«Еңбек ресурстарын дамыту орталығы» АҚ (бұдан әрі – ЕРДО) базасындағы Әлеуметтік-еңбек саласы мәселелері жөніндегі байланыс орталығы 2024 жылдың басынан бері Қазақстан азаматтарына 140 мыңнан астам консультация өткізді.
Байланыс орталығының қызметкерлері әлеуметтік-еңбек саласының барлық мәселесі бойынша тегін ақпараттық-кеңес беру қызметтерін, сондай-ақ aleumet.egov.kz әлеуметтік қызметтер, enbek.kz электрондық еңбек биржасы, hr.enbek.kz еңбек ресурстары, skills.enbek.kz онлайн оқыту, business.enbek.kz кәсіпкерлік бастамаларды қолдау, migration.enbek.kz көші-қон процестері бойынша портал пайдаланушыларына техникалық қолдау көрсетеді.
Бұдан басқа, байланыс орталығынан «Е-собес» ақпараттық жүйелерінің, Еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесінің, Мүгедектігі бар адамдардың орталықтандырылған дерекқорының жұмыс принциптері бойынша ақпарат алуға болады.
Өтініштер көрсетілген порталдарда мәтіндік форматта және бірыңғай байланыс орталығының 1414 нөмірі бойынша жұмыс күндері сағат 09:00-ден 18:30-ға дейін қабылданады. Айта кету керек, нөмірді тергеннен кейін өтініш берушіні «Кеңес» роботымен байланыстырады, ол қазақ және орыс тілдерінде сондай-ақ қазақ-орыс тілдерін араластырып сөйлеп тұрғанын ажырата алатындай етіп әзірленген. Байланыс орталығының операторымен қосылу үшін негізгі сөздерді айту қажет, атап айтқанда: атаулы көмек, жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шаралары, жұмысқа орналастыру, еңбек шарттары зейнетақы, жәрдемақылар, оңалту, санаторий және т. б. Немесе өз сұрағыңызды анық және нақты айтыңыз, мысалы, «Қате енгізілген еңбек шартын қалай жоюға болады?», «Курстардың авторы болу үшін не істеу қажет?», «Мемлекеттік грантты қалай алуға болады?» және т. б.
Байланыс орталығы арқылы кеңес беру үш деңгейлі форматта жұмыс істейді.
1-желіде операторлар жүйеге келіп түскен мәтіндік және дауыстық өтініштерді тіркейді және олар бойынша консультациялар береді, қажет болған жағдайда өтініштерді 2-желіге бағыттайды.
2-желіде талдаушылар келіп түскен өтініштерді техникалық қолдау бойынша талдауды, порталдарда және ақпараттық жүйелерде деректерді тексеруді жүзеге асырады. Бұл кезеңде өтінішті өңдеу мерзімі 2 жұмыс күніне дейін созылады. Қандай да бір өзгерістер немесе түзетулер енгізу қажет болған жағдайда өтініш 3-желіге беріледі.
3-желіге ЕРДО департаменттерінің қызметкерлері бекітілді, олар сұрау салуды жабу жөніндегі түсініктемені міндетті түрде көрсете отырып, қажетті жұмыстардың күрделілігіне байланысты 1-ден 10 жұмыс күніне дейінгі мерзімде сұрау салуларды пысықтауды қамтамасыз етеді.
Мәселен, 2024 жылы 140 мың консультацияның 116 мыңы 1-желіде өткізілді. 2-желіде техникалық қолдаумен 21 мың өтінім жабылды, ал 3-желіде – 3 мың өтінім жабылды.
Байланыс орталығына көбінесе зейнеткерлер, мүгедектігі бар азаматтар, қызмет немесе тауар жеткізушілер, қамқоршылар, жұмыссыздар, әлеуметтік көмек алушылар, жұмыс іздеушілер, жұмыс берушілер жүгінеді.
Ең жиі қойылатын сұрақатар: зейнетақы мен жәрдемақы алу, жұмыс іздеп жүрген адам ретінде тіркелу, жұмыс орындарын субсидиялауға өтінім беру, электрондық еңбек шартын тіркеу, Әлеуметтік қызметтер порталында санаторийлік-курорттық емдеуді және жеке көмекші қызметін ресімдеу және т.б.
2024 жылдын басынын бастап мүгедектік тобын белгілеу үшін медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізудің сырттай форматы бойынша пилоттық жобаны іске асыру шеңберінде Қазақстанның барлық өңірлерінен 52,8 мыңнан астам өтінім қаралды.
2023 жылы 76,4 мыңнан астам өтінім сырттай форматта қаралды, бұл куәландырудан өткен мүгедектігі бар адамдардың жалпы санының 30,4%-ын құрайды.
Бұған дейін хабарланғандай, Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің VI отырысында Мемлекет басшысы ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін барынша қолайлы жағдай жасауды, олардың инстанциялар мен қағазбастылық бойынша жүруін, сондай-ақ көрсетілетін қызметті берушілердің көрсетілетін қызметті алушылармен байланысын болдырмауды тапсырды.
Осы тапсырманы орындау мақсатында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Денсаулық сақтау мен Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрліктерімен бірлесіп Қазақстанның барлық 20 өңірінде пилоттық режимде медициналық-әлеуметтік сараптама (бұдан әрі – МӘС) жүргізудің сырттай форматы бойынша жобаны іске асыруда.
Мүгедектік тобын белгілеу жөніндегі қызметті алу үшін өтініш берушіге тұрғылықты жері бойынша емханаға жүгіну және қажетті тексеруден өту қажет, қалған процестер ақпараттық жүйелерді интеграциялау есебінен оның қатысуынсыз өтеді.
Сырттай куәландыруға көшу:
- әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді жояды;
- МӘС сараптамалық шешімдерінің ашықтығын қамтамасыз етеді;
- мүгедектікті белгілеу және мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау шараларын анықтау бойынша қызметтерді үйден шықпай-ақ алуға мүмкіндік береді;
- көрсетілетін қызметті алушының көрсетілетін қызметті берушімен тікелей байланысын болдырмайды, сол арқылы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтады.
2024 жылдың басынан бастап Әлеуметтік қызметтер порталы (бұдан әрі – Портал) арқылы шамамен 517,7 мың мүгедектігі бар адам оңалтудың техникалық құралдарын (бұдан әрі – ОТҚ), 8,2 мың – ымдау тілі қызметін, 25,8 мың – жеке көмекшінің, 44,5 мың – санаторлық-курорттық емдеу қызметін алды.
Портал мүгедектігі бар адамдарға оңалтудың техникалық құралдары мен қызметтерін өндірушіні және жеткізушіні өз бетінше таңдауға мүмкіндік береді. Көмек түріне тапсырыс беру көрсетілетін қызметті алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен растау арқылы жүзеге асырылады. Тапсырыс берілген оңалтудың техникалық құралдарын жеткізу немесе өз бетінше әкету арқылы алуға болады.
Мүгедектігі бар адамдарды оңалту құралдарымен қамтамасыз ету протездік-ортопедиялық, сурдотехникалық, тифлотехникалық және гигиеналық құралдар, сондай-ақ кресло-арбалар беруді қамтиды.
Бүгінгі күні Порталда 897 арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін орталық (бөлімшелер), 796 ОТҚ жеткізуші, 30 мыңнан астам жеке көмекші, 744 ымдау тілі және 122 санаторлық-курорттық емдеу қызметтерін ұсынушы тіркелген.
«Әлеуметтік қызметтер порталы» автоматтандырылған ақпараттық жүйесін енгізу Мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі ұлттық жоспар шеңберінде қарастырылған.
Бұған дейін хабарланғандай, ҚР Әлеуметтік кодексін іске асыру шеңберінде жергілікті атқарушы органдар жанынан құрылған Портал жөніндегі комиссияларға жаңа өкілеттіктер берілген: мүгедектігі бар адамдардың сапасыз тауар немесе қызмет туралы өтінішін 5 күн ішінде қабылдау және қарау; өнім берушіге хат жолдау және оның орындалуын бақылау; өнім берушіні Порталдан шығару және жосықсыз өнім берушілер тізіміне енгізу туралы шешім қабылдау.
Порталды пайдалану бойынша консультацияларды қолдау байланыс орталығынан, яғни 1414 бірыңғай нөмірі арқылы хабарласуға болады.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі «Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын есептеу, ұстап қалу (есепке жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» 2023 жылғы 30 маусымдағы № 525 және «Жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын есептеу (есепке жазу) және бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аудару және олар бойынша өндіріп алу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» 2023 жылғы 3 шілдедегі № 540 қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Үкіметі қаулысының жобасын дайындады. Құжат 2024 жылғы 15 тамызға дейін жария талқылау үшін «Ашық НҚА» порталында орналастырылды.
Қаулы жобасында платформалық жұмыспен қамту саласында жұмыс істейтін қызметкерлер үшін міндетті зейнетақы жарналарын және жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі агенттер (интернет-платформалардың операторлары), сондай-ақ олардың көрсетілген төлемдерді төлеу тәртібі мен мерзімдері айқындалған.
Жобаны қабылдау болжамды әлеуметтік-экономикалық, құқықтық және (немесе) өзге де салдарға әкеп соқпайды.
Бұйрық жобасымен «Ашық НҚА» порталында https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=15155485 сілтемесі бойынша толығырақ танысуға болады.
«Мүгедектігі бар балаларды үй жағдайында оңалту» пилоттық жобасын іске асыру шеңберінде Абай, Қызылорда және Павлодар облыстарына, сондай-ақ Шымкент қаласына тірек-қимыл аппараты бұзылған балаларға беру үшін инновациялық техникалық оңалту құралдары жеткізілді.
Бұдан бұрын хабарланғандай, 2023 жылғы 14 желтоқсанда «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры (бұдан әрі – Қор), ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі (бұдан әрі – Еңбекмині) және Әлеуметтік қорғау саласын дамытудың ұлттық ғылыми орталығы (бұдан әрі – ҰҒО) арасында оңалтудың инновациялық техникалық құралдарын (бұдан әрі – ОТҚ) сатып алу бойынша үшжақты меморандум жасалды және оларды мүгедектігі бар балаларға оңалтуды үй жағдайларында жүргізу кезеңіне, сондай-ақ баланың жағдайына сәйкес ОТҚ-ның басқа түріне ауыстыру бойынша өтеусіз жалға беру арқылы жүзеге асырылады.
«2023 жылдың маусым айынан бастап ҰҒО жарғылық қызметіне толықтырулар енгізу, штат кестесін әзірлеу, кадрларды іріктеу және мамандарды оқыту, оңалтудың техникалық құралдарын пайдалану бойынша әдістемелік ұсынымдар мен құралдарды, үй жағдайында оңалтуды жүргізу алгоритмін жасау және шығару бойынша ұйымдастыру-әдістемелік жұмыс жүргізілді», – деді Еңбекмині Инклюзия департаментінің директоры Альбина Боранбайқызы.
2023 жылдың қазан-қараша айларында, сондай-ақ осы жылдың шілде айында Ұлыбритания мен Санкт-Петербург қалаларынан келген мамандардың қатысуымен инновациялық ОТҚ іріктеу және пайдалану бойынша пилоттық өңірлердің мамандарын оқыту курстары өткізілді.
Қор инновациялық ОТҚ-ның 7 түрін сатып алды (көпфункционалды кресло-арбалардың 2 түрі, вертикализаторлардың 3 түрі, жүру имитаторы бар жүріс арбалары және буындарды шынықтыруға арналған тренажерлер).
Абай, Қызылорда және Павлодар облыстарындағы, сондай-ақ Шымкент қаласындағы ҰҒО филиалдарына инновациялық ОТҚ-ның алғашқы легі жеткізілді.
«Баланың заңды өкілі СМС-хабарлама алғаннан кейін 10 күн ішінде баланың қажеттілігін бағалау және инновациялық ОТҚ таңдау үшін ҰҒО филиалына жүгінеді. Мүгедектігі бар балалары бар отбасыларға оңалтудың үздіксіздігін қамтамасыз ету мақсатында инновациялық ОТҚ әзірленген әдістемелерге сәйкес үйде оңалтудың белгілі бір курсын жүргізу үшін өтеусіз жалға берілетін болады», – деп толықтырды Альбина Боранбайқызы.
Отбасының цифрлық картасын (бұдан әрі – ОЦК) енгізудің нәтижесінде 2024 жыл басталғалы 342,5 мыңнан астам адамға мемлекеттік қызметтерді проактивті көрсету үшін SMS-хабарлама жолданды. Бұл ретте өтініш берусіз жәрдемақы немесе төлем алу мүмкіндігін 146,9 мың адам пайдаланды.
Отбасының цифрлық картасы мемлекеттік органдардың қолданыстағы барлық ақпараттық жүйелерінің деректері негізінде қалыптастырылады. Бүгінгі күнде онда Қазақстанның 20 млн азаматы немесе 6 млн-нан астам отбасы туралы ақпарат жинақталған.
ОЦК енгізудің басты мақсаты – қазақстандықтардың мемлекеттік қолдау жүйесіне тең қолжетімділігін қамтамасыз ету. Осыған байланысты ҚР Әлеуметтік кодексінде Отбасының цифрлық картасы әлеуметтік саясаттың орта және ұзақ мерзімді міндеттері мен бағыттарын айқындау құралы ретінде белгіленген. Сондай-ақ, ОЦК азаматтардың әлеуметтік мәртебесіне байланысты кепілдендірілген мемлекеттік қолдаудың қандай да бір түрін алуға құқықтары туралы күнделікті «электрондық хабарлама» болып табылады.
Қазіргі уақытта ОЦК мемлекеттік қолдау шараларын алуға құқығы бар қазақстандықтарға қандай да бір өтініштерсіз жәрдемақылар мен әлеуметтік төлемдердің 10 түрін ресімдеуге мүмкіндік береді. Олар еңбек ету қабілетінен айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем; жұмысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем, асыраушысынан айырылу бойынша төленетін әлеуметтік төлем немесе жәрдемақы, мүгедектігі бар баланы тәрбиелеп отырған ата-анасына (қамқоршысына) жәрдемақы, мүгедектігі бойынша жәрдемақы, көпбалалы отбасыларға берілетін жәрдемақы, «Алтын алқа» және «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған көпбалалы аналарға берілетін жәрдемақы, атаулы әлеуметтік көмек, сондай-ақ жерлеуге арналған біржолғы төлем.
Сондай-ақ, ОЦК арқылы зейнетақы төлемдерін алу мүмкіндігі, «қандас» мәртебесі берілгенде немесе ұзартылғанда мәртебенің аяқталу мерзімі және жұмыссыз адамдар үшін жұмыспен қамту шаралары туралы автоматты хабарламалар іске асырылды.
Мемлекеттік қолдау шараларын алуға құқық белгіленген кезде әлеуетті алушыға 1414 бірыңғай байланыс орталығынан SMS-хабарлама жіберіледі. Хабарлама алған азамат оған келісімі туралы жауап беруі керек. Өтінішті ресімдеу және әлеуметтік жәрдемақы немесе төлем тағайындау автоматты режимде жүргізіледі, содан кейін ақша қаражаты алушының банк шотына аударылады.
Алаяқтық тәуекелін болдырмау мақсатында 1414 бірыңғай байланыс орталығынан келіп түскен SMS-ке жауап беру қажеттігін атап өтеміз.
Барлық сұрақтар бойынша 1414 нөмірі бойынша Call-орталыққа хабарласыңыз. Қоңырау шалу тегін.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі ведомство басшысының қолданыстағы бұйрықтарға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы бұйрығының жобасын әзірледі, ол жалпы ауруға шалдығу немесе жұмыста мертігу себептері салдарынан мүгедектігі бойынша жәрдемақы, сондай-ақ жерлеуге берілетін біржолғы жәрдемақы тағайындау бойынша мемлекеттік қызметтер көрсету мерзімдерін қысқартуды көздейді. Құжат «Ашық НҚА» порталында 14 тамызға дейін жария талқылау үшін орналастырылған.
Атап айтқанда, «Республикалық бюджет қаражатынан жерлеуге берілетін біржолғы төлемді тағайындау және жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 27 маусымдағы № 256 бұйрығы мен «Мүгедектігі бойынша және асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар мөлшерін есептеу (айқындау), оларды тағайындау, төлеу, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 27 маусым № 257 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі бұйрығының жобасы жоғарыда көрсетілген НҚА-ны ҚР Әлеуметтік кодексіне сәйкес келтіру, сондай-ақ жалпы ауруға шалдығу немесе жұмыста мертігу себептері салдарынан мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларды, сондай-ақ жерлеуге берілетін біржолғы жәрдемақыны қалыптастыру, тағайындау және бекіту процестерін автоматтандыруға мақсатында әзірленді.
Құжатта жоғарыда көрсетілген жәрдемақыларды электрондық үкімет порталы арқылы немесе проактивті форматта тағайындау бойынша мемлекеттік қызмет көрсету мерзімін жеті жұмыс күнінен бір жұмыс күніне дейін қысқарту көзделеді.
Бұйрық жобасын қабылдау болжамды әлеуметтік-экономикалық, құқықтық және (немесе) өзге де салдарға алып келмейді.
Бұйрық жобасымен толығырақ «Ашық НҚА» порталында https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=15153315 сілтемесі бойынша танысуға болады.
2024 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша Еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесінде шамамен 5,8 млн еңбек шарты тіркелген. Оның ішінде 1,9 млн-ға жуығы 2024 жылы тіркелді, оның 5 мыңнан астамы HR Enbek порталында электрондық форматта жасалды. Сонымен қатар, осы жылдың басынан бері HR Enbek порталының функционалдығы едәуір кеңейді – жұмыс берушілер үшін де, жұмыскерлер үшін де жаңа мүмкіндіктер пайда болды.
Мәселен, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап 7 жылдан астам еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін адамдар үшін арнаулы әлеуметтік төлемді (бұдан әрі – АӘТ) тағайындауға өтініш бере отырып, еңбек шартын бұзу және жеңіл жұмысқа ауыстыру функционалы іске қосылды.
Бүгінгі күнде HR Enbek порталында осы бағыт бойынша мүмкіндіктер арта түсті. Мәселен, еңбек жағдайлары зиянды жұмыстарда істейтін, АӘТ алуға ниет білдірген жұмыскер HR Enbek порталындағы жеке кабинетінде немесе Enbek HR мобильді қосымшасында тиісті төлемнің алдын ала есептеулерін жүргізе алады.
Өз кезегінде, жұмыс беруші АӘТ тағайындауға жіберілген сұрау салулар бойынша деректерді, олардың мәртебесін көре алады, зиянды жағдайларда жұмыс істейтіндермен еңбек шартын бұзуды немесе жұмыскерлерді төлем тағайындау үшін жеңіл жұмысқа ауыстыру туралы қосымша келісімді тіркей алады. Жеке кабинетте жұмыс берушілерге өзінің жұмыскерлері үшін жүзеге асыратын АӘТ бойынша төлемдер күнтізбесі қолжетімді.
Сондай-ақ, HR Enbek-те «Еңбек жағдайлары» анықтамалығы кеңейтілді. Енді жұмыс беруші өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізіміне, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесіне, сондай-ақ жұмыс орнын аттестаттау туралы ақпаратқа сәйкес жұмыскерлермен еңбек шарттарын тіркей алады/толықтыра алады.
2024 жылғы 7 маусымнан бастап жұмыс берушілер таяу шетелден келген еңбекші көшіп келушімен электрондық форматта еңбек шартын жасасу мүмкіндігіне ие болды. Мұндай шарт классикалық ресімдеу форматымен қатар заңды күшіне ие болады.
Бұдан басқа, биыл наурыз айында HR Enbek порталында «Жұмыскерлер портреті» функционалы қолжетімді болды, оның шеңберінде жұмыс беруші өз кәсіпорнының жұмыскерлері: жұмыскерлердің саны, жынысы, мәртебесі (зиянды жағдайларда жұмыспен қамтылғандар, зейнеткерлер, көпбалалы, АӘК алушылар, мүгедектігі бар адамдар, мүгедектігі бар адамдардың қамқоршылары, созылмалы аурулардың болуы), жұмыскерлердің әл-ауқат деңгейі (табыс деңгейі, жұмыскерлердің отбасыларындағы өмірлік жағдай) бойынша пайдалы статистикалық ақпаратпен ыңғайлы форматта таныса алады. Сондай-ақ, жұмыскерлердің келісімімен жұмыс беруші өмірлік қиын жағдайға тап болған жұмыскерлердің тізімін оларға көмек немесе материалдық қолдау көрсету үшін сұрай алады.
Жұмыс берушілерге ыңғайлы болу үшін құрылған тағы бір функционал – «Штат кестесі». Осы модуль шеңберінде жалақыны, үстемеақылар мен қосымша ақыларды көрсете отырып, құрылымды, штат құрамын және жұмыскерлер санын жүргізуге болады. Функционал атқаратын лауазымдары мен бос жұмыс орындарын, сондай-ақ қалыпты және еңбек жағдайлары зиянды жұмыс орындарын есепке алу үшін пайдаланылады. Келешекте кәсіптік тәуекелдерді бағалау және қолжетімділікті әкімшілендіру бойынша мәліметтерді қосу бөлігінде функционалды кеңейту жоспарлануда.
Бұдан басқа, портал арқылы салалық, жергілікті және бастауыш кәсіптік одақты, оның ішінде жұмыскердің кәсіподаққа кіруін тіркеуге мүмкіндік беретін функционал енгізілді. Алдағы уақытта функционал ұжымдық шарт жасасу бөлігінде де жетілдірілетін болады.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Азаматтарды қабылдау орталығында жеке қабылдау өткізіп, еліміздің әр өңірінен келген 5 адамның мәселелерін қарады.
Қабылдауға келген азаматтар Министрге мүгедектік тобын тағайындауға, жұмысқа орналасуға жәрдемдесуге, санаторийлік-курорттық ем алуға және әлеуметтік көмек көрсетуге қатысты сұрақтары мен ұсыныстарын жеткізді.
Светлана Жақыпова азаматтардың өтініштері мен ұсыныстарын тыңдап, олардың сауалдарына егжей-тегжейлі жауап берді. Қарауға қосымша уақытты талап ететін мәселелерді өзінің жеке бақылауына алып, ҚР ЕХӘҚМ тиісті департаменттеріне қолданыстағы заңнамаға сәйкес өз құзыреті шеңберінде оларды шешуге көмек көрсетуді тапсырды.
2024 жылғы бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша 1 млн астам қазақстандық Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан (бұдан әрі – МӘСҚ) бес әлеуметтік тәуекел бойынша 453 млрд теңге сомасына әлеуметтік төлемдер алды.
Еңбекке қабілеттіліктен айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем бюджет қаражаты есебінен мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыға қосымша тағайындалады. МӘСҚ-тен төлем медициналық-әлеуметтік сараптамада белгіленген 30%-дан 100%-ға дейінгі дәрежеде және еңбек қызметін жалғастыруына қарамастан жалпы еңбекке қабілеттілігін жоғалту кезеңінде жүзеге асырылады.
2024 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша бұл төлемді 23,1 млрд теңге сомасына 94,8 мыңнан астам адам алды, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 31% - ға артық. Белгіленген төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері 57 220 теңгені құрады.
Асыраушысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушының асырауында болған адамдарға бюджет қаражаты есебінен төленетін асыраушысынан айырылуы бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақысына қосымша тағайындалады. МӘСҚ-тен төлем асырауындағы адамдар 18 жасқа толғанға дейін, ал күндізгі оқу нысанында оқыған жағдайда 23 жасқа дейін төленеді.
Биылғы 6 айда аталған төлемді асыраушысынан айырылған 63,4 мың отбасы 17,1 млрд теңге сомасына алды, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 37 %-ға көп. Белгіленген төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері 59 968 теңгені құрады.
МӘСҚ-тен жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға оның жұмыстан шығарылу себебіне қарамастан тағайындалады. Негізгі шарт – жұмыссыз ретінде тіркелу. Төлем мөлшері жұмыссыз ретінде тіркелгенге дейінгі соңғы 2 жыл ішінде МӘСҚ-ке әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табысқа, жүйеге қатысу өтіліне және табысты ауыстыру коэффициентіне (45%) байланысты.
2024 жылдың бірінші жартыжылдығында аталған төлем 39 млрд теңге сомасына жүзеге асырылды, оны 180,2 мың адам алды, бұл 2023 жылдың 6 айында алушылар санынан 1,6 есе артық. Белгіленген төлемнің ай сайынғы орташа мөлшері – 73 081 теңге.
Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты табысынан айырылу жағдайына байланысты әлеуметтік төлем жүктілік және босану бойынша демалыстың барлық күндеріне тағайындалады. Төлем мөлшері жүктілікке және босануға байланысты демалыс күніне дейінгі соңғы 12 айда МӘСҚ-ке әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табысқа және еңбекке жарамсыздық күндерінің санына байланысты болады.
2024 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша бұл біржолғы төлемді 129,5 мың адам жалпы сомасы 180,8 млрд теңгеге алды, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 11%-ға артық. Тағайындалған төлемнің орташа мөлшері 1 528 846 теңгені құрады.
Бір жарым жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты табысынан айырылу жағдайы бойынша ай сайынғы әлеуметтік төлем баланың туған күнінен бастап әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға тағайындалады. Төлем мөлшері соңғы 2 жылда МӘСҚ-ке әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табыстың 40%-ын құрайды. Екі және одан да көп бала туған кезде төлем әрбір балаға жеке тағайындалады.
Осы жылдың 6 айында бұл төлем 137,7 мың адамға тағайындалды, оның ай сайынғы орташа мөлшері 81 823 теңгені құрады. Төлем 193 млрд теңге сомасына жүргізілді, бұл 2023 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 1,6 есе көп.
Осылайша, міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысатын жұмыс істейтін азаматтарды әлеуметтік қорғау жұмыс істемейтіндерге қарағанда әлдеқайда жоғары.