«Саранская» шахтасында орын алған апаттың салдарынан 3 адам зардап шеккендігін тексеру үшін Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитетінің Қарағанды облысы бойынша департаменті комиссия құруда.
2024 жылдың 14 қазанында сағат 23:00-де «Qarmet» АҚ Көмір департаментіне қарасты «Саранская» шахтасында апат болды. 41К-7В ұзын қабырғасының төменгі түйіспесінде жұмыс істеу кезінде металл бекіткіш профилін жылжытқан кезде үстіңгі бөліктерден тау жыныстарының бір бөлігі аршылып, жұмысшылар жарақат алған: тау-кен тазарту жұмысшысы Д.Сембеков (1988 ж.т.), кен шебері А. Григорьевич (1989 ж.т.) және тау-кен механизаторы А.Рудия (1983 ж.т.).
Апат салдарынан компания қызметкерлері түрлі дене жарақаттарын алған. Оларға алғашқы медициналық көмек көрсетіліп, зардап шеккендер проф. Х.Ж. Мақажанов атындағы облыстық травматология және ортопедия атындағы облыстық орталыққа жеткізілді. Дәрігерлер тексергеннен кейін Д.Сембеков пен А.Григорьевич еңбекке жарамсыздық парағын ашпай үйлеріне жіберілді. А.Рудий қазір жансақтау бөлімінде жатыр.
Жазатайым оқиғаны тексеру үшін Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитетінің Қарағанды облысы бойынша департаменті комиссия құруда. Оқиғаның мән-жайы мен себептері тергеу барысында анықталады.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің (бұдан әрі – Еңбекмині) Қоғамдық кеңесінің кезекті отырысында Қазақстан Республикадағы 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасының жобасы ұсынылып, қолдау тапты.
Қоғамдық кеңестің жұмысына ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова, вице-министр Асқарбек Ертаев, аппарат басшысы Болат Төкежанов, министрдің мүгедектігі бар адамдар мәселелері жөніндегі кеңесшісі Захира Бегалиева, Халықты әлеуметтік қорғауды реттеу және бақылау комитетінің және Еңбекмині департаменттерінің басшылары, Қоғамдық кеңес мүшелері қатысты.
Светлана Жақыпова өзінің құттықтау сөзінде Қоғамдық кеңестің әлеуметтік-еңбек саласында маңызды шешімдер қабылдаудағы рөлін атап өтті.
«Қоғамдық кеңес мемлекеттік органдармен және ұйымдармен қатар әлеуметтік маңызы бар нормативтік құқықтық актілердің жобаларын қарайды. Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасы – бұл мүгедектігі бар адамдардың (бұдан әрі – МБА) құқықтарын қамтамасыз етуге және мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталған маңызды және өзекті перспективалық құжаттардың бірі», – деп атап өтті министр.
Инклюзивті саясат тұжырымдамасы жобасының негізгі бағыттары туралы Асқарбек Ертаев баяндады. Ол инклюзивті саясатты іске асырудың жаңа тәсілдері қоғамға ерекше қажеттіліктері бар адамдардың толыққанды әлеуметтік ықпалдасуы үшін қажетті жағдайлар жасауға бағытталған пәрменді шаралар кешенін қабылдауды көздейтінін атап өтті.
Тұжырымдама жобасында 20 орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органның, сондай-ақ «Атамекен» ҰКП құзыретін қозғайтын іс-шаралар көзделген. Жалпы 13 бағыт бойынша жұмыс көзделеді, атап айтқанда: теңдік және кемсітпеушілік, құқықтық қорғалу және сот төрелігіне қол жеткізу, жеткілікті өмір сүру деңгейі және әлеуметтік қорғау, инклюзивті еңбек нарығы және өндірістік орта, инклюзивті білім беру, қоғамдық-саяси өмірге тарту, кедергісіз орта және қызметтердің қолжетімділігі, мәдени өмір, бос уақыт пен спорт және басқалар», – деді ол.
Тұжырымдама жобасын таныстыру барысында Асқарбек Ертаев адамдарды қоғамға қосу үшін жағдай жасау жөніндегі жұмыс туралы айтап өтті.
«Ұлттық заңнамаға жаңа әлеуметтік-құқық қорғау моделіне сәйкес мүгедектігі бар адамдарға қатысты кемсітушілік құқықтарды анықтау және жою тұрғысынан талдау жүргізілетін болады, арнаулы әлеуметтік қызметтерді әлеуетті алушыларды, оның ішінде мүгедектігі бар балалы отбасыларды есепке алу және мониторингтеу жөніндегі цифрлық өңірлік картаны енгізу жөніндегі жұмыс аяқталатын болады.
Орта-арнаулы және жоғары білім беру жүйесінде әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне арналған мамандықтар мен тиісті даярлау бағдарламалары әзірленетін болады. Бұл шаралар МБА қызметтерін көрсететін әлеуметтік қызметкерлердің деңгейін арттыруға мүмкіндік береді», – деп қорытындылады ол.
Бұдан басқа, техникалық, кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру ұйымдарына оқуға түсу кезінде мүгедектігі бар адамдар үшін қабылдау квоталарын кезең-кезеңімен арттыру, сондай-ақ «Болашақ» халықаралық стипендиясы бойынша квоталар енгізу жоспарланған.
МБА жұмысқа орналастыруды квоталау жүйесін жетілдіру шеңберінде жергілікті атқарушы органдар қалыптастыратын осы квотаны орындайтын кәсіпорындар мен ұйымдардың тізбесі қайта қаралатын болады.
Қанаудың, зорлық-зомбылықтың және қорлаудың құрбаны болған мүгедектігі бар адамдардың жеке және психикалық денсаулығын қалпына келтіру мен қолдаудың жаңа хаттамаларын енгізу көзделген.
Сондай-ақ, МБА әлеуметтік оңалту және абилитация институтын одан әрі жаңғырту бойынша жұмыс жалғастырылады, мүгедектігі бар балаларға арналған күндізгі болу бөлімшелерінің желісін дамыту кеңейтіледі, ОТҚ-ның жекелеген түрлерін монетизациялау мәселесі пысықталатын болады.
Мүгедектігі бар адамдардың жеке қажеттіліктеріне сәйкес сапалы және сертификатталған ортопедиялық аяқкиімді (түсі, мөлшері, материалы, өндірушісі және т.б.) таңдаудың ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында осы қызметті «Әлеуметтік әмиян» арқылы монетизациялау ұсынылады.
Бұдан басқа, тұжырымдама жобасы шеңберінде МБА үшін кедергісіз орта құру процестерін реттейтін қолданыстағы стандарттарды өзектендіру жөніндегі іс-шараларды іске асыру жоспарлануда.
Вице-министр Асқарбек Ертаев Тұжырымдаманың жобасы мүгедектігі бар адамдардың пікірлерін ескере отырып әзірленгенін атап өтті.
«Қоғам қайраткерлері мен белсенділері арасынан түрлі сарапшылар тартылды. Мүгедектігі бар азаматтардың мүдделерін білдіретін ҮЕҰ қатысуымен дөңгелек үстелдер өткізілді, еліміздің түкпір-түкпірінен өкілдік сауалнама және ұсыныстар жиналды.
Осылайша, бағдарламалық құжатты әзірлеу қоғамдық пікірді барынша қамту форматында жүргізілді», – деп түйіндеді вице-министр.
Отырыс қорытындысы бойынша Қоғамдық кеңес мүшелері Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі инклюзивті саясат тұжырымдамасының жобасын қолдады.
Сондай-ақ, әлеуметтік қызметкерлер күнінің кәсіби мерекесі қарсаңында Қоғамдық кеңестің 2 мүшесі «Әлеуметтік-еңбек саласының үздігі» төсбелгісімен, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 14 алғыс хатымен марапатталды.
Мүгедектігі бар адамдардың заңды құқықтарын қамтамасыз ету және олар үшін қолжетімді ортаны қалыптастыру мақсатында Жамбыл облысында 852 әлеуметтік инфрақұрылым нысаны толық бейімделді.
Қазіргі уақытта елімізде Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспар, «Аманат» партиясының 2023 – 2027 жылдардағы жол картасы және Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша әзірленген «Халықпен бірге» жобасы іске асырылуда.
«Amanat» партиясының жол картасында 2023 – 2027 жылдар аралығында Интерактивті қолжетімділік картасына (бұдан әрі – Карта) енгізілген 35 мыңнан астам нысанды бейімдеу бойынша жұмыс көзделген. Жыл сайын объектілердің 20 %-ы бейімделуге жатады.
Осылайша, 2023 жылы – Картадағы объектілердің 20%, 2024 жылы – 40%, 2025 жылы – 60%, 2026 жылы – 80%, 2027 жылы – 100%. Қазіргі уақытта ел бойынша 16 541 объект толығымен бейімделген.
Осы жылдың соңына дейін Жамбыл облысы бойынша 562 нысанды бейімдеу жоспарланған, өңірде жоспар артығымен орындалып, 852 нысанда бейімдеу жұмыстары жүргізілді.
Мәселен, өңірдегі 852 объектінің ішінен төмендегі объектілер мүгедектігі бар адамдардың барлық санаттары үшін қолжетімді:
- денсаулық сақтау объектілері – 119;
- білім беру объектілері – 300;
- мәдениет объектілері – 102;
- сауда және қызмет көрсету объектілері – 31;
- мемлекеттік ұйымдар – 236;
- спорт объектілері – 33;
- көлік инфрақұрылымының объектілері – 8;
- әлеуметтік қорғау объектілері – 7;
- басқалары – 16.
«Мен Тараз қаласында тұрамын және күн сайын әртүрлі әлеуметтік маңызы бар мекемелерге – дүкендерге, дәріханаларға, ауруханаларға бару қажеттілігін сезінемін. Әрине, мен үшін барған кезде объектілердің қолжетімді болуы өте маңызды. Жақында мен балабақшалар да, мектептер де мүгедектігі бар адамдар үшін қолжетімді болғанын байқадым. Көптеген әлеуметтік объектілерге кіру кезінде қадамдар туралы ескертулер бар, көрсеткіштер бар, бұл да өте ыңғайлы. Мүгедектігі бар адамдар үшін әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне кедергісіз қол жеткізу үшін барлық жағдай жасалып жатқаны қуантады», – деді 1-топтағы мүгедек Мөлдір Тәжібекова.
Бұдан басқа мемлекеттік бақылау шеңберінде Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы реттеу және бақылау комитетінің Жамбыл облысы бойынша департаменті биыл мемлекеттік басқару, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау, мәдениет, жеке кәсіпкерлік және т.б. салалардағы әлеуметтік инфрақұрылым объектілеріне 146 тексеру жүргізді, оның ішінде жоспардан тыс 6 тексеру, профилактикалық бақылау бойынша 37 тексеру болды.
Тексеру қорытындысы бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы 33 ұйғарым беріліп, 11,8 млн теңгеден астам сомаға 18 әкімшілік айыппұл салынды.
Объектілердің меншік иелеріне профилактикалық бақылау жүргізу кезінде бұзушылықтар алғаш рет анықталған кезде оларды әкімшілік жауапкершілікке тартпастан жою туралы нұсқамалар ғана берілетінін атап өту қажет. Нұсқама белгіленген мерзімде орындалмаған жағдайда айыппұл салынады.
Tanda Enbek платформасында «IteachMe» қоғамдық қорымен бірлесіп «Еңбек ресурстарын дамыту орталығы»АҚ (бұдан әрі – ЕРДО) ұйымдастырған мүгедектігі бар адамдарға арналған бос жұмыс орындарының республикалық онлайн-жәрмеңкесі басталды. Жәрмеңкеге қатысуға түрлі өңірлерден 64 жұмыс беруші өтінім берді, олар порталда 498 бос жұмыс орнын, өз кәсіпорындары туралы ақпаратты, сондай-ақ кандидаттарды іздейтін мамандықтарды орналастырды.
Онлайн-бос жұмыс орындар жәрмеңкесі барысында өздеріне жұмыскерлер табуға шешім қабылдаған жұмыс берушілердің арасында «Үлбі металлургия зауыты» АҚ (металлургия), «Болат Нұржанов атындағы Екібастұз ГРЭС-1» ЖШС (электр энергиясын өндіру), «Қазақстан Халық Банкі» АҚ Алматы қалалық филиалы (қаржы-банк қызметі), «ЭЙКОС» ЖШС (автомобиль шиналарын, дискілерді және ілеспе аксессуарларды сату) және тағы басқалар.
Онлайн жәрмеңке 18 қазан күні сағат 20.00-ге дейін жалғасады. Оған қатысу үшін өтініш берушілер жәрмеңке бетіне https://tanda.enbek.kz/ru/fairs/74 сілтеме арқылы кіріп, тіркеуден өтіп, жеке кабинетте өзекті түйіндеме дайындау қажет.
«Бос орындар жәрмеңкесінің бұл форматы екі жаққа да өте ыңғайлы. Жұмыс іздеушілер қол жетімді бос жұмыс орындарын тез көре алады, түйіндемелерін әлеуетті жұмыс берушілерге жібере алады, бірден бірнеше ұйымдардағы жұмыс жағдайларын бағалай алады, HR-менеджерлермен сөйлесе алады, белгілі бір лауазымға қажетті біліктілік дағдыларын анықтай алады және сұхбаттасуға шақырулар ала алады. Жұмыс берушілерге онлайн-жәрмеңкеге қатысу сонымен қатар бірнеше үміткердің кандидатураларын қарауға, өзін және қажеттіліктерін жариялауға, өз қызметінің маңызды аспектілерін түсіндіруге және ең қолайлы үміткерлердің жеке базасын құруға мүмкіндік береді», – деп бөлісті ЕРДО президенті Дәулет Арғындықов.
Естеріңізге сала кетейік, Tanda Enbek платформасы іске қосылған сәттен бастап барлығы 54 онлайн-бос орындар жәрмеңкесі өткізілді.
Қазақстанда 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап мемлекеттік бюджеттен зейнетақы төлемдерін жүзеге асыру тәсілдері өзгеретіндігі туралы әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде таратылып жатқан ақпарат шындыққа жанаспайды.
Белгісіз біреулер мессенджерлер мен әлеуметтік желілерде ведомствоаралық комиссия еңбек өтіліне қарай базалық зейнетақы төлемінің орнына 39 мыңнан 45 мың теңгеге дейін зейнетақыға қосымша төлеуді енгізу туралы заң жобасын әзірледі деген жалған ақпарат таратып жатыр.
ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қазақстанда зейнетақы төлемдері мынадай үш құрамдас бөліктен қалыптасады деп хабарлайды: базалық, бірлескен және жинақтаушы бөлік.
Базалық зейнетақы зейнеткерлік жасқа жеткен барлық азаматтарға тағайындалады. Оның мөлшерін айқындау кезінде зейнеткерлік жасқа жеткен күнгі барлық еңбек өтілі ескеріледі. 10 жыл және одан аз өтілі үшін базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 65 пайызын немесе 28 215 теңгені құрайды. Ал ең жоғары мөлшері биылғы жылы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 105 пайызын немесе 45 578 теңгені құрайды. Ең төменгі күнкөріс деңгейінің жыл сайынғы өсуімен базалық зейнетақы мөлшері артады.
Жасына байланысты зейнетақы немесе оны ынтымақты зейнетақы деп атайды, 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін кемінде алты ай еңбек өтілі бар азаматтар алады. Оның мөлшері осы кезеңге дейінгі жұмыс өтіліне және орташа айлық табысқа байланысты. Жыл сайын ынтымақты зейнетақы мөлшері инфляция деңгейінен екі пайызға озып индекстеледі.
Жинақтаушы зейнетақы міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын және ерікті зейнетақы жарналарын төлеу арқылы жинақтаушы зейнетақы жүйесіне қатысатын адамдарға төленеді. Жинақтаушы зейнетақының мөлшері жүйеге қатысу кезеңіне және зейнетақы жинақтарының көлеміне байланысты. Ол неғұрлым көп жиналса, зейнетақы мөлшері соғұрлым жоғары болады.
Азаматтардан тек ресми көздердегі ақпаратты пайдалануын сұраймыз.
Жалған ақпарат тарату заңмен жазаланатынын естеріңізге саламыз.
2024 жылғы 1 қазанға 73,4 мың отбасындағы 389,1 мың адамға атаулы әлеуметтік көмек (бұдан әрі – АӘК) тағайындалды. Биыл осы мақсатқа бюджеттен 55,9 млрд теңге қарастырылған.
Бұрын хабарланғандай, АӘК-нің негізгі мақсаты – ақшалай төлем түрінде қолдауды жүзеге асыру және отбасының еңбекке қабілетті мүшелерін жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына тарту арқылы отбасын қиын өмірдегі жағдайдан шығару.
АӘК мыналарды көздейді:
- табысы өңірлік ең төмен күнкөріс деңгейінің 70% - нан аспайтын азаматтарға тоқсан сайын әлеуметтік көмек тағайындау;
- табысы аз отбасылардағы 1 жас пен 6 жас аралығындағы әр балаға 1,5 АЕК (5 538 теңге) мөлшерінде ай сайынғы қосымша төлем беру. 2024 жылғы 1 қазанға АӘК алушылар қатарынан мектеп жасына дейінгі 120,4 мың балаға 4,2 млрд теңге сомасына қосымша төлем тағайындалды;
- жұмысқа орналастыру, өз ісін ашуға ниетті отбасыларға гранттар беру, біліктілікті арттыру курстарына жіберу (қажетіне қарай) және басқалар арқылы жұмыспен қамтуға жәрдемдесу.
Қазіргі уақытта қазақстандықтар АӘК тағайындауға өтінішті тұрғылықты жері бойынша мансап орталығына, ауыл округінің әкіміне жүгіну немесе Электрондық үкімет порталы (egov.kz) арқылы бере алады.
Жыл басынан бері көпбалалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақымен орта есеппен 576,4 мың отбасы жалпы сомасы 348,9 млрд теңге мөлшерінде қамтылды, оның ішінде қыркүйек айында 525,9 мың отбасына 35,2 млрд теңге мөлшерінде жәрдемақы төленді.
Бұл мемлекеттік жәрдемақыға бірге тұратын 4 және одан да көп кәмелетке толмаған немесе 23 жасқа дейінгі күндізгі бөлімде оқитын студент балалары бар отбасылар табысына қарамастан үміткер бола алады.
Төлем мөлшері бала санына қарай есептеліп төленеді және 2024 жылы:
- 4 баласы бар отбасыларға – 16,03 АЕК немесе 59 183 теңге;
- 5 балаға – 20,04 АЕК немесе 73 988 теңге;
- 6 балаға – 24,05 АЕК немесе 88 793 теңге;
- 7 балаға – 28,06 АЕК немесе 103 598 теңге;
- 8 және одан да көп баласы бар отбасыларға – әрбір балаға 4 АЕК немесе 14 768 теңге мөлшерінде төленеді.
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап балалы отбасыларға тағайындалатын мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшері 7%-ға артқанын атап өтеміз.
Биыл көпбалалы отбасыларға мемлекеттік жәрдемақы төлеуге 474 млрд теңге қарастырылған.
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінде (бұдан әрі – ЕХӘҚМ) ведомство басшысы Светлана Жақыпованың Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (бұдан әрі – БҰҰДБ) өкілдіктерінің қатысуымен Қырғызстаннан келген Экономика және халықты әлеуметтік қорғау министрінің бірінші орынбасары Чоро Сейитов бастаған делегациямен кездесуі өтті. Кездесу барысында делегаттарға әлеуметтік-еңбек саласының отандық ақпараттық жүйелері ұсынылды, сондай-ақ ЕХӘҚМ мен БҰҰДБ бірлескен бағдарламаларды іске асыру бойынша ынтымақтастық тәжірибесі талқыланды.
Светлана Жақыпова демонстрация барысында отбасының цифрлық картасы мен еңбек тәуекелдері картасының, әлеуметтік қызметтер порталының және Еңбекминінің басқа да жобаларының артықшылықтары мен ерекшеліктері туралы айтып, әлеуметтік-еңбек саласын цифрландырудың арқасында іске асырылған соңғы жетістіктерімен және алдағы жоспарларымен бөлісті.
Сондай-ақ, қырғыз тарапының өкілдеріне Қазақстанда іске асырылған бірлескен жобалар мысалында БҰҰДБ-мен өзара іс-қимылдың мүмкіндіктері мен артықшылықтары туралы кеңес берілді.
Чоро Сейитов қазақстандық тарапқа егжей-тегжейлі және пайдалы таныстырылымы үшін алғысын білдірді, сондай-ақ тәжірибе алмасу бойынша да, нақты тұрғыдан да Қазақстанмен одан әрі ынтымақтастыққа дайын екендігін білдірді.
2024 жылғы 14 қазандағы жағдай бойынша 11 814 азаматқа зиянды еңбек жағдайларында ұзақ уақыт жұмыс істеген адамдарға арналған арнаулы әлеуметтік төлем (бұдан әрі – АӘТ) тағайындалды. Аталған төлемді тағайындауға жалпы 12 530 адам өтініш білдірген.
Екі көзден төленетін арнаулы әлеуметтік төлемге (республикалық бюджет және Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры) 3 077 адам жүгінді, оның ішінде 2 963 адамға тағайындалды.
Төрт қаржыландыру көзінен берілетін АӘТ (республикалық бюджет, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры, жұмыс беруші және өмірді сақтандыру ұйымы) тағайындауға 8 928 адам өтініш білдіріп, оның 8 851-іне тағайындалған.
Сондай-ақ, 474 азамат сақтандыру компаниясымен зейнеткерлік аннуитет шартының жасалуын күтуде, 51 азамат СМС хабарламаға жауап бермеген. Міндетті шарттарды орындамағандықтан, 191 өтініш берушіге АӘТ тағайындаудан бас тартылды.
Өңірлер бойынша арнаулы әлеуметтік төлемдерді алуға өтініш білдіргендердің ең көп саны Қарағанды (2 көзден – 528 адам, 4 көзден – 1 598 адам), Қостанай (2 көзден – 334 адам, ал 4 көзден – 1 057 адам) және Шығыс Қазақстан (2 көзден – 275 адам, ал 4 көзден – 1 063 адам) облыстарында тіркелген.
Бұрын хабарланғандай 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда зиянды еңбек жағдайларында ұзақ уақыт жұмыс істеген адамдарға арнаулы әлеуметтік төлем енгізілді.
Арнаулы әлеуметтік төлем тағайындау үшін 55 жасқа толу және Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында (бұдан әрі – БЖЗҚ) кемінде 7 жыл кәсіптік зейнетақы аударымдарының болуы міндетті шарттар болып табылады. Төлем зейнеткерлік жасқа дейін төленеді. Арнаулы әлеуметтік төлемдерді алу үшін еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналыспауға тиіс. Жұмыскерлер жеңіл жұмысқа ауыса алады, содан кейін олар жалақы мен төлем алады немесе демалысқа шығып, зейнетке шыққанға дейін арнаулы әлеуметтік төлем алады.
БЖЗҚ деректері бойынша арнаулы әлеуметтік төлемді тағайындау үшін міндетті шарттарды ескере отырып, оған 2024 жылы 37 мыңнан астам жұмыскер үміткер бола алады, жалпы төлемнің орташа мөлшері 208 мың теңгеден асады. Әрбір жұмыскер үшін төлем мөлшері БЖЗҚ-дағы жинақтарына байланысты болады.
Әлеуметтік кодекске сәйкес жұмыс берушілер кәсіптері мен қызмет түрлері Еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналысатын жұмыскерлердің, өндірістердің, жұмыстардың, кәсіптердің тізбесіне енгізілген жұмыскерлер үшін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын аударады, олардың 2,3 мыңнан астам позициясы бар. Осылайша, арнаулы әлеуметтік төлемді экономиканың 17 саласында, оның ішінде тау-кен өндіру және өңдеу өнеркәсібінде және өзге де салаларда жұмыс істейтін қазақстандықтар ала алады.
Жыл басынан бері республикалық бюджеттен 2 трлн 803 млрд теңге сомасына зейнетақы төленді, оның ішінде базалық зейнетақы төлеуге – 882,8 млрд теңге, ынтымақты зейнетақы төлеуге – 1 трлн 920,2 млрд теңге қарастырылды.
2024 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша зейнеткерлер саны – 2 млн 413 мың адам.
2024 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша жиынтық зейнетақының орташа мөлшері 131 810 теңгені құрады, оның ішінде ынтымақты зейнетақы мөлшері – 89 211 теңге, базалық зейнетақы – 42 599 теңге.
2018 жылғы 1 шілдеден бастап мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі зейнетақы жүйесіндегі өтілін ескере отырып, әрбір алушыға жеке тағайындалатынын еске саламыз.
Бұл ретте 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ынтымақты жүйеде жұмыс істеген уақыты, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналары (бұдан әрі – МЗЖ) төленген кезеңдер зейнетақы жүйесіндегі еңбек өтіліне қосылады.
Егер азаматтың зейнетақы жүйесіндегі өтілі 10 жыл немесе одан аз болса, сондай-ақ мүлде болмаса, базалық зейнетақы ең төмен күнкөріс деңгейінің 65%-на тең болса, содан кейін 10 жылдан асқан әрбір жыл үшін оның мөлшері 2 %-ға артады. Мысалы еңбек өтілі 20 жыл болса, базалық зейнетақы ең төмен күнкөріс деңгейінің 85 %-ын құрайды. Еңбек өтілі 30 жыл немесе одан көп болса, күнкөріс деңгейінің ең жоғарғы мөлшерінде, яғни 105% белгіленеді.
Егер бір ай ішінде міндетті зейнетақы жарналары Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына бірнеше рет аударылса, жинақтаушы жүйеге қатысу мерзімі бір айды құрайды.
Осылайша міндетті зейнетақы жарналары неғұрлым тұрақты және толық көлемде аударылатын болса, зейнеткерлік жасқа жеткенде базалық зейнетақы төлемдерінің мөлшері соғұрлым көп болады.
Өз кезегінде, азаматтың жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшері 1998 жылғы 1 қаңтардағы жұмыс өтіліне (кем дегенде 6 ай қажет) және зейнеткерлікке дейінгі кезеңдегі орташа айлық табысына байланысты болады.