2021 жылға зейнетақы тағайындау
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" 21.06.2013 ж. №105 Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен зейнетақымен қамсыздандырылуға құқығы бар. Егер заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей зейнетақымен қамсыздандырылу құқығын пайдаланады.
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 223 бұйрығымен бекітілген "мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін бюджет қаражаты есебінен беру, сондай-ақ жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, мүгедектігі бойынша, асыраушысынан айырылу жағдайы бойынша Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларды, мемлекеттік арнайы жәрдемақыларды тағайындау және жүзеге асыру қағидаларына" сәйкес, "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Заңның 11-бабының 1-тармағына сәйкес зейнеткерлік жасқа толған адамға жасына байланысты зейнетақы төлемдерін, мемлекеттік базалық зейнетақы төлемін және Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы Қорынан зейнетақы төлемдерін алуға құқылы.:
1) зейнетақы және жәрдемақы тағайындау үшін – тұрғылықты жері бойынша Халыққа қызмет көрсету орталығынан;
2) базалық зейнетақы тағайындау үшін-"электрондық үкімет" веб – порталы арқылы жүзеге асырылады.
Өтініш электрондық не қағаз нысанда беріледі, оған өтініш берушінің қолы қойылады немесе электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылады.
Ақпараттық жүйеде мәліметтер сәйкес келмеген (болмаған) кезде өтінішке тиісті құжаттар қоса беріледі.
Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау үшін өтініш пен өтініш берушінің жеке басын куәландыратын құжаттан басқа мынадай құжаттар ұсынылады:
болған кезде осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жеке тұлғаға төленген және міндетті зейнетақы жарналарының табысынан жүзеге асырылған табыс сомалары туралы анықтама, ал дара кәсіпкерлер, жеке практикамен айналысатын адамдар, сондай – ақ нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын жеке тұлғалар үшін-мемлекеттік кіріс органы берген кірістер туралы құжат.
Ұйым (кәсіпорын) таратылған жағдайда табыс туралы мәліметтер көрсетілген Мұрағаттық анықтама немесе мемлекеттік архивтің немесе ведомстволық архивтің уәкілетті қызметкерінің электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған мұрағаттық құжаттың электрондық көшірмесі ұсынылады. Орташа айлық табыс туралы мұрағаттық құжатты ұсыну мүмкін болмаған жағдайда, орташа айлық табыстың мөлшері жинақтаушы зейнетақы қорларына немесе Бірыңғай жинақтаушы
зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналары жүзеге асырылған табысқа сәйкес белгіленеді.
2) өтініш берушінің еңбек өтілін растайтын құжаттар:
еңбек кітапшасы;
еңбек кітапшасы болмаған немесе жарамсыз болған, еңбек кітапшасында тиісті жазбалар болмаған, түзетулер, дәлсіздіктер, әртүрлі оқулар болған кезде мемлекеттік архивтің немесе ведомстволық архивтің уәкілетті қызметкерінің электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған архивтік мекемелердің анықтамалары, архивтік құжаттардың электрондық көшірмелері.
Болған жағдайда, сондай-ақ ұсынылады:
білім туралы құжат;
әскери билет немесе қорғаныс істері жөніндегі басқарманың (бөлімнің) анықтамасы;
балалардың туу туралы куәліктері (туу туралы актілік жазбадан үзінді көшірме немесе азаматтық хал актілерін жазу органдары берген азаматтық хал актілерін тіркеу туралы анықтама);
және осы Ережеге сәйкес жасына байланысты зейнетақы төлемдері мен базалық зейнетақының өтілін растау үшін қажетті басқа да құжаттар.
Еңбек өтілі еңбек кітапшасымен расталады, ал еңбек кітапшасы немесе онда тиісті жазбалар болмаған кезде жұмыс туралы мәліметтерді растайтын құжаттардың не сот шешімінің негізінде белгіленеді.
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" 21.06.2013 ж. №105 Заңына сәйкес жасына байланысты зейнетақыны есептеу кезінде 01.01.1998 ж. дейін жинақталған еңбек өтілі және орташа айлық табысы 46 АЕК-тен аспайды (01.01.2021 ж. 134 182ТГ артық емес).)
Заңның 11 – бабына сәйкес жасына байланысты зейнетақы төлемдерін тағайындау ерлерге 63 жасқа толғанда, әйелдерге-58 жасқа толғанда жүргізіледі. 01.01.2018 жылдан бастап әйелдердің зейнеткерлік жасы жыл сайын 6 айға ұлғаяды. Мұндай өсу 2027 жылға дейін 63 жасқа жеткенде болады. Бұл көрнекі түрде мынандай болады: 2021 жылы әйелдер үшін зейнеткерлік жас 60 жасты, 2022 жылы – 60,5 жасты, 2023 жылы – 61 жасты және тағы басқаларды құрайды, 2027 жылға дейін әйелдер үшін зейнеткерлік жас 63 жасқа жетеді.
Жасына байланысты зейнетақы төлемдері толық көлемде Заңның 11-бабының 1-3-тармақтарында белгіленген жасқа толғанда азаматтардың мынадай санаттарына тағайындалады:
1) ерлерге – 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін кемінде жиырма бес жыл еңбек өтілі болған кезде беріледі;
2) әйелдерге – 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін кемінде жиырма жыл еңбек өтілі болған кезде тағайындалады.
Жасына байланысты толық емес көлемдегі зейнетақы төлемдері толық зейнетақы төлемінен 1998 жылғы 1 қаңтардағы еңбек өтіліне бара-бар үлес ретінде есептеледі.
Еңбек өтілінің толық айларының саны талап етілетін еңбек өтілінің айларының санына бөлінеді және есепке алынған табыстың 60 пайызына тең жасына байланысты толық зейнетақы төлемінің мөлшеріне көбейтіледі.
Заңнамада талап етілетін табыс болмаған кезде жасына байланысты зейнетақы төлемін толық емес көлемде есептеу тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленетін ең төмен зейнетақы негізге алына отырып жүзеге асырылады.
Жасына байланысты зейнетақы төлемдерін толық көлемде есептеу осы Заңның 16-бабына сәйкес айқындалатын орташа айлық кірістің 60 пайызы есебінен жүргізіледі.
Жасына байланысты зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеу 1995 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыстағы үзілістерге қарамастан, қатарынан кез келген үш жыл ішіндегі орташа айлық кіріс негізге алына отырып жүзеге асырылады.
Жасы бойынша зейнетақыны есептеу мысалы:
1) толық көлемде
134 182тг ×60% = 80 510тг., бұл 2021 жылға арналған ең жоғары зейнетақы мөлшері.
2) толық емес көлемде
әйелдер үшін:
еңбек өтілі 12 жыл 6 ай, оат-100 000тг.
(12×12мес+6мес/240мес)× 60 000тг=37 500тг.,
мұнда 240 ай.- әйелдер үшін талап етілетін еңбек өтілі; 60 000-60% ОАТ.
ең аз оат мөлшері бар ерлер үшін:
еңбек өтілі 21 жыл 3 ай, смд-50 000тг.
(21×12 ай.+3 ай./300мес.) ×43 272тг.=36 781тг.
мұнда 300 ай. ерлер үшін талап етілетін еңбек өтілі; 43 272 тг.- зейнетақының ең төменгі мөлшері 2021ж., себебі оат 60% =30 000тг.
3) оат ең жоғары мөлшері кезінде:
еңбек өтілі 21ж.3 ай., оат -134 182тг.
(21×12 ай.+3 ай./300мес.) ×80 510тг.=68 434тг.
мұнда 300 ай. ерлер үшін талап етілетін еңбек өтілі; 80 510 тг.- 60% оатвы.
4) талап етілетін өтіл болған және оат болмаған кезде зейнетақының ең төменгі мөлшері 2021 жылға – 43 272тг тағайындалады.