу соңында вице-министр Б. Ілияс жаңа инвестициялық жобаларды іске қосу мен отын-энергетика кешенінің негізгі салаларындағы синергия Қазақстан мен Қытай арасындағы ұзақ мерзімді орнықты ынтымақтастықтың берік негізін қалайды деген сенім білдірді.
2025 жылғы 27 маусымда электр және жылу энергетикасы саласындағы кәсіби біліктіліктер бойынша салалық кеңестің отырысы өтті. Іс-шараға офлайн және онлайн форматта 70-тен астам сала өкілдері қатысты. Олардың қатарында: Қазақстан Республикасының Энергетика вице-министрі, сондай-ақ негізгі салалық ұйымдар мен білім беру мекемелерінің өкілдері: "Қазақстан электр энергетикалық Қауымдастығы" ЗТБ, "Орталық Азия электр энергетикалық корпорациясы" АҚ, Техникалық және кәсіптік білім беру жөніндегі оқу-әдістемелік бірлестік өкілдері, ҚР БжҒ министрлігіне қарасты ЖОО-лар Республикалық оқу-әдістемелік кеңесі, "Еңбек ресурстарын дамыту орталығы" АҚ, сондай-ақ энергетика секторының жұмыс берушілері қатысты.
Отырыс барысында электр және жылу энергетикасында кадрлар даярлаудың негізгі мәселелері талқыланып, төмендегі мәселелерге ерекше назар аударылды:
- дуалды оқыту жүйесін дамыту;
- студенттерді даярлауға қатысатын кәсіпорындардың тізбесін қалыптастыру;
- түлектерді жұмысқа орналастыру мәселелері;
- кәсіби стандарттар негізінде әзірленген білім беру бағдарламаларын жаңарту.
Күн тәртібіндегі өзекті тармақтардың бірі салалық біліктілік шеңберін жаңарту және кәсіби стандарттарды өзектендіру болды. Отырыс шеңберінде энергетика саласы үшін мамандар даярлау жүйесін одан әрі жетілдіруге негіз болатын кәсіби стандарттардың жаңа нұсқалары келісілді.
Жиынға қатысушылар білім беру ұйымдары және жұмыс берушілер мен салалық құрылымдар арасындағы тұрақты өзара байланыстың маңызды екендігін атап өтті. Бұл бас қосу энергетикадағы кәсіби біліктілікті дамыту бойынша жүйелі жұмыстың бір бөлігі болып есептеледі және алдағы уақытта да жалғасатындығы айтылды.
Алматы облысы, 2025 жылғы 26 маусым. Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министрі Әлібек Жамауов Алматы облысының тұрғындарымен есептік кездесу өткізді. Кездесу барысында ол өңірдің отын-энергетика кешенінің қазіргі жағдайы мен даму перспективалары туралы кеңінен айтып берді.
Кіріспе сөзінде вице-министр Энергетика министрлігі электр және жылумен қамту, газдандыру, мұнай өнімдері мен сұйытылған мұнай газымен қамтамасыз ету сияқты негізгі бағыттарда мемлекеттік саясатты іске асырып жатқанын атап өтті.
Электр энергетикасы: тұрақты энергиямен қамтуды қамтамасыз ету
2025 жылдың алғашқы 6 айында облыстағы электр энергиясын өндіру көлемі 3,4 млрд кВт•сағ құрады, ал тұтыну көлемі 6,1 млрд кВт•сағ-тан асты. Негізгі генерация көздері – Алматы ЖЭО-3 және Мойнақ СЭС, олардың жалпы орнатылған қуаты 837 МВт. Өңірде дамыған электр тарату желісі жұмыс істейді: облыстық энергия компаниясының балансында 21,8 мың км желі және 4 526 трансформаторлық қосалқы станция бар. Халыққа электр энергиясын кепілді жеткізуші – «АлматыЭнергоСбыт» ЖШС.
ЖЭК дамуы: республика бойынша екінші орын
Алматы облысы жаңартылатын энергия көздері (ЖЭК) нысандарының қуаты бойынша Қазақстанда екінші орынды иеленеді. Қуаты 374,4 МВт болатын 10 жел, 8 шағын су және 6 күн электр станциясы жұмыс істейді. 2030 жылға дейін жалпы қуаты 75,7 МВт болатын тағы 12 ЖЭК нысанын, соның ішінде био және гидроэлектр станцияларын салу жоспарланып отыр.
Газдандыру: 1,2 миллионнан астам адам қамтылды
Өңірді газдандыру деңгейі 77,7%-ға жетіп, 1,2 миллионға жуық адам табиғи газға қол жеткізді. 2024 жылы 9 жобаны іске асыруға 2,4 млрд теңге, ал экономикалық өсімді қамтамасыз ету бойынша Үкімет жоспары аясында қосымша 6,9 млрд теңге бөлінді. Нәтижесінде 27 мың адам газға қосылды. 2025 жылдың соңына дейін тағы 10 мың адамды қамтитын 3 елді мекенді газға қосу жоспарланып отыр.
Отынмен қамтамасыз ету: дизель және сұйытылған газ
А. Жамауовтың айтуынша, көктемгі егіс науқанына дайындық аясында өңірдің ауыл шаруашылығы өндірушілеріне 4,7 мың тонна дизель отыны бөлінді, оның 3,4 мың тоннасы немесе 72%-ы жеткізілді. Өңірдің дизель отыны мен бензинге қамтылу деңгейі орта есеппен 42–46 тәулікке жетеді.
Сондай-ақ вице-министр сұйытылған мұнай газына (СНГ) деген сұраныстың артуын оның салыстырмалы түрде төмен бағасымен байланыстырды. Облыста 227 автогаз құю станциясы бар. 2025 жылдың қаңтар–мамыр айларында тұтыну көлемі шамамен 76 мың тоннаны құрады. Жеткізушілер – «ПетроҚазақстанОйл Продактс» ЖШС және «СНПС-Актобемунайгаз» АҚ.
«Кездесу барысында көтерілген барлық мәселелер Энергетика министрлігі мен Үкіметтің тұрақты бақылауында. Оларды уақтылы әрі тиімді шешу үшін барлық күш-жігерімізді салып жатырмыз», – деді вице-министр Әлібек Жамауов.
Сонымен қатар ол «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын іске асыру аясында азаматтардың өтініштерін біртұтас цифрлық платформа арқылы жолдауға мүмкіндік беретін «Е-өтінім» электрондық жүйесі іске қосылғанын хабарлады.
Кездесу соңында вице-министр тұрғындардың сұрақтарына жауап беріп, халықпен сындарлы диалог жалғасатынына сендірді.