Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 - 2025 жылдарға арналған МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАСЫ
1. Қазақстандық білім мен ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тұлғаны тәрбиелеу және оқыту.
2. Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына ғылымның үлесін арттыру.
1. Педагог кәсібінің жоғары мәртебесін қамтамасыз ету, педагогикалық білім беруді жаңғырту.
2. Қалалық және ауылдық мектептердің, өңірлердің, оқу орындарының, білім алушылардың арасындағы білім сапасындағы алшақтықты қысқарту.
3. Оқытудың қауіпсіз және жайлы ортасын қамтамасыз ету.
4. Үздік практикалар негізінде білім алушылардың, педагогтердің және білім беру ұйымдарының сапасын бағалаудың жаңартылған жүйесін енгізу.
5. Экономика қажеттіліктеріне және өңірлік ерекшеліктерге сәйкес оқытудың, кәсіптік даярлықтың сабақтастығы мен үздіксіздігін қамтамасыз ету.
6. Білім алушының зияткерлік, рухани-адамгершілік және физикалық дамуын қамтамасыз ету.
7. Білім беру ұйымдарын цифрлық инфрақұрылыммен және қазіргі заманғы материалдық-техникалық базамен жарақтандыру.
8. Білім беруді басқару және қаржыландыру жүйесінің вертикалін енгізу.
9. Ғылымның зияткерлік әлеуетін нығайту.
10. Ғылыми инфрақұрылымды жаңғырту және цифрландыру.
11. Ғылыми әзірлемелердің нәтижелілігін арттыру және әлемдік ғылыми кеңістікке интеграциялануын қамтамасыз ету.
|
№ |
Нысаналы индикаторлар |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
2024 |
2025 |
|
1. |
1-6 жас аралығындағы 3-6 жас аралығындағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен % қамту. |
81
100 |
81,7
100 |
82,6
100 |
83,5
100 |
84,6
100 |
85,3
100 |
|
2. |
PISA (Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі – ЭЫДҰ) халықаралық зерттеуіндегі 15 жастағы қазақстандық оқушылардың нәтижелері |
|
|
PISA-2021: математика - 470,ғылым және жаратылыстану - 465, оқу - 440 |
|
|
PISA-2024: математика - 480, ғылым және жаратылыстану - 490, оқу - 450 |
|
3. |
Балалардың |
|
|
0,70 |
0,71 |
0,72 |
0,73 |
|
4. |
Мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша ТжКБ оқу орындарын бітіргеннен кейін бірінші жылы жұмысқа орналастырылған бітірушілердің үлесі % |
64 |
66 |
68 |
70 |
72 |
75 |
|
5. |
Мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша ЖОО бітіргеннен кейінгі бірінші жылы жұмысқа орналастырылған түлектердің үлесі % |
70 |
71 |
72 |
73 |
74 |
75 |
|
6. |
Ғылымға ЖІӨ-ден жұмсалатын шығыстардың үлесі % |
0,13 |
0,15 |
0,2 |
0,35 |
0,49 |
1 |
|
7. |
Ғылыми-зерттеу ұйымдарының сапасы (Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі) |
80 |
78 |
74 |
70 |
66 |
63 |
|
8. |
Web of Science (Clarivate Analytics) және Scopus (Elsevier) платформасындағы ақпараттық ресурстардың деректері бойынша 2018 жылы |
25,1 |
37,7 |
50,3 |
62,9 |
75,5 |
88 |
Бағдарламаны іске асыруға 2020 - 2025 жылдары 11 578 млрд.теңге (республикалық бюджет - 9 565 млрд. теңге, жергілікті бюджет - 716 млрд. теңге, Дүниежүзілік банк - 13 млрд. теңге) көлемінде бюджет қаражаты бағытталатын болады., жеке инвестициялар - 1 284 млрд теңге), оның ішінде:
2020 - 1 161 млрд теңге
2021 - 1 336 млрд теңге
2022 - 1 708 млрд теңге
2023 - 2 311 млрд теңге
2024 - 2 383 млрд теңге
2025 - 2 679 млрд теңге
сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражат.
Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары
СпраҚазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының 2020 жылғы бірінші жартыжылдықта іске асырылуы туралы ақпарат
Бағдарламаның негізгі мақсаты Қазақстандық білім мен ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тұлғаны тәрбиелеу және оқыту, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына ғылымның үлесін арттыру болып табылады.
Барлығы 8 индикатор, 40 көрсеткіш, 204 іс-шара қарастырылған.
2020 жылы 6 нысаналы индикаторды, 35 көрсеткішті, 190
іс-шараны іске асыру көзделген.
«Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысының 7.3.тармағына сәйкес мемлекеттік бағдарламаны іске асырылуына мониторинг жылына бір рет жүргізіледі және есепті жылдан кейінгі жылдың 10 наурызына дейін мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органға ұсынылады.
Министрлік Мемлекеттік бағдарламаның іске асырылуына тоқсан сайын аралық мониторинг жүргізеді.
Аралық ақпарат бойынша 2020 жылғы бірінші жартыжылдықта 6 мақсатты индикатор, 35 көрсеткіш және 32 іс-шара (2-ші жартыжылдыққа 158 іс-шара) орындалуда.
Индикаторлар мен көрсеткіштердің нәтижесі ҰБДҚ нәтижелері, ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің ресми статистикасы, бағынысты ұйымдар мен мемлекеттік органдардың есептік ақпараты бойынша жыл соңында қолжетімді болады.
Бірінші жартыжылдықтың қорытындысы бойынша 2020-2025 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде педагог мәртебесін арттыру, педагогикалық білім беруді жаңғырту, қалалық және ауылдық мектептер арасындағы білім беру сапасындағы алшақтықты қысқарту, оқытудың қауіпсіз және жайлы ортасын қамтамасыз ету, ТжКБ және жоғары білім беру сапасын арттыру, ғылыми әзірлемелердің нәтижелілігін арттыру және т. б. бойынша жұмыстар жүргізілді.
2020 жылғы 1 қаңтардан бастап педагогтердің еңбекақысы 25% - ға артты% ()
("Азаматтық қызметшілерге, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлеріне, қазыналық кәсіпорындардың қызметкерлеріне еңбекақы төлеу жүйесі туралы" ҚР Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР Үкіметінің 2020 жылғы 28 қаңтардағы № 11 қаулысы.).
«Педагог мәртебесі туралы» ҚР Заңы аясында шаралар кешені қарастырылған, оның ішінде жалақыны екі есе арттыру, педагогикалық шеберлік, тәлімгерлік, магистр дәрежесі үшін жаңа қосымша төлемдер енгізу. Сынып жетекшілігі, дәптерлерді тексергені үшін үстемақы 2 есе ұлғайтылды.
Педагогтың жұмыс уақыты мен тынығу уақыты режимінің ерекшеліктерін айқындау қағидалары қабылданды (2020 жылғы 21 сәуірдегі № 153 бұйрық).
Педагог лауазымдарының тізбесі бекітілді (2020 жылғы 15 сәуірдегі № 145 бұйрық), педагог лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларына өзгерістер енгізілді (тәрбиешілерден бастап білім беру ұйымдарының басшыларына және басқа санаттарға дейін). Инклюзивті білім беруге 2020 жылдың қыркүйегінен бастап тьютор бірлігі енгізілуде.
Педагогтың білімі мен құзыреттілігін сапалы және объективті бағалауды қамтамасыз ету үшін педагогтарға кез келген ыңғайлы уақытта қатысуға мүмкіндік беретін ұлттық біліктілік тестілеуін тапсырудың электрондық форматы енгізілді.
Жас педагогтарды қолдау үшін орта білім беру ұйымдарында тәлімгерлік институты енгізілді (2020 жылғы 24 сәуірдегі № 160 бұйрық).
Педагогтарды қайта даярлаудың жаңа жүйесі енгізілуде, педагог мамандығына «шеттен» кіру қарастырылған.
Барлық педагогикалық ЖОО білім беру бағдарламаларын жаңартты. 16 педагогикалық ЖОО STEM-білім беру аясында робототехника зертханаларымен қамтамасыз етілген. Студенттерді практикаға бағдарланған және үздіксіз оқытуды, мектеп әдіскерлері мен педагогтарына ақы төлеуді есептеу әдістемесін, оқытудың инновациялық тәсілдерін және оқытудың қазіргі заманғы стратегияларын, пәндік-бағдарланған тілдік оқытуды (CLIL) және т. б. көздейтін кәсіптік практиканы ұйымдастыру және өткізу бойынша жаңа әдістемелік ұсынымдар әзірленді.
Білім беру бағдарламаларының педагогикалық топтарына үміткерлерді сапалы іріктеу мақсатында биылғы жылдан бастап «педагогикалық ғылымдар» білім беру саласы бойынша өту балын 60-тан 70 балға дейін ұлғайту көзделіп отыр.
Шағын жинақты мектептердің сапасын, теңдігі мен тиімділігін жақсарту, қалалық және ауылдық мектептер арасындағы білім беру сапасындағы алшақтықты қысқарту мақсатында нәтижелілігі төмен мектептерге мықты мектептердің "қамқорлығы" мәселесі пысықталды. "Тірек мектеп — ресурстық орталық", "Жетекші мектептер — магниттік мектептер", "табысты дамып келе жатқан мектеп — жұмыс істейтін мектеп"бағыттары бойынша стратегия анықталды.
Жұмыс "әлсіз" мектептер басшыларының "күшті" мектептердегі тағылымдамаларын енгізу, Қалалық білім бөлімдерінің ауыл мектептеріне қамқорлығы, әртүрлі аудандар/қалалар шеңберінде "әлсіз" 10-11 сыныптарға "күшті" жетекшілік етуі (бұл бірлескен шығармашылық қызметке, онлайн сабақтар арқылы өзара сабаққа қатысуға, оқушылармен алмасуға ықпал ететін болады), "әлсіз" мектептердегі (облыс, аудан/қала, жол беріледі және республика шегінде) мықты педагогтарды оқушы жобаларына басшылық ету арқылы күшейтілетін болады.
Ауылдық жерлерде тұратын, сондай-ақ аз қамтылған және көп балалы отбасылардан шыққан дарынды балаларды анықтау бойынша Жол картасы іске асырылуда. ЖАО-мен бірлесіп, республиканың 10 өңірінде дарынды балалармен жұмыс жөніндегі орталықтар ашылды (2020 жылдың соңына дейін тағы 7 өңірде ашылатын болады).
ҚР БҒМ Түзету педагогикасының ұлттық ғылыми-практикалық орталығы ауыл мектептеріндегі педагогтарға, ата-аналарға, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға мобильді консультациялық-әдістемелік көмек көрсету бойынша ұсыныстар әзірледі. Ауыл жағдайында ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды психологиялық-педагогикалық-түзету кабинеттерінің басшылары үшін консультациялар өткізілді.
«Мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы «үй тәрбиешілері институтын енгізу (әлеуметтік күтушілер), оның ішінде мектепке дейінгі ұйымдардың штаттық кестелерінде» әдістемелік ұсынымдарын әзірледі.
Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін 2 512 немесе 89,1% балабақша, 5 811 немесе 83,3% мектеп бейнебақылау жүйелерімен жабдықталған, оның ішінде 2020 жылдың бірінші тоқсанында – 12 ДО және 65 мектеп.
ЖАО-мен бірлесіп 2020 жылдың соңына дейін білім беру ұйымдарын бейнебақылау жүйелерімен, жылы дәретханалармен қамтамасыз ету кестесі жасалды.
Ы.Алтынсарин атындағы Республикалық оқу-әдістемелік кеңесінің шешімімен 2020 жылғы 26 наурызда Республикалық пән мұғалімдерінің қауымдастығы құрылды.
Орта білім беру деңгейі бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді дайындаудың, сынақтан өткізудің, мониторингтің, басып шығарудың жаңа жүйесі әзірленді.
Мектепке дейінгі ұйымдарды лицензиялауды енгізу мәселесі пысықталды.
Министрлік «Техникалық-экономикалық негіздеме әзірлеу талап етілмейтін бюджеттік инвестициялық жобалардың тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 29 желтоқсандағы № 2225 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» жоба әзірледі. Бұл жобалық қуаты 1200 орыннан асатын жалпы білім беретін мектептерді салу процесін жеделдетуге бағытталған шара.
Дуальді оқытуға қатысу үшін кәсіпорындарды ынталандыру мақсатында МЖМБС-да өндірістік практикаға арналған сағат көлемін есептеу көзделген (2020 жылғы 5 мамырдағы №182 бұйрық).
Сондай-ақ келесі НҚА-ға өзгерістер енгізілуде:
- БҒМ-нің 2017 жылғы 27 қарашадағы № 597 бұйрығына, Жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесіне кәсіпорындардың оқу және еңбек шығыстарын норматив шегінде өтемақылық төлемін есептеу қосылады;
- БҒМ-нің 2016 жылғы 21 қаңтардағы № 50 бұйрығына, білім беру ұйымдары оқуға және еңбекке жұмсалған қаржыны кәсіпорынға аудара алуы үшін Дуальды оқытуды ұйымдастыру қағидаларында кәсіпорынның оқу және еңбек шығыстарын өтемақылық төлеу тетігі қарастырылады.
- БҒМ-нің 2012 жылғы 1 тамыздағы № 350 бұйрығына: мемлекеттік білім беру тапсырысымен байланысты қызметтер тізбесіне дуальді оқытуға қатысатын кәсіпорындарға қаржы қаражаты жіберілуі үшін кәсіпорындарға бір көзден төлем жасау бойынша өзгерістер енгізіледі.
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2020 жылғы
30 сәуірдегі № 62-ө өкімімен WorldSkills Kazakhstan қамқоршылық кеңесі құрылды.
«Ұлттық бірыңғай тестілеуді өткізу қағидаларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2017 жылғы 2 мамырдағы № 204 бұйрығына өзгерістер енгізілді (ҚР БҒМ 2020 жылғы 5 маусымдағы № 230 бұйрығы).
НҚА жетілдіру бойынша жұмыстар жүргізілді, атап айтқанда, ҰБТ өткізу қағидаларына электрондық форматта өткізу бөлігінде, сондай-ақ жаңартылған мазмұн шеңберінде ҰБТ тест тапсырмаларына өзгерістер енгізілді.
«Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгілік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 600 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы
8 маусымдағы № 237 бұйрығы.
Өзгерістерге сәйкес халықаралық стандартталған сертификаттардың балдарын ҰБТ балдарына ауыстыру шкаласына сәйкес білім беру грантын беру конкурсына қатысу және (немесе) ЖОО – ға ақылы бөлімге қабылдау бойынша SAT (ЭсЭйТи-САТ), ACT (ЭйСиТи), IB (АйБи) халықаралық стандартталған тест сертификаттары бар адамдар үшін норма көзделеді.
2020 жылдан бастап гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру конкурстарын жыл сайын өткізу жоспарлануда. Ғылыми мектептерді сақтау, ғылыми қоғамдастықтың ұсыныстарын ескере отырып, ғалымдардың жаңа генерациясын қалыптастыру мақсатында «жаратылыстану ғылымдары саласындағы ғылыми зерттеулер» кіші бағыты жеке басым бағытқа бөлінген (ҚР ҮҚ 2020 жылғы 12 мамырдағы
№ 290).
2020 жылғы 11 мамырдан 26 маусымға дейін 2020-2022 жылдарға арналған жобаларды гранттық қаржыландыру конкурсына қатысу үшін өтінімдер электрондық түрде қабылданады.
Ғылымның нәтижелілігін арттыру мақсатында ғылыми жетекшілерге және ғылыми және ғылыми-техникалық жобалардың күтілетін нәтижелеріне қойылатын талаптар арттырылды.
Мүдделі бизнес-әріптестер тарапынан қолданбалы ғылыми зерттеулерді бірлесіп қаржыландыру үшін 2011 жылғы 25 мамырдағы №575 «ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті базалық, гранттық, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру қағидаларын бекіту туралы» ҚР Үкіметінің қаулысына өзгерістер енгізілді. Оған сәйкес, қолданбалы зерттеулер бойынша грант алуға үміткер қатысушы жобаны қажетті ресурстармен, соның ішінде қаражатпен де ішінара қамтамасыз етеді. Оған ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының қорғаныс, атом энергиясын пайдалану, қоғамдық, гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар саласындағы жобалар жатпайды.
Мемлекет басшысының 2019 жылғы 15 шілдедегі тапсырмасын іске асыру мақсатында БҒМ мемлекеттік органдармен бірлесіп 2020-2022 жылдарға арналған «ғылыми қоғамдастықпен бірлесіп, жеке сектордан ғылымға инвестиция тартуға және жалпы ғылымды дамытуға кедергі келтіретін барлық кедергілерге талдау жүргізу, оларды жою жолдарын әзірлеу» деген 3.3.27-тармағын іске асыру бойынша Жол картасы әзірленді.
Жасалған меморандумдар мен келісімдер негізінде қазақстандық ғалымдар халықаралық ұжымдарға қатысады және шетелдік ірі зертханалық кешендерде жұмыс жүргізеді: Л.В. Гумилев атындағы ЕҰУ -19, ҚазҰУ Әл-Фараби – 46, биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институты-3, Е.Бөкетов атындағы ҚарМУ – 40, Х. Дулати атындағы ТарМУ -3, математика және математикалық модельдеу институты-3.
2020 жылғы 16 наурыздағы № 52 Web of science (Clarivate Analytics) және 2020 жылғы 18 наурыздағы № 54 Scopus (Elsevier) реферативтік базаларына, сондай-ақ 2020 жылғы 18 наурыздағы № 53 Science Direct (Elsevier) толық мәтінді деректер базасына шарттар жасалды. Деректер базасы 251 ұйымға қолжетімді.
Сонымен қатар, www.nauka.kz порталында Қазақстан Республикасында қорғалған диссертацияларға және ғылыми-зерттеу жұмыстары туралы есептерге реферативті форматта қол жетімділік ұсынылған.