2005 жылдан бастап 2023 жылғы 9 айға дейінгі кезеңде Италиядан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағынының көлемі $7,4 млрд құрады. Оның ішінде, 2023 жылдың 9 айында инвестициялардың жалпы ағыны $107,4 млн болды, бұл 2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 28,3%-ке артық.
Сонымен қатар, Италиядан Қазақстанға тікелей инвестициялардың таза ағыны 2013 жылдан бастап $1,3 млрд дейін жетті. Ал 2023 жылдың 9 айында бұл көрсеткіш $73,2 млн құрады.
2013 жылдан бастап 2023 жылдың 9 айына дейін Қазақстаннан Италияға инвестициялардың жалпы ағынының көлемі $62 млн.
Қазақстанда итальяндық инвесторлар энергетика, геологиялық барлау және табиғи ресурстарды өндіру, құрылыс, инфрақұрылым, көлік, байланыс және ауыл шаруашылығы салаларындағы жобаларды іске асырып келеді.
Елімізде инвестициялық жобаларды іске асыратын ірі италиялық компаниялардың ішінде «Bonatti» (мұнай-газ саласы), «Cimolai» (металл құрылымдары), «Eni» (мұнай-газ саласы және ЖЭК), «Neos» (әуе тасымалдар), «Petrol Valves Group» (клапандар өндірісі), «Renco» (құрылыс), сондай-ақ «Savi Italo» және «Tre-Bio» (АӨК) ерекше атап өткен жөн.
Инвестициялық жобалардың жалпыұлттық пулына сәйкес, қазіргі уақытта елде итальян инвесторлардың қатысуымен кемінде төрт инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда:
Ақтөбе облысында «Eni» компаниясының "Бадамша-2" жел электр станциясын салуы (36 млрд теңге);
Түркістан облысында «Eni» компаниясының «Шәуілдер» күн электр станциясын салуы (12 млрд теңге);
Ақтөбе облысында «Сormatex» компаниясының қой жүнінен өндіру зауытын салу (5 млрд теңге);
Ақтөбе облысында жылу оқшаулағыш материалдар шығаратын зауыт салу (5 млрд теңге).
Кездесуге Гонконгтың Сауда және экономикалық даму хатшысы Алджернон Яу қатысты. Қазақстанның ҚХР-мен, оның ішінде Гонконгпен сауда-экономикалық ынтымақтастық мәселелері талқыланды. Тараптар агроөнеркәсіптік кешен және электрондық сауда сияқты салалардағы ынтымақтастықты одан әрі дамытуды қарастырды. Бүгінде электрондық сауда бойынша Гонконг ірі нарық болып табылады.
Сондай-ақ Қазақстанның инвестициялық әлеуеті туралы сөз қозғалды. Бүгінде елімізде шетелдік инвесторлар үшін барлық қажетті жағдайлар жасалғаны белгілі. Тараптар инвестицияларды көтермелеу және қорғау туралы Келісімнің жобасын әрі қарай жалғастыруға дайын екендіктерін білдірді.
Сонымен қатар Гонконг тарапы коронавирус пандемиясына дейін «Air Astana» авиакомпаниясының Қазақстан мен Гонконг арасын байланыстырған тікелей әуе қатынасын қалпына келтіру мәселесін көтерді.
Бұнымен қоса, ҚР Ұлттық экономика министрі Давостағы «Экономика – сын-қатерлер» атты бизнес-пікірталасқа қатысты. Іс-шараға Сингапур Президенті Тарман Шанмугаратнаму, ХВҚ (Халықаралық Валюта Қоры) басқарушы директорының бірінші орынбасары Гита Гопинат, Гарвард бизнес мектебінің «Бизнес, үкімет және әлемдік экономика» кафедрасының профессоры Лаура Альфаро, Стэнфорд университетінің цифрлық экономика зертханасының директоры, профессор Эрик Бриньольфссон қатысты.
Қатысушылар қазіргі жағдайдағы жаһандық күн тәртібін талқылады. Олар өз кезегінде елдердің және жасанды интеллект пен «жасыл» экономиканың дамуына әсер ететін түрлі оқиғаларды болжау бөлігінде эконометрикалық модельдерді жетілдіру жөнінде пікір алмасты.
Сауда
Қазақстан мен Италия арасындағы тауар айналымы 2023 жылғы қаңтар-қазанда $13,1 млрд құрады, бұл өткен жылдың ($13,0 млрд) сәйкес кезеңімен салыстырғанда, 0,7%-ке жоғары.
Бұл ретте, Қазақстаннан Италияға экспорт 2023 жылғы қаңтар-қазанда $12,1 млрд құрады.
Келесі тауарларды жеткізу көлемінің өсімі байқалды: бидай – $67,3 млн-нан $158,2 млн дейін, тас көмір – 0-ден $5,2 млн дейін, титан мен одан жасалған бұйымдар - $0,7 млн-нан $3,9 млн дейін, басқа өсімдік майларын алу кезінде алынған қалдықтар - $0,2 млн-нан $2,8 млн дейін, желімделген фанера - $0,3 млн-нан $2,2 млн дейін.
Қазақстаннан Италияға баратын экспорттың негізгі тауарлары:
шикі мұнай - $11,8 млрд (97,4% үлеспен),
бидай - $158,2 млн (1,3%),
ферроқорытпалар - $91,3 млн (0,76%),
өңделмеген алюминий - $27,7 млн (0,23%).
Италиядан Қазақстанға импорт 2023 жылғы қаңтар-қазанда 32,4%-ке өсіп, $1 млрд құрады.
Импорттың өсімі қара металдардан жасалған жіксіз құбырлар, түтіктер және профильдер - $15,8 млн-нан $64,0 млн дейін, тракторлар және ертоқым тартқыштар - $1,1 млн-нан $43,0 млн дейін, өзге де тамақ өнімдері - $7,1 млн-нан $36,2 млн дейін, топырақты сұрыптауға және ұсақтауға арналған жабдық - $7,1 млн-нан $20,1 млн дейін, машиналар және арнайы мақсаттағы механикалық құрылғылар - $6,3 млн-нан $17,4 млн дейін, бағалы металдардан жасалған зергерлік бұйымдар және олардың бөліктері - $7,8 млн-нан $17,6 млн дейін, шоколад және құрамында какао бар басқа да дайын тамақ өнімдері - $3,4 млн-нан $12,8 млн дейін сияқты тауарларды Италиядан әкелу көлемінің артуына байланысты болды.
Италиядан Қазақстанға импорттың негізгі тауарлары:
бөлшек саудада сату үшін буып-түйілген дәрілік заттар - $74 млн (7,1% үлеспен),
қара металдардан жасалған жіксіз құбырлар, түтіктер және профильдер - $64 млн (6,2%),
құбырларға арналған арматура - $56,8 млн (5,5%),
тракторлар мен ертоқым тартқыштар - $43 млн (4,1%),
өзге де тамақ өнімдері - $36,2 млн (3,5%),
вакциналар, қан сарысулары, қан - $28,3 млн (2,7%),
топырақты сұрыптауға және ұсақтауға арналған жабдық - $20,1 млн (1,9%),
бағалы металдардан жасалған зергерлік бұйымдар және олардың бөліктері - $17,6 млн (1,7%).
ҚР Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров Дүниежүзілік экономикалық форум аясында Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының Бас хатшысы Матиас Корманмен кездесті.
ҰЭМ басшысы Қазақстанның Ұйымға мүше мемлекеттер мен серіктес елдердің әлеуметтік-экономикалық дамуының жоғары стандарттарын әзірлеуге және енгізуге бағытталған ЭЫДҰ-ның саясатын ұстанатынын атап өтті. Бүгінде Қазақстан ЭЫДҰ халықаралық бастамаларының белсенді қатысушысы. Бұған қоса, жаһандық күн тәртібін дамытуға өз үлесін қосуда.
Тараптар Ұйымның жоғары стандарттарын енгізу елге экономикалық реформаларды неғұрлым тиімді жүргізуге әрі әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік беретініне сенім білдірді.
-Ынтымақтастықтың 15 жылдық кезеңінде Қазақстан азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартуға және экономикалық өсуді арттыруға бағытталған ЭЫДҰ стандарттарын дәйекті түрде енгізу сатысынан өтті. Бұл жасыл экономиканы дамытуды, бәсекеге қабілеттілікті арттыруды, іскерлік ахуалды тұрақты түрде жақсартуды, инвестициялардың өсуін және әлеуметтік саланы дамытуды қамтитын жаңа ұлттық саясатты әзірлеу мен оны іске асыруда маңызды рөл атқарды, - деді Ә. Қуантыров.
Министр Қазақстанның ЭЫДҰ-мен өзара әрекеттестігінің үлкен тәжірибесін, елдің негізгі құқықтық құралдарға бейілділігі мен ұйымның жұмыс органдарына белсенді қатысуын ескере отырып, ЭЫДҰ-ға қосылуға болашақ өтінімнің негізі қалыптастырылатынын атап өтті.
Ә.Қуантыров ЭЫДҰ Бас хатшысы М.Корманға Астана Халықаралық форумы аясында бірлескен панельдік сессия ұйымдастыруды ұсынды. Ол ЭЫДҰ-ның қызметіне әрі ұйымнан тыс серіктестермен ынтымақтастығына арналатын болады.
Бұдан бөлек, ҰЭМ басшысының Еуропалық қайта құру және даму банкінің президенті Одиль Рено-Бассомен кездесуі барысында екіжақты ынтымақтастықты одан әрі дамыту мәселелері талқыланды. Ә.Қуантыров Қазақстанның экономикалық трансформациясына, оның ішінде инвестициялық қаржыландыру мен консультациялар беру арқылы ықпал еткеніне алғыс білдірді.
Сондай-ақ Көкшетау қаласында 630 орындық көпбейінді аурухана салу бойынша әлеуметтік маңызды инфрақұрылымдық жобаны қаржыландыру мәселесі қозғалды.
Бұл ретте банкке қарыз алудың пайыздық мөлшерлемесін төмендетуді қарастыру ұсынылды.
Сонымен қатар ҰЭМ басшысы Дүниежүзілік банктің президенті Аджай Бангамен өзара ынтымақтастық бойынша қысқаша әңгімелесті.
Іс-шара соңында министр Limak компаниялар тобының төрағасы Эбру Оздемирмен кездесті. Түрік компаниясы инвестициялық жобаларды Қазақстанда іске асыруға мүдделі екендігін жеткізді.
Ұлттық статистика бюросы негізгі капиталға 2023 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында салынған инвестициялар туралы мәліметтерді жариялады.
Осылайша, инвестиция көлемі 2022 жылғы көрсеткіштермен салыстырғанда нақты мәнде 13,7%-ке өсіп, 18 трлн теңгеден асты.
Маңғыстау облысында едәуір өсім байқалды – 34,3%. Одан кейін Абай облысы – 32,7%, Түркістан облысы – 26,1%, Шымкент қаласы – 26%. Жалпы алғанда, инвестициялардың өсімі еліміздің барлық өңірлерінде де байқалады.
Инвестициялардың ең аз елеулі өсімі Атырау облысында тіркелді (+0,7%), алайда өңір республикалық деңгейден инвестициялар үлесі бойынша көшбасшы болып қала береді – 17,3%.
Салалық бөліністе инвестициялардың негізгі көлемі өнеркәсіп саласында – 45,7% (оның ішінде ТМК – 26,3%, өңдеу өнеркәсібінде – 9,4%), жылжымайтын мүлікпен операцияларда (құрылыс) – 17,9% және көлікте – 14% тіркелді.
Инвестициялардың негізгі көздері кәсіпорындардың меншікті қаражаты болып қала береді. Олардың үлесі 2022 жылғы 73,2%-тен 2023 жылғы 73,6%-ке дейін өсті, сондай-ақ мемлекеттік бюджет үлесі 15,5%-тен 15,8%-ке дейін көтерілді. Банктік кредиттеу үлесінің 3,2%-тен 2,5%-ке дейін төмендегенін атап өткен жөн.
Барлық инвестициялардың жартысына жуығы шағын бизнеске тиесілі.
ҰЭМ басшысы Дүниежүзілік экономикалық форум аясында Citi Group банкінің үкіметтер мен мемлекеттік сектор жөніндегі жаһандық блогының басшысы Джули Монакомен кездесті. Американдық банк өкілімен кездесу барысында ынтымақтастықты одан әрі нығайту мәселелері қаралды. Д.Монако Қазақстанның сыртқы сын-тегеуріндерді еңсеру, экономиканы әртараптандыру және баламалы маршруттарды, оның ішінде ТХКМ (Транскаспий халықаралық көлік маршруты) дамыту жөніндегі күш-жігерін жоғары бағалады.
ҚР Ұлттық экономика министрі Ә.Қуантыровтың Dogan Holding директорлар кеңеснің төрағасы Бегюмхан Доган Фаральялы, сондай-ақ Mediterra Capital компаниясының тең құрылтайшысы әрі басқарушы серіктесі Ахмет Фаральялымен кездесуінде инвестициялық ынтымақтастық мәселелері талқыланды. Нақтылап айтқанда, елімізде инвесторларды қолдау мен ынталандырудың қолданыстағы тетіктері таныстырылды.
Швейцария Конфедерациясы
Іс-шараға Сербия Президенті Александр Вучич, Грузия Премьер-Министрі Ираклий Гарибашвили, Еуропалық қайта құру және даму банкінің президенті Одиль Рено-Бассо және «Sabanci Holding» компаниясының атқарушы директоры Ченк Альпер қатысты. Панельдік сессияның тақырыбы Еуразиялық өңірде сауданы ұлғайту әлеуетін тудыратын Транскаспий халықаралық көлік маршрутының (орта дәліз) арқасында өзара іс-қимылдың жаңа үлгілерін қалыптастыруға арналды.
Әлібек Қуантыров өз сөзінде ТХКМ жобасын іске асырудағы жетістіктер мен тасымалдаудың оң динамикасы, оның ішінде қазіргі жағдайда дәліздің артып келе жатқан рөліне тоқталды. Министрдің айтуынша, Қазақстан ТХКМ өткізу қуатын арттыру бойынша қосымша шаралар қабылдауда. Мәселен, жаңа темір жол магистральдарын салу және Каспийде (Құрық, Ақтау) орналасқан порттардың инфрақұрылымын ұлғайту.
ТХКМ аясында Ақтау мен Құрық теңіз порттары арқылы жүктерді ауыстырып тиеу бойынша өсім 86%-ды құрап, олардың көлемі 2023 жылы 2.8 млн тоннаға жетті (2022 ж. - 1,5 млн. тонна). Сондай-ақ, өткен жылы алғаш рет көлік дәлізі арқылы 1,5 млн тонна қазақстандық мұнай тасымалданды. Бұнымен қоса, Құрық портында астық терминалдары салынды.
2025 жылға қарай Транскаспий халықаралық көлік маршрутының өткізу қабілетін 6 млн тоннадан 10 млн тоннаға дейін ұлғайту жоспарлануда. (ТХКМ ұзындығы шамамен 11 мың км құрайды).
Сондай-ақ министр Орта дәлізді сәтті іске асыру үшін жол бойындағы барлық елдердің бірлескен күш-жігері қажеттігін атап өтті.
ТХКМ «жасыл» бағыт болып табылады әрі Париж келісімінің міндеттемелерін іске асыру шеңберінде көміртегі бейтараптығына қол жеткізу жөніндегі Қазақстанның жүргізіп жатқан саясатына сәйкес келеді. Жалпы, TХКМ Азия мен Еуропаны қосымша көлік артериясымен байланыстыратын тиімді жобалардың бірі болып саналады.
2023 жылдың басында Қазақстанда "Агломерацияларды дамыту туралы" заң қабылданды. ▪️ Бұл заң ірі өңірлік құрылымдарға қатысты жалпы өңірлік саясатты айқындайды және үш қағидатқа негізделеді: экономикалық негізділік, келісімділік – теңдестірілген өңірлік саясат, әділеттілік – агломерацияға кіретін әкімшілік-аумақтық бірліктердің мүдделерін сақтау.
2024 жылы бұл саясаттың қисынды жалғасы Жетіген облыстық маңызы бар қала мәртебесін беру болды, кейінірек ол Алматы облысының құрамында Алатау қаласы болып қайта аталды.
Бұған қоса, 2022 жылы Алматы облысында Қонаев қаласында жаңа облыс орталығы (ескі атауы Қапшағай) пайда болды.
Дәлірек айтқанда, әкімшілік орталық Талдықорғаннан Қонаевқа көшіп, іс жүзінде жаңа әкімшілік орталықты Алматыға 3 есе жақындатты.
Қабылданған саяси шешімнің логикасы келесі формуланы құрайды - жаңа әкімшілік орталық Алматы облысының теңгерімді әлеуметтік-экономикалық дамуына серпін беруі тиіс. Бұл тұрғыда Жетігенді Алатау қаласына айналдыруды да түсіну қажет.
Қазіргі уақытта Алматы мегаполисінің айналасында төрт ауданда Алматы облысы халқының 76%-ы тұрады, сондай-ақ халықтың тығыздығы жоғары (бүкіл облыс бойынша 4 есе көп). Алматы қаласына күнделікті маятниктік көші-қон күшейтілуде: сарапшылар бұл көші-қонды күніне 400 мың адамға бағалайды.
Осылайша, жыл сайын Алматының және жақын маңдағы елді-мекендердің болашақ экономикалық дамуы мәселесі өзекті бола түсуде. Сонымен қатар, Алматының халқы соңғы 10 жылда 46%-ке өскенін атап өткен жөн. Шеттердің тез әрі кейде ретсіз өсімі де байқалады. Қалалардағы өмір сапасы рейтингінің қорытындысы бойынша алматылықтар мәселелерінің бірі қала мәселесі ретінде шет аймақтардың ретсіз дамуын көрсетеді.
Жаңа Алатау қаласының, сондай-ақ әкімшілік орталықтың - Қонаев қаласының экономикалық дамуын біртұтас тұтастық және ірі агломерация шеңберінде Алматы мегаполисінің болашақ дамуының ықтимал баламалы нұсқасы ретінде қарастыру қажет.
2 қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуына G4 City ЕЭА орнына Alatau ЕЭА болып өзгертілген еркін экономикалық аймақ (ЕЭА) әсер ететін болады. Ол үшін еркін экономикалық аймақтың аумағы іс жүзінде 3 есе кеңейтілді. ЕЭА аумағында ЭҚЖЖ 17 атауы бойынша 171 жоба ашылады деп жоспарлануда.
"Агломерацияны дамыту туралы" Заңға сәйкес жаңа Алатау қаласына арналған G4-city қайта форматталған жобасынан басқа, жергілікті агломерация кеңесі 5 жылдық мерзімге әзірлейтін Агломерацияны дамытудың кешенді жоспарын қабылдау көзделгенін атап өткен жөн. Орталық деңгейде бұл жоспарды ҚР Үкіметі қарайтын болады.
Жоспар Алматы облысының Алматы мегаполисіне тікелей жақын орналасқан елді-мекендерін қамтуы тиіс екені анық.
Халықтың жоғары тығыздығы, жыл сайынғы оң демографиялық өсім өңірдегі әлеуметтік-экономикалық процестерге әсер ететіні даусыз.
Мысалы, Euromonitor болжамы бойынша 2021-2025 жылдар ішінде Алматы Қазақстанның ең ірі қаласы болып қала бермек. Қала болжамды кезеңде 7,1%-ке өсіп, 2025 жылы 2,4 миллионға жуық халық санына дейін жетеді деп болжануда.
Өсу қарқыны, халықтың 3,4%-ға өсімі болжанатын Азия-Тынық мұхиты аймағына қарағанда, едәуір жоғары.
Швейцария Конфедерациясы
Атап айтқанда, Әлібек Қуантыров Carlsberg group-тың Бас директоры Якоб Ааруп-Андерсенмен, «Vestas Wind Systems A. S.» аға Вице-президенті Мортен Дирхольммен және «Schneider Electric» international Operations компаниясының өңір бойынша атқарушы Вице-президенті Маниш Пантпен кездесті.
Кездесу барысында тараптар сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастық мәселелері жөнінде өзара пікір алмасты. ҰЭМ басшысы инвестицияларды қолдау мен қорғаудың тиімді құралдары туралы айтып берді.
«Vestas Wind Systems A. S.» аға Вице-президенті және Schneider Electric компаниясының атқарушы Вице-президентімен әңгіме барысында жаңартылатын энергия көздерін дамыту, энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері талқыланды. Бұған қоса, Қазақстанда өндірісті оқшаулау жайлы сөз қозғалды.
Сондай-ақ, ҚР-дағы инвесторларға қатысты қабылданатын салық салу мәселелері талқыланды. Өз кезегінде Carlsberg group-тың Бас директоры елімізде жүргізіліп жатқан салық саясатына, оның ішінде алкогольдік ішімдіктерді акциздеу жұмыстарына оң баға берді.
Осы күндері Швейцарияның Давос қаласында Дүниежүзілік экономикалық форум өтуде. Экономика мен саясаттың жаһандық мәселелері талқыланып жатқан іс-шараның тақырыбы – «Сенімді қалпына келтіру».
Бұл а.ж. 19 қаңтарына дейін жалғасатын жыл сайынғы дәстүрлі 54-ші кездесу. Халықаралық форум жұмысына мемлекет пен үкімет басшылары, министрлер, сарапшылар және қоғам қайраткерлері қатысуда.
Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында Ұлттық экономика министрлігі 2024 жылдың қаңтар айынан бастап бөлшек салық режимін қолдану үшін қызмет түрлерінің тізбесін қосымша 174 ЭҚЖЖ-ға (жалпы 364 қызмет түрі) кеңейтті. Бұл жұмысқа әдіснамалық сүйемелдеу мен талдау жүргізу, сондай-ақ тиісті тәсілдерді әзірлеу үшін қажетті деректерді ұсыну бөлігіндегі Қаржы министрлігінің өкілдері белсенді қатысты.
Аталмыш режимнің тартымдылығы неде?
режимді қолданудың мерзімсіздігі және еріктілігі;
табыс салығының төмен мөлшерлемесі;
осы режимдегі бизнес субъектілері ҚҚС және әлеуметтік салық төлеушілері болып табылмайды;
әр түрлі қалаларда қызмет жүргізу мүмкіндігі (экстерриториалдылық);
табыс бойынша шектің жоғары деңгейі, тиісінше, бизнесті бөлшектеуге және ҚҚС бойынша есепке қою үшін шектен асып кетуден қорқу қажеттілігінің болмауы;
табыс салығын есептеу кезінде бизнес субъектісі өзінің жалдамалы жұмыскерлері бойынша еңбекке ақы төлеу қорынан (ЕТҚ) сомасын толық көлемде шегерімге жатқызады;
жалдамалы қызметкерлердің ЕТҚ бірыңғай төлемді қолдану және жүктемені төмендету құқығы;
міндеттемелерді орындаудың қарапайымдылығы;
осы режимді тауарларды сатумен, өндірумен, өңдеумен, белгілі бір қызметтерді ұсыну саласымен айналысатын бизнес субъектілерінің кең ауқымына қолдану мүмкіндігі.
Бөлшек салық режимін қолдану ерікті болып табылады
Бөлшек салық режимін мынадай критерийлерге сәйкес келетін бизнес субъектілері қолдануға құқылы:
орташа тізімдік саны 200 адамнан аспайтын;
жылдық табысы 600 мың АЕК (2,2 млрд теңге) аспайтын.
Бұл режимді қолдану мерзімсіз. Осы режимдегі бизнес субъектілері ҚҚС және әлеуметтік салық төлеушілер болып табылмайды. Осы режимді қолдана отырып сіз әртүрлі елді мекендерде қызмет жүргізе аласыз (экстерриториалдылық қағидасы).
Табыс бойынша 2,2 млрд теңге мөлшеріндегі шектің жоғары деңгейі (2024 жылы) бизнесті бір соңғы меншік иесінің қолында шоғырландыруға ынталандыру болып табылады. Тиісінше, бизнесті бөлшектеу мен ҚҚС бойынша есепке қою үшін шектен асып кетуден қорқу қажеттілігі жоқ.
Режимдегі табыс салығының мөлшерлемесі тауарларды сатудан, жұмыстарды орындаудан, қызметтер көрсетуден алынған табыстар бойынша 4% мөлшерінде қойылған:
қарапайым азаматтарға (В2С/жеке тұлғалар – тұтынушылар);
табыс салығын есептеу кезінде осы шығыстарды шегерімге жатқызбайтын бизнес субъектілеріне (В2В);
Сонымен қатар, жергілікті өкілетті органдарға (маслихаттарға) бұл мөлшерлемені 4%-тен 2%-ке дейін төмендету құқығы заңнамалық түрде берілген.
Өз кезегінде, осы табыс салығын есептеу кезінде шығыстарды шегерімге жатқызатын бизнес субъектілеріне тауарларды сатудан, жұмыстарды орындаудан, қызметтер көрсетуден алынған кірістер бойынша салық мөлшерлемесі 8% құрайды. Бұл ретте мұндай кірістер бойынша маслихаттардың көрсетілген салық мөлшерлемесін төмендетуге құқығы жоқ.
Аталмыш режимді қолдану бизнес субъектілері мен қызметкерлердің арасындағы еңбек қатынастарды заңдастырудың ынталандырушы әдісі болып табылады. Өйткені жалдамалы қызметкерлердің ЕТҚ бойынша шығыстарының барлық сомасы табыс салығын есептеу кезінде бизнес субъектісімен шегерімге жатқызылады.
Сонымен қатар, ЕТҚ бірыңғай төлем төлеу мүмкіндігі берілді. Яғни, осы режимді қолданатын микро және шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін жалақы салықтары мен төлемдері қолданыстағы 36% (жалпы белгіленген режим) мөлшеріндегі жүктеменің орнына 21,5% (2024 жылы) құрайды.
2024 жылдың қаңтар айынан бастап бизнес субъектілері ҚР Үкіметінің 2023 жылғы 29 желтоқсандағы №1240 қаулысымен бекітілген қызмет түрлерінің Тізбесіне сәйкес қосымша қосылған 174 қызмет түрлерінің ЭҚЖЖ-сы бойынша осы режимге көшуге құқылы.
Негізгі жаңа қызмет түрлері:
өңдеу өнеркәсібі (өндіріс пен өңдеудің әртүрлі түрлері, жөндеу және техникалық қызмет көрсету);
ауыл, орман және балық шаруашылығы (гүл өсіру, жануарлардың басқа түрлерін өсіру, аң аулау және аулау);
шығармашылық индустрия (кино, бейне контент, телевизиялық бағдарламалар, дыбыс жазу және музыкалық шығармалар шығару);
сумен жабдықтау, қалдықтарды жинау, өңдеу және жою жөніндегі қызмет, ластануды жою жөніндегі қызмет (қауіпті емес қалдықтарды жинау және қауіпті емес қалдықтар үшін қайта өңдеу орындарына қалдықтарды тасымалдау жөніндегі құралдардың қызметі);
қызметтердің басқа түрлері (түрік моншаларының, сауналар мен бу бөлмелерінің, солярилердің, дене салмағын және дене пішінін түзетуге арналған салондардың, массаж салондарының және т. б. қызметі).
Сонымен қатар, 2023 жылдан бастап осы режимді келесі салаларда негізгі қызмет түрлерімен (ЭҚЖЖ 190 түрі) айналысатын бизнес субъектілері қолдануға құқылы:
құрылыс;
сауда;
білім беру;
ақпарат және байланыс, кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет;
әкімшілік және көмекші қызмет көрсету (терезелерді, каминдерді, түтін мұржаларын, пештерді, пештерді, қоқыс жағатын пештерді, қазандықтарды, желдеткіш құбырларды, сору құрылғыларын тазалау сияқты үй-жайлардың ішінде мамандандырылған тазалау және жинау жөніндегі қызмет);
денсаулық сақтау және халыққа әлеуметтік қызмет көрсету (стоматологиялық қызмет);
ойын сауық өнері және демалыс;
үй қызметшісін жалдайтын үй шаруашылықтарының қызметі;
өз тұтынуы үшін тауарлар мен қызметтерді өндіру жөніндегі үй шаруашылықтарының қызметі;
көлік және қойма қызметі (автобустармен, троллейбустармен тасымалдау, почта және курьерлік қызмет).
Бүгінгі таңда бөлшек салық режимін қолдануға арналған қызмет түрлерінің Тізімі ЭҚЖЖ 364 түрінен тұрады. Сонымен қатар, қазіргі уақытта Ұлттық экономика министрлігі бөлшек салық режимін қолдану үшін қызмет түрлерінің тізбесін одан әрі кеңейту бойынша өз жұмысын жалғастыруда.
Бұл инновациялар кәсіпкерлік белсенділікке оң әсер етеді, салық және әкімшілік жүктемені азайтады, сондай-ақ бизнесті ірілендіруге әрі нығайтуға ықпал етеді.