ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Азаматтарды қабылдау орталығында азаматтарды қабылдау өткізіп, республика бойынша 4 адамның өтінішін қарады.
Қазақстандықтар министрге атаулы әлеуметтік көмек тағайындау, түрлі қолдау шараларын көрсету мәселелері бойынша жүгінді.
Светлана Жақыпова азаматтардың өтініштері мен ұсыныстарын мұқият тыңдай отырып, олардың сауалдарына толыққанды жауап берді. Ол қаралуы қосымша мерзімді қажет ететін мәселелерді өзінің жеке бақылауына алып, Министрліктің тиісті департаменттеріне қолданыстағы заңнамаға сәйкес өз құзыреті шеңберінде шешу үшін жәрдемдесу жөнінде тапсырма берді.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Асқар Биахметов жұмыс сапары аясында Павлодар облысына барып, өңір белсенділерімен және тұрғындарымен кездесу өткізді, сондай-ақ азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдады. 1 қазанда ол бірқатар кәсіпорындардың жұмысымен танысып, еңбек ұжымдарымен кездесулер өткізуді жоспарлап отыр.
Павлодар қаласына келген бойда вице-министр ең алдымен облыс әкімдігінде өңір белсенділері және қоғам өкілдерімен кездесу өткізді. Асқар Биахметов халықты әлеуметтік қолдау мен жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы айтып берді.
«Әлеуметтік қорғау мен жұмыспен қамту – Үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың басты міндеттерінің бірі. Президент атап өткендей, «еліміздің ең басты байлығы – адам». Сондықтан әлеуметтік қолдау жүйесінің тиімділігін арттыру – біздің басты мақсатымыз болуы тиіс. Ол жүйелі әрі нақты бағытталған болуы керек», – деді ол.
Вице-министр Мемлекет басшысы мен ҚР Үкіметі тарапынан қойылған міндеттердің зейнетақымен қамсыздандыру, балалы отбасылар мен аз қамтылған азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау бағытында іске асырылып жатқаны туралы баяндады.
«Әлеуметтік қолдаудың нысаналы сипаты күшейтіліп келеді. Оны тағайындау барысында тек отбасының табысы ғана емес, шығындары да ескерілуі қажет. Барлық үдерістердің ашықтығын қамтамасыз ету үшін Бірыңғай ақпараттық жүйе қолданылады, сондай-ақ учаскелік комиссиялардың жұмысы цифрландырылды. Қабылданып жатқан шаралардың күтілетін нәтижесі – шын мәнінде көмекке мұқтаж азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсету», – деді Биахметов.
Вице-министр Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі тарапынан мемлекеттік қолдау шараларын санаттық принциптен мұқтаждық критерийлеріне көшіру бағытында жұмыстар жүргізіліп жатқанын атап өтті. Жаңа тәсілдер Шымкент қаласы мен Қарағанды облысында сынақтан өткізілуде. Бұл әдістер жергілікті деңгейде көрсетілетін әлеуметтік көмектің нысаналығын және ашықтығын арттыруға бағытталған.
«Айта кету керек, біз мемлекет тарапынан көрсетілетін әлеуметтік міндеттемелерді қысқартпаймыз. Өзгерістер зейнетақы, мүгедектігі бойынша, асыраушысынан айырылу жағдайындағы және республикалық бюджеттен төленетін өзге де төлемдерге әсер етпейді», – деп атап өтті вице-министр.
Сондай-ақ, ол мүмкіндігі шектеулі адамдарды әлеуметтік қолдау – министрліктің маңызды бағыттарының бірі екенін айтты. Атап айтқанда, 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасын іске асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Бұдан бөлек, «Amanat» партиясының Жол картасы аясында жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, ерекше қажеттіліктері бар азаматтар үшін әлеуметтік және көлік инфрақұрылымы нысандарының қолжетімділігін қамтамасыз ету бағытында жұмыстар атқарылып жатыр.
«Павлодар облысында биылғы жылдың 1 қыркүйегіне дейін 914 нысан бейімделді. Алайда бұл мәселе өзекті күйінде қалып отыр. Жергілікті атқарушы органдар оның нақты орындалуын қамтамасыз етуі тиіс», – деді Биахметов.
Вице-министр өз сөзінде жұмыспен қамту шараларын іске асыру барысына да кеңінен тоқталды. Ол биылғы жылдан бастап есепке алу тәсілдері өзгергенін еске салды – жұмысқа орналасу фактілері міндетті түрде еңбек шарттары мен зейнетақы жарналары арқылы расталуы қажет.
«2025 жылдың 1 қыркүйегіндегі жағдай бойынша Павлодар облысында 16,8 мың адам жұмыспен қамтылды. Оның ішінде 5,4 мыңы – субсидияланатын жұмыс орындарына, 4,3 мыңы – бос жұмыс орындарына, 6,4 мыңы – Мемлекет басшысының «10 мың тұрғынға – 100 жұмыс орнын ашу» бастамасы аясында, 717 адам – орталық мемлекеттік органдар жүзеге асырып жатқан жобалар аясында жұмысқа орналастырылды», – деп хабарлады вице-министр.
Әлеуметтік осал топтарға жататын азаматтар үшін өз ісін ашуға немесе кеңейтуге арналған қайтарымсыз гранттар қарастырылған.
Асқар Биахметов жұмыспен қамту саласына енгізіліп жатқан цифрлық шешімдер туралы да айтып өтті. Атап айтқанда, Enbek.kz электрондық еңбек биржасында студенттерге өндірістік тәжірибеден өту орындарын іздеуге арналған функционал іске қосылды, сондай-ақ бос жұмыс орындарын таңдауға көмектесетін жасанды интеллект жүйесі енгізілді.
Сөз соңында вице-министр ішкі еңбек нарығын қорғау және еңбек қатынастарын реттеу бойынша қабылданып жатқан шаралар жөнінде хабардар етті.
Одан кейін Асқар Биахметов азаматтарды жеке мәселелері бойынша қабылдап, өңір тұрғындарының нақты сұрақтарына жауап берді.
1 қазанда жұмыс сапары аясында вице-министр «Павлодар құбыр илек зауыты» ЖШС, «Тандем Recycling» ЖШС және «Еуразия механикалық зауыты» ЖШС кәсіпорындарына барып, олардың жұмысымен танысып, еңбек ұжымдарымен кездесулер өткізеді.
Қазақстанда 100 жастағы және одан да үлкенірек жастағы 448 азамат бар. Ең жасы үлкен қазақстандық Ұлытау облысында тұрады, ол 115 жасқа толған туған күнін атап өтті.
Айта кетейік, жүз жасқа толғандардың ең көп саны еліміздің ең ірі қаласы Алматыда тұрады, онда 100 және одан жоғары жастағы 58 адам бар.
Ұзақ өмір сүрушілер саны бойынша екінші орында – Түркістан облысы. Онда 100 жастан асқан 53 адам тұрады.
Ұзақ өмір сүретіндер саны бойынша үшінші орында Алматы облысы тұр, онда 100 және одан жоғары жастағы 37 адам тұрады.
Ең қарт қазақстандықтардың үштігіне Ұлытау облысының тұрғыны – 115 жас, Павлодар облысы – 113 жас, Жамбыл облысы – 110 жас кірді.
Естеріңізге сала кетейік, жыл сайын бүкіл әлемде, оның ішінде Қазақстанда да 1 қазанда Халықаралық қарттар күні атап өтіледі. Бұл мерекені 1990 жылы 14 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 45 сессияда жариялады.
Оны өткізудің басты мақсаты-егде жастағы адамдардың мемлекет пен қоғам алдындағы еңбегін құрметтеу және тану, сондай-ақ олардың проблемалары мен қажеттіліктеріне, өмір сүру сапасын арттыру қажеттілігіне назар аудару, оларға жалпыға бірдей қамқорлық көрсету.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Асқар Биахметов Абай облысына жасаған жұмыс сапары аясында өңір тұрғындарымен, қоғам өкілдерімен кездесу өткізіп, ірі өнеркәсіп кәсіпорындарының жұмысымен танысты және жергілікті БАҚ өкілдерінің сұрақтарына жауап берді.
Өңір тұрғындарымен, қоғамдық кеңес пен үкіметтік емес ұйымдардың өкілдерімен кездесу Alikhan Bokeikhan University ғимаратында өтті. Кездесу барысында Асқар Биахметов мемлекет жүргізіп отырған әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттары туралы баяндады.
«Бүгінгі таңда мемлекет өзіне алған барлық әлеуметтік міндеттемелерді толық көлемде орындайды. Жыл басынан бері Абай облысында түрлі әлеуметтік қолдау шараларымен 209 мыңнан астам адам қамтылып, 175,3 млрд теңге көлемінде қаржы бөлінді. Мемлекет басшысы атап өткендей, біздің басты міндетіміз – әлеуметтік қолдау жүйесінің тиімділігін арттырып, оны әділ және атаулы ету. Жұмыскерлердің құқықтарын қорғауды күшейту мақсатында Министрлік бірқатар заңнамалық түзетулерді, оның ішінде ірі кәсіпорындарда еңбек қауіпсіздігі бойынша өндірістік кеңестер құруды міндеттеу туралы бастамалар ұсынды», – деп атап өтті вице-министр.
Кездесу барысында жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары да талқыланды. Атап айтқанда, жыл басынан бері облыста 15,3 мың адам жұмыспен қамтылса, соның ішінде 9,2 мыңы тұрақты жұмыс орындарына орналастырылған.
Халықпен кездесуден кейін Асқар Биахметов өңірдегі ірі өнеркәсіп кәсіпорындары – «СемАЗ» ЖШС және «Daewoo Bus Kazakhstan» ЖШС машина жасау зауыттарына барды. Вице-министр өндірістік желілермен, автобустар, жүк және арнайы техникалар құрастыру технологиялық үдерістерімен танысты. Бұл кәсіпорындар – отандық автокөлік өндірісінің флагмандары, жүздеген жергілікті тұрғындарды жұмыспен қамтып, өндірісті жергіліктендіру ісіне елеулі үлес қосып отыр.
Зауыттардың басшылық құрамымен және еңбек ұжымдарымен кездесу барысында вице-министр өндірісті одан әрі дамыту, сапалы жұмыс орындарын құру, еңбек заңнамасының сақталуы және еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін талқылады.
«Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту және лайықты еңбек жағдайлары бар тұрақты жұмыс орындарын құру – мемлекеттік саясаттың негізгі басымдықтарының бірі. «СемАЗ» сынды кәсіпорындар өңір экономикасына елеулі үлес қосып қана қоймай, өз қызметкерлеріне әлеуметтік жауапкершілікпен қарайды. Министрлік тарапынан кадр даярлау мен өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелерінде жан-жақты қолдау көрсетуге дайынбыз», – деді Асқар Биахметов.
Сапар аясында вице-министр азаматтарды жеке қабылдау өткізіп, жергілікті бұқаралық ақпарат құралдарына арналған брифингте жүргізіліп жатқан әлеуметтік саясаттың негізгі аспектілерін түсіндірді.
Сапар қорытындысы бойынша Асқар Биахметов жергілікті атқарушы органдарға жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және өңірде қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жұмыстарын күшейтуге бағытталған бірқатар ұсыныстар берді.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 2026 жылға арналған субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін жұмыс берушілерден өтінім қабылдау мерзімінің өзгергенін хабарлайды. Жаңа өтінім беру мерзімі: 2025 жылғы 1 қарашадан бастап 31 желтоқсанға дейін.
Өтінімдер электрондық форматта «Электрондық еңбек биржасы» (Enbek.kz) цифрлық платформасы арқылы қабылданады.
Субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға өтінімдер келесі талаптарға сәйкес келетін жұмыс берушілерден қабылданады:
1. әрекет етуші заңды тұлға немесе жеке кәсіпкер мәртебесінің болуы;
2. субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға өтінім берген күнге дейін 12 айдан астам уақыт бойы қызметті жүзеге асыруы;
3. өтінім берген кезде жалақы бойынша мерзімі өткен берешектің болмауы;
4. субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыруға өтінім бергенге дейінгі соңғы 12 ай ішінде әлеуметтік төлемдердің тұрақты түрде жүргізілуі;
5. сенімсіз салық төлеушілер тізімінде болмауы;
6. еңбек мобильділігі орталығымен бұрын жасалған субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру туралы шарттар бойынша міндеттемелердің толық орындалуы;
7. ҚР Әлеуметтік кодексіне сәйкес кәсіптік оқытуды ұйымдастыруға қатыспауы;
8. банкроттық немесе жою рәсімінің болмауы;
9. арнайы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымдар тізілімінде болмауы;
10. ағымдағы қаржы жылының ішінде бюджет қаражаты есебінен жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға гранттар мен (немесе) микрокредиттер алмаған болуы тиіс (әлеуметтік жұмыс орындарын және/немесе «Күміс жас» жобасын ұйымдастыруға өтінім берген жұмыс берушілерді қоспағанда);
11. инфрақұрылымдық жобалар бойынша мемлекеттік сатып алулар шеңберінде қызметтер көрсетпеуі немесе жұмыстар орындамауы;
12. мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастырмауы (жастар практикасын ұйымдастыруға өтінім берген жұмыс берушілерді қоспағанда);
13. тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі шеңберінде медициналық көмек көрсетпеуі (жастар практикасын ұйымдастыруға өтінім берген жұмыс берушілерді қоспағанда);
14. өткен күнтізбелік жылы өзінде субсидияланатын жұмыс орындарында еңбек қызметін аяқтаған жұмыссыздардың кемінде 10%-ын (өтінім берген кезде) жұмысқа орналастырған болуы тиіс (әлеуметтік жұмыс орындарын ұйымдастыруға өтінім берген жұмыс берушілерді қоспағанда);
15. терроризм мен экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалар тізімінде болмауы;
16. жалған кәсіпкерлікпен айналысқан салық төлеушілер тізімінде болмауы тиіс.
Жұмыс берушілерден өтінім қабылдау жұмысшылардың тізімдік санының 10%-ынан аспайтын шекте жүргізіледі.
Қосымша сұрақтар бойынша ұйымыңыз орналасқан жердегі мансап орталықтарына жүгінуіңізге болады: https: https://www.enbek.kz/ru/zaniatost/czn-contacts.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің (бұдан әрі – ЕХӘҚМ) аппараттық кеңесінде, министр Светлана Жақыпованың төрағалығымен көші-қон саясатын жетілдіру және Қауіпсіз еңбек тұжырымдамасын іске асыру мәселелері талқыланды.
Көші-қон комитетінің төрағасы Асет Шоновтың хабарлауынша, соңғы екі жылда Қазақстанда көші-қон сальдосы оң көрсеткішті көрсетіп отыр.
«2025 жылдың II тоқсанының қорытындысы бойынша көші-қон сальдосы +7,7 мың адамды құрады. Елге 11,3 мың адам келсе, 3,5 мың адам елден кеткен. Көші-қон өсімі негізінен елдер бөлінісінде ТМД елдері мен Қытайға тиесілі. Сонымен қатар, жаһандану үдерісінің әсерінен білікті кадрлардың кетуі үрдісі әлі де сақталуда. Қазақстан азаматтарының кетуінің негізгі бағыттары: Ресей – 8,7 мың адам, Германия – 2 мың адам», – деді ол.
Комитет төрағасы сыртқы көші-қон ағындарының оң серпінге ие екенін атап өтті.
«2023 жылдан бастап шетелге жұмыс істеу мақсатында кететін Қазақстан азаматтарының санының төмендегені байқалады. 2025 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша шетелде еңбек қызметін жүзеге асырып жүрген Қазақстан Республикасының азаматтары – 126 531 адамды құрады. Қазақстан азаматтарының басым бөлігі Ресей Федерациясында – 102 460 адам, Корея Республикасында – 15 790 адам, БАӘ – 2 997 адам, Ұлыбританияда – 1 912 адам еңбек етуде», – деп хабарлады Асет Шонов.
Шетелде еңбек ететін қазақстандықтардың құқықтарын қорғау саласында Қазақстан Республикасы мен Катар Мемлекеті үкіметтері арасында келісімге қол қойылып, ол қазіргі уақытта Парламент Сенатында ратификациялау рәсімінен өту үшін қаралуда. Сонымен қатар, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мен Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Корольдігінің Еңбектегі қанау мен заңнаманы бұзуға қарсы іс-қимыл қызметі арасында өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.
2025 жылдың басынан бері еңбек көші-қонын жетілдіру мақсатында ЕХӘҚМ тарапынан келесі шаралар қабылданды: маусымдық шетелдік жұмысшылардың еңбек қызметін жүзеге асыруы үшін рұқсат етілген кәсіптер тізбесі 6-дан 10-ға дейін кеңейтілді; экономиканың маңызды салаларында сұранысқа ие жоғары білікті мамандарға қажеттілікті қамтамасыз ету мақсатында шетелдік жұмыс күшін тарту квотасының мөлшері 0,2%-дан 0,25%-ға дейін ұлғайтылды, бұл ретте еңбек иммигранттары үшін белгіленген квота 3%-дан 2,95%-ға дейін төмендетілді; қазақстандық заңды тұлғалардың бірінші басшылары мен олардың орынбасарлары лауазымдары бойынша шетелдік мамандарды тарту шектері белгіленді – яғни, әр заңды тұлға бұл лауазымдарға тек жалғыз маманнан ғана тарта алады. Сонымен қатар, қазақстандық жұмысшыларды даярлау сапасын арттыру мақсатында шетелдік жұмыс күшінің арасынан тәлімгерлерге қойылатын талаптарды кеңейту бөлігінде тәлімгерлік ұйымдастыру ережелеріне өзгерістер енгізілуде.
Этникалық көші-қон мәселелері мемлекеттік саясаттың маңызды бағыты болып табылады. 2025 жылы тарихи отанына оралып, қандас мәртебесін алған этникалық қазақтардың саны – 9 586 адамды құрады, бұл 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 22,2%-ға аз. Бүгінде елге қоныс аударып жатқан этникалық қазақтар үшін климаттық ерекшеліктердің ұқсастығына байланысты негізгі тартылыс орталықтары ретінде ірі мегаполистер мен еліміздің оңтүстік өңірлері саналады.
«Бүгінгі таңда қандас мәртебесін беру механизмін жетілдіру мәселелері бойынша Премьер-Министрдің орынбасарының төрағалығымен Үкімет жанынан жұмыс тобы құрылды. Сондай-ақ, «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне халықтың көші-қоны мәсе,лелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы әзірленді», – деп хабарлады Асет Шонов.
Комитет төрағасы өз сөзінің соңында 2023–2027 жылдарға арналған көші-қон саясаты тұжырымдамасын жетілдіру барысына да тоқталды.
«2030 жылға дейінгі жаңа Көші-қон саясаты тұжырымдамасы әзірленуде. Бұл құжат демографиялық және көші-қон есебін реформалауды, сыртқы көші-қонда білікті кадрларға басымдық беруді, ішкі көші-қонды ынталандыруды, этникалық саясатты және шетелдегі қазақ диаспорасымен жұмысты қамтиды.
Аталған құжатты қабылдау – ел ішінде халықты ұтымды орналастырудың теңгерімді жүйесін қалыптастыруға, адами капиталды дамытуға және орта мерзімді перспективада ұлттық қауіпсіздікті нығайтуға мүмкіндік береді», – деп қорытындылады Асет Шонов.
Өз кезегінде, Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институтының Бас директоры Лязат Актаева Қазақстан Республикасының 2024–2030 жылдарға арналған қауіпсіз еңбек тұжырымдамасын іске асыру барысы туралы айтып берді.
«Қазақстан Республикасының 2024–2030 жылдарға арналған қауіпсіз еңбек тұжырымдамасы еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етудің заманауи және тиімді жүйесін қалыптастыруға бағытталған төрт негізгі бағыт бойынша кешенді іс-шараларды жүзеге асыруды көздейді», – деді Лязат Актаева.
Спикер тұжырымдаманың әрбір бағыты бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы жан-жақты ақпарат берді.
2025 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша жергілікті атқарушы органдардың рұқсатымен Қазақстан аумағында 15 054 шетел азаматы еңбек етеді.
Шетел жұмыс күшін (бұдан әрі – ШЖК) тартуға рұқсаттардың арасында мынадай санаттар бар: басшылар мен олардың орынбасарлары үшін 561 рұқсат (бірінші санат), құрылымдық бөлімшелердің басшылары үшін 2 348 рұқсат (екінші санат). Тартылған ШЖК негізгі бөлігі үшінші (мамандар) және төртінші (білікті жұмысшылар) санаттарға жатады – тиісінше олар 3 980 және 1 052 адам. Сондай-ақ маусымдық жұмыстарға 3 099 адам, ал корпоративтік ауыстыру аясында 4 015 адам тартылды.
Қазіргі уақытта Қазақстанда ШЖК пайдаланатын 1 909 жұмыс беруші бар. Оларда 341 мыңнан астам Қазақстан азаматы жұмыс істейді, бұл қызметкерлердің жалпы санының 96%-ы.
Экономикалық қызмет түрлері бойынша ең көп жұмыс істейтіндер: құрылыс саласында – 4 929 адам, ауыл, орман және балық шаруашылығы – 3 140 адам, тау-кен өнеркәсібі және карьерлерді қазу – 1 240 адам, өңдеу өнеркәсібі – 1 122 адам.
Еңбек мигранттары келетін негізгі елдер: Қытай – 5 545 адам, Өзбекстан – 2 696 адам, Түркия – 1 076 адам, Үндістан – 1 052 адам.
Ішкі еңбек нарығын қорғау мақсатында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жыл сайын республикаға шетел мамандарын тартуға квота белгілейтінін және бөлетінін естеріңізге саламыз. 2025 жылы жалпы квота республикадағы жұмыс күшінің санына қатысты 0,2% мөлшерінде немесе 14,8 мың бірлік болып белгіленген, ал осы жылдың наурыз айынан бастап жергілікті атқарушы органдардың өтінімдеріне байланысты министрдің бұйрығымен 16,5 мың бірлікке дейін ұлғайтылды.
Ағымдағы жылдың тамыз айынан бастап маусымдық шетелдік жұмысшылардың еңбек қызметін жүзеге асыру үшін кәсіптер тізбесінің кеңеюіне байланысты министрдің бұйрығымен жалпы квота республикадағы жұмыс күші санына қатысты 0,25% немесе 19,4 мың бірлік мөлшерінде белгіленді.
2025 жылда 9 586 этникалық қазақ тарихи отанымен табысып, қандас мәртебесін алды. Жалпы 1991 жылдан бері республикаға 1 млн 157,6 мың этникалық қазақ оралды.
Жыл басынан Қазақстанға келген қандастардың 45,7% Өзбекстаннан, 41,8% – Қытайдан, 4,6% – Түрікменстаннан, 2,7% – Монғолиядан, 2,6% – Ресейден және 2,6% басқа елдерден.
Осы жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша еңбекке қабілетті жастағы этникалық қоныс аударушылар саны 58,7%-ды, еңбекке қабілетті жастан кіші 32,3%-ды және зейнеткерлер 9%-ды құрайды.
Еңбекке қабілетті жастағы қандастардың ішінен білім деңгейі бойынша
15,4%-ы жоғары білімді, 29,7%-ы орта кәсіби білімді, 52,3%-ы жалпы орта білімді, және 2,6% білім жоқ.
Қоныс аударған этникалық қазақтар республиканың түрлі өңірлеріне қоныстанды.
Сонымен бірге, қандастарды қоныстандыру үшін келесідей еңбек күші тапшы өңірлер анықталды: Ақмола, Абай, Қостанай, Павлодар, Атырау, Батыс,Шығыс және Солтүстік Қазақстан облыстары.
Қоныстандыру өңірлерінде 2025 жылға арналған қандастарды қабылдау квотасы 2 309 адамды құрайды. 2025 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша қоныстандыру өңірлеріне 1 467 қандас қоныс аударды.
Жоғарыда аталған өңірлерде қоныстанған қандастарға көшуге субсидия түрінде мемлекеттік қолдау шаралары ұсынылады – бір мезгілде отағасына және отбасының әрбір мүшесіне 70 АЕК (275,2 мың теңге) мөлшерінде; тұрғын үй жалдауға және коммуналдық қызметтерге ақы төлеуге – бір жыл ішінде 15-тен 30 АЕК (58,9-ден 117,9 мың теңгеге дейін) мөлшерінде.
Жыл басынан бері 594 қандасқа түрлі қолдау шаралары көрсетілді. Атап айтқанда, 237 адам тұрақты жұмысқа орналастырылды.
Сонымен қатар ерікті қоныс аударудың тиімділігін арттыру мақсатында азаматтарды солтүстік өңірлерге қоныс аударуға қатысатын жұмыс берушілерді қолдау бойынша институционалдық шаралар қабылданды. Тұрғын үй сатып алу, салу үшін немесе ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша бастапқы жарнаның бір бөлігін жабу үшін экономикалық ұтқырлық сертификаты тұрғын үй құнының 50%-ы немесе бір отбасына 4,56 млн теңгеге дейін мөлшерінде біржолғы өтеусіз және қайтарымсыз негізде енгізілді.
2014 жылдан бастап Қазақстанда қыркүйек айының соңғы жексенбісінде жыл сайын Еңбек күні аталып өтеді. Бұл мереке – ел экономикасының қалыптасуы мен дамуына адал еңбегі, еңбекқорлығымен үлес қосқан еңбек адамдарына алғыс білдіру күні. Сонымен қатар, ол «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамын» дамыту мен «Еңбек адамының» мәртебесін арттыру мақсатында белгіленген. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова қазақстандықтарды Еңбек күнімен құттықтап, әр отбасының және тұтас мемлекеттің әл-ауқаты мен тұрақтылығының кепілі – жемісті еңбек екенін атап өтті.
«Еңбек күні әлемнің 100-ден астам елінде аталып өтеді, ал кейбір мемлекеттерде бұл – ресми мемлекеттік мереке мәртебесіне ие. Биыл Қазақстанда бұл күн 28 қыркүйекке сәйкес келіп отыр.
Еңбек күні – бұл күнтізбедегі мерекелік күн ғана емес, ең алдымен еңбек өмірінің сапасының көрсеткіші. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 2024–2029 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының еңбек нарығын дамыту тұжырымдамасы аясында сапалы жұмыс орындарын көбейту бойынша жүйелі жұмыстар жүргізуде. Бұл – тұрақты жұмыспен қамту, қауіпсіз еңбек жағдайлары, лайықты жалақы деңгейі мен әлеуметтік кепілдіктер.
2025 жыл Мемлекет басшысының Жарлығымен Жұмысшы мамандықтар жылы деп жарияланды. Осыған байланысты, жұмыс берушілердің талаптарына сай білікті мамандарды дайындау мақсатында Ұлттық біліктілік жүйесін дамытуға ерекше назар аударылып отыр.
Еңбек саласындағы барлық процестер цифрландырылып жатыр – кәсіби дағдыларды меңгеруден бастап, жұмыс іздеу, кадрлық іс жүргізу, азаматтардың еңбек құқықтарын қамтамасыз ету және өндірістегі қауіпсіз еңбек жағдайларын құруға дейінгі кезеңдер толық қамтылуда.
Мемлекет, жұмыс берушілер мен кәсіподақтар арасындағы әлеуметтік әріптестік қарқынды дамуда. Бұл ынтымақтастық аясында негізгі мәселелер шешімін табуда: жалақыны арттыру, еңбек жағдайларын жақсарту, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету және корпоративтік оқыту жүйесін дамыту.
Еңбек күні қарсаңында барша еңбекке қабілетті қазақстандықтарға мықты денсаулық, отбасы мен мемлекеттің тұрақтылығы мен гүлденуінің кепілі болатын жемісті еңбек тілеймін», – делінген Светлана Жақыпованың құттықтауында.
Премьер-министр Еңбек күніне арналған «Еңбек адамы – Ел мақтанышы» республикалық форумына қатысты. Олжас Бектенов Мемлекет басшысының атынан ел экономикасын нығайтуға және дамытуға үлес қосқан жұмысшы мамандықтары өкілдеріне мемлекеттік наградалар табыстады.
Форумға қатысушыларға арнап сөйлеген сөзінде Премьер-министр Президенттің Ұлттық құрылтайда белгілеп берген «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» қағидаты бүгінде Қазақстан қоғамының дамуындағы басты бағытына айналғанын атап өтті.
Қазақстанда Еңбек күні он жылдан астам уақыттан бері аталып келеді. Биылғы Жұмысшы мамандықтары жылы аясында бұл мерекенің маңызы артып, қоғам дамуының негізі саналатын адал еңбекке құрметтің белгісіне айналды. Қазір елімізде шамамен 2,5 млн маман еңбек етеді. Олардың қатарында шахтерлер, металлургтер, педагогтар, энергетиктер, медицина қызметкерлері, құрылысшылар, агрономдар, технологтер және басқа да сала өкілдері бар.
Үкімет жұмысшы мамандықтары иелеріне әрдайым жан-жақты қолдау көрсетіп келеді. Өндірістегі еңбек жағдайы жақсартылып, ондағы үдерістер автоматтандырылуда. Техникалық білім беру жүйесі реформаланып, кәсіби стандарттар жаңартылуда. Ғылым мен өндіріс арасындағы байланыс нығайып келеді.
Жұмысшы мамандықтарына арнап жайлы жағдай жасау бағытындағы маңызды қадамның бірі – Президент бастамасымен Отбасы банкінде арнайы «Наурыз жұмыскер» бағдарламасының іске қосылғаны болды. Бүгінде бұл бағдарлама арқылы 2 мыңнан астам отбасы баспаналы болды.
Сонымен қатар елімізде цифрлық технологияларды дамыту – ерекше назарда.
«Мемлекет басшысы Қазақстанның болашағын инновациялық даму жолында көреді. Ол халыққа Жолдауында ауқымды цифрландыруды және жасанды интеллектіні белсенді енгізуді басымдық ретінде айқындады. Алдыңғы қатарға жаңа технологиялар шығады. Бұл – экономикалық өсімге және азаматтардың өмір сапасын одан әрі жақсартуға кең мүмкіндік. Инновациялық шешімдер өнеркәсіпке, көлік саласына, медицинаға, білім беруге және басқа да көптеген салаларға енгізілуде. Барлық жасалып жатқан шаралар қуатты Цифрлық Қазақстанды қалыптастыруға бағытталған», — деп атап өтті Олжас Бектенов.
Үкімет жүргізіп отырған цифрлық прогреске қол жеткізу жұмыстары аясында кадрларды даярлау және кәсіби-техникалық білім беруді дамыту басты назарда болып отыр. Биыл 9-сынып түлектерінің 100%-ы геология, машина жасау, энергетика, көлік, IT және басқа да сұранысқа ие мамандықтар бойынша колледждерде тегін білім алумен қамтылды. Соңғы екі жылда студенттердің шәкіртақысы екі есеге өсті. Колледждерде материалдық-техникалық база жаңартылды, студенттердің жатақханамен қамтылуы шамамен 90%-ға жетті.
Үкімет азаматтарға жаңа дағдыларды игеруге және бәсекеге қабілеттілікті арттыруға барлық жағдайды жасауға мүдделі. Елдің барлық өңірінде білім беру мекемелері мен өндіріс орындары арасындағы ынтымақтастық нығайып келеді. Колледждерді қамқорлыққа алған кәсіпорындардың саны 8 есе артты, бизнеспен жасалатын дуалды келісімшарттар саны 2 есе көбейді.
Іс-шара барысында Халықаралық еңбек ұйымының бас директоры Жилбер Фоссун Хунгбо форум қатысушыларына бейнеүндеу жолдады. Ол әлеуметтік диалогты қамтамасыз етуде және еңбек нарығының инклюзивті әрі тұрақты дамуына жәрдемдесуде шешуші рөл атқаратын жұмыс берушілер мен қызметкерлердің өкілді ұйымдарының маңыздылығын атап өтті. Оның айтуынша, бүгінгі таңда әлеуметтік серіктестер осы диалогты дамытып, әрі қарайғы қадамдарды анықтап, бірлесіп жұмыс істеуді жалғастыруда.
Сондай-ақ «PARYZ» Ұлттық жұмыс берушілер конфедерациясы президиумының төрағасы Жұмабек Жанықұлов сөз сөйледі.
Форум аясында ұйымдастырылған көрмеде Премьер-министр қазақстандық өнеркәсіп кәсіпорындарының өндіріс процесіне озық технологияларды енгізу бойынша жүргізіп жатқан жұмыстарымен танысты. «QARMET», «Қазақмыс», «Қазцинк» және ERG компаниялары жоғары технологиялық салаларға арналған металлургиялық өнім шығару, өндірістерде мониторинг жүйесін енгізу, байыту фабрикаларының цифрлық үлгілерін жасау және тағы да басқа жобаларын таныстырды. Бизнестің бастамалары өндіріс үдерістерін «ақылды» басқаруға және барынша тиімділікке қол жеткізуге, сондай-ақ колледждерді қолдау арқылы кәсіби кадрларды даярлауға, онда заманауи оқу кабинеттері мен шеберханаларды ашуға бағытталған.
Форум қорытындысы бойынша жұмысшы мамандықтары өкілдеріне мемлекеттік наградалар табысталды.
Марапатталды:
«Құрмет» орденімен
Бахтарбек Жүнісов – «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ «Магистральдық желі дирекциясы» филиалы Жол және құрылыстар департаментінің зейнеткері;
ІІІ дәрежелі «Еңбек Даңқы» орденімен
Шайхыман Шонанов – «KAZ Minerals Bozshakol» ЖШС бульдозер машинисі;
Бану Оңалбаева – «Қазпошта» АҚ Жетісу облысы бойынша филиалы Кербұлақ аудандық пошта байланыс торабының Орталық операциялық учаскесінің басшысы;
Нина Мирошниченко – «Хайдельберг Материалз Қазақстан» ЖШС логистика жөніндегі менеджері;
Нұрәділ Мещанов – «Топар бас энергия тарату станциясы» ЖШС қазандық машинисі;
Геннадий Образцов – «Қостанай минералдары» АҚ экскаватор машинисі;
Гүлзия Авдикерім – «Qarmet Service»ЖШС тігіншісі;
Тоқтар Жанаев – «Altyntau Kokshetau» АҚ Көлік басқармасының көлікті шығару жөніндегі механигі;
Жарылқасын Құрайышов – «Тараз металлургия зауыты» ЖШС «Металл өңдеу» цехының, механикалық өңдеу учаскесінде 6 разрядты токары.