Субсидияланатын жұмыс орындарын құрғысы келетін жұмыс берушілерге қойылатын талаптар күшейтіледі
Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту және адами факторды болдырмау мақсатында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі субсидияланатын жұмыс орындарын (бұдан әрі – СЖО) ұйымдастыруға өтінім беретін жұмыс берушілерге қойылатын талаптарды қатаңдату бойынша жұмыс жүргізуде. Жұмыс берушілерді іріктеу процесі 7 міндетті талаптарға негізделеді және толық автоматтандырылады. Бұл ретте мемлекеттік субсидиялар алған ұйымдар алдағы уақытта жұмысқа орналастырылған жұмыссыздардың кемінде 10%-ын тұрақты жұмыспен қамтуы тиіс.
Еңбекмині халықты жұмыспен қамту саласындағы тәсілдерді жетілдіру бойынша жүргізіп жатқан жұмыс шеңберінде жұмыс берушілерден өтінімдерді қабылдау, жұмыс берушілермен СЖО ұйымдастыруға шарттар жасасу процестері толығымен автоматтандырылды, жұмыс орнына бару табелі енгізілді, қатысушының жұмыс уақыты есепке алынды.
Алайда, СЖО-ның жеке құралдары одан әрі жетілдіруді қажет етеді.
Мысалы, СЖО ұйымдастыратын жұмыс берушілердің тізбесін осы мансаптық орталықтардың негізінде тікелей еңбек мобильділігінің орталықтары қалыптастырады. Осылайша, шешім қабылдау мүмкіндігі жеке адамдарға беріледі.
«Жұмыс берушілер тізімін қалыптастыру кезінде мансап орталықтарының қызметкерлері өздерінің таныстары мен жақын туыстарының ұйымдарына артықшылық беріп, жұмыс орындарын саудалайтын жағдайлар болды. Осындай фактілер анықталып, олар бойынша материалдар тиісті мемлекеттік органдарға беріледі», – деді Еңбекмині Халықты жұмыспен қамту департаментінің директоры Қанат Абдулла.
ЕХӘҚМ мұндай жағдайларға жол бермеу үшін «Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру және субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған адамдардың жалақысын субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 30 маусымдағы № 275 бұйрығына түзетулер дайындалды.
Өзгерістерге сәйкес, жұмыс берушілер келесі талаптарға сай болған жағдайда СЖО ұйымдастыруға қатыса алады:
1) Қазақстан аумағында тіркелген жұмыс істеп тұрған заңды тұлға немесе дара кәсіпкер мәртебесінің болуы;
2) субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға өтінім берілген күнге дейін 12 айдан астам қызметті жүзеге асыру;
3) өтінім беру сәтінде жалақы бойынша мерзімі өткен берешектің болмауы;
4) соңғы 12 ай ішінде жұмыскерлер үшін әлеуметтік төлемдерді тұрақты жүргізу;
5) ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің сенімсіз салық төлеушілер тізімінде болмауы;
6) еңбек мобильділігі орталығымен жасалған субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру туралы алдыңғы шарттар бойынша барлық міндеттемелерді орындау;
7) банкроттық немесе жою рәсіміне жатпайды.
Жұмыс берушілердің көрсетілген талаптарға сәйкестігін тексеру Электрондық еңбек биржасына өтінімдер берген кезде автоматты режимде жүзеге асырылатын болады. Жұмыс орындары қызметкерлердің тізімдік санын ескере отырып бөлінетін болады.
СЖО ұйымдастыру үшін мемлекеттік субсидиялар алған жұмыс берушілер болашақта жұмысқа орналастырылған жұмыссыздардың кемінде 10%-ын тұрақты жұмыспен қамтамасыз етуге тиіс.
«Бұл талапты енгізу субсидияланатын жұмыс орындарында жұмысын аяқтаған азаматтардың тұрақты жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты. Жұмысқа орналасу деңгейі объективті себептермен жұмысқа орналаса алмайтын адамдарды есепке алмай есептеледі. Бұл талап өз штатында 10 және одан да көп қызметкері бар жұмыс берушілерге қолданылады», – деп түсіндірді Қанат Абдулла.
Сонымен қатар мемлекеттен қосарланған қаржыландыруды болдырмау және мемлекеттік қолдау шараларының атаулылығын арттыру мақсатында жұмыс берушілер үшін шектеулер енгізіледі.
Осылайша, арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсетуге лицензиясы бар, инфрақұрылымдық жобалар бойынша мемлекеттік сатып алу шеңберінде қызметтер көрсететін немесе жұмысты орындайтын жұмыс берушілер СЖО ұйымдастыруға қатысуға жіберілмейді.
Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтарды (бұдан әрі – АӘҚКО) лицензиялау шеңберінде ЕХӘҚМ субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға АӘҚКО-ның қатысуына талдау жасалды.
2025 жылы АӘҚКО-мен еңбек ұтқырлығы орталықтары жалпы сомасы 519,8 млн теңгеге 3,8 мың адамға арналған СЖО ұйымдастыруға шарттар жасасты. 189 арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталықтарда 919 адам жұмысқа орналастырылды, олардың жалақысын төлеуге бюджеттен 60,8 млн теңге жұмсалды.
ЕХӘҚМ жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, субсидияланатын жұмыс орындарына қатысушыларды тұрақты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету бойынша АӘҚКО-мен жұмыс жүргізді. Осылайша, 212,6 млн теңге қаражат үнемделді, ол халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қайта бөлінетін болады.
Бұдан басқа, мемлекеттік білім беру тапсырысы немесе тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде бюджеттен қаржы алатын жұмыс берушілер жастар практикасын ұйымдастыруға ғана жіберілетін болады.
Халықтың мұқтаж санаттарының арасынан шыққан адамдарға мемлекеттік қолдау шараларын көрсету, үміткерлердің тәуелділік көңіл-күйін төмендету мақсатында екі жыл ішінде бір рет СЖО-ға жұмысқа орналастыру ұсынылады.
Бұл талап ауылдық жерлерде немесе шағын қалаларда тұратын адамдарға, моноқалалар мен қалаларда тұратын халықтың әлеуметтік осал топтарына қолданылмайды.
Бұл ретте әлеуметтік осал топтарға мыналар жатады:
1) мүгедектігі бар адамдар;
2) атаулы әлеуметтік көмек алушылар;
3) асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алушылар;
4) қоныс аударушылар;
5) қандастар;
6) мүгедектігі бар баланы (мүгедектігі бар балаларды) тәрбиелеп отырған адамдар;
7) ай сайын көпбалалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақыны алушылар.
Субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналасуға үміткерлерден өтініш тек Электрондық еңбек биржасы арқылы қабылданатын болады.