Қоршаған ортаға барынша әсер ететін ірі өндірістік компаниялардың қызметін экологиялық бақылау
А.ж. 7 желтоқсанда Экологиялық реттеу және бақылау комитетінің төрағасы З.С. Жолдасовтың «Қоршаған ортаға барынша әсер ететін ірі өндірістік компаниялардың қызметіне экологиялық бақылау» тақырыбында баспасөз конференциясы өтті.
Осылайша, экологиялық мониторинг нәтижелері бойынша 45 өнеркәсіптік қала мен мегаполистен 9 қала атмосфералық ауаның ластануының жоғары деңгейіне жатады. Бұл Астана, Алматы, Қарағанды, Теміртау, Атырау, Ақтөбе, Балқаш, Өскемен және Шымкент қалалары.
Зұлфұхар Сансызбайұлы еліміздің ірі кәсіпорындарына: Норт Каспиан Оперейтинг Компани Н.В. (NCOC), «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС, «АрселорМиталл Теміртау» АҚ, Қазцинк, Ақтөбе мұнай Газ СНПС, ERG компаниялар тобына тексеру жүргізілгенін атап өтті.
Атап айтқанда, кәсіпорындар тұрғысынан экологиялық жағдай келесідей:
Теміртау Арселормиталы
Жыл сайын, АМТ шамамен 10 рет экологиялық бақылаудың мәні болып табылады. 2022 жылдың 9 айында ғана аумақтық экология департаменті компанияға қатысты жоспардан тыс 7 тексеру жүргізді.
Тексеру нәтижелері Бейорганикалық шаңның нормативтен тыс шығарындылары, бұрын берілген нұсқамалардың орындалмауы, қалдық газдарды, сондай-ақ тазарту құрылыстарын ұстау бойынша тиімсіз жұмыс сияқты экологиялық заңнама талаптарының бұзылғанын анықтады.
Ден қою шаралары ретінде жалпы сомасы 5, 8 млрд. теңгеге айыппұл салынды.
Қазіргі уақытта Департамент «АрселорМиттал Теміртау» АҚ Парасил цехына тексеру жүргізуде (тексеру аяқталған жоқ). Бұдан басқа, өнеркәсіптік-тұрмыстық қалдықтар полигонын, «Скрохот» үлгісіндегі қондырғыларды, күл-шлам жинағыштың №2 және №3 қалдық қоймаларын, жылжымалы ұсақтау-сұрыптау кешенін пайдалануға қызметті тоқтата тұру туралы талап-арыздар жіберілді.
Атырау мұнай өңдеу зауыты
Кәсіпорын эмиссиялар нормативтерінің 5,6% - ға (19,5 мың тоннадан 18,4 мың тоннаға дейін) қысқаруын ескере отырып, 2023 жылға арналған қоршаған ортаға эмиссияларға экологиялық рұқсат алды.
«Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасына сәйкес кәсіпорын 2025 жылға дейін атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын 25% - ға дейін қысқарту және 15 мың тонна көрсеткішіне қол жеткізу бойынша міндеттемелер алды.
Атырау облысы бойынша экология департаменті соңғы үш жылда компанияға қатысты 11 тексеру жүргізді, оның 4-еуі ағымдағы жылы ғана жүргізілді.
Бақылау барысында анықталған негізгі бұзушылықтар ШЖШ белгіленген нормативтерінен асып кету және Алаудағы газды жағу нәтижесінде экологиялық рұқсатсыз қоршаған ортаға эмиссияны жүзеге асыру болып табылады. Осы жылдың қорытындысы бойынша кәсіпорынға жалпы сомасы 40 млн. теңгеден астам айыппұл салынды.
NCOC
Атырау облысы бойынша экология департаменті соңғы үш жылда компанияға қатысты 8 тексеру жүргізді, оның 2-уі әлі аяқталған жоқ. Аяқталған тексерулердің нәтижелері сарқынды сулардағы ластаушы заттардың ШРК нормативтерінің асып кетуі, сарқынды сулардың құрамында күкіртсутектің болуы сияқты бұзушылықтарды анықтады.
2020 жылы экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін компанияға 1,9 млн.теңге айыппұл салынды.
2021 жылы жасалған әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама компанияның бұзушылықтарды жою туралы ұйғарымға шағымдануына байланысты соттың қарауында болады.
Ағымдағы жылы өндірістегі компанияға қатысты екі тексеру ашылды.
Қазцинк
Қазцинк - құрамына Өскемен металлургия кешені, Риддер тау-кен байыту кешені, Риддер металлургия кешені, Алтай тау-кен байыту кешені кіретін ірі қазақстандық металлургия кешені.
2022 жылы компанияның барлық төрт кешеніне қатысты ШҚО бойынша экология департаменті жоспардан тыс тексерулер жүргізді.
Тексеру нәтижелері анықталды:
- мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындыларының жобалық шешімдерінен ауытқу
- тазарту құрылыстарының жұмыс ережелерін бұзу
- сарқынды сулардағы төгінділер нормативтерінің артуы
- қалдықтарды мамандандырылған ұйым болып табылмайтын компанияға кәдеге жаратуға беру.
Анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұйғарымдар берілді және жалпы сомасы 10 млн.теңгеден астам айыппұл салынды.
Жасыл Қазақстан ұлттық жобасына сәйкес «Қазцинк» ЖШС Өскемен металлургиялық кешені эмиссиялар көлемін 20%-ға төмендету бойынша міндеттемелерді өз мойнына алды, оны орындау шеңберінде қолданыстағы қондырғыларды қосымша тазарту сатыларымен қосымша жарақтандыра отырып, атмосфераға шығарындыларды азайту стратегиясы әзірленді.
«СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ
2022 жылы кәсіпорын 8 рет мемлекеттік экологиялық бақылаудың мәні болды. Тексерулер нәтижесінде нормативтен тыс шығарындылар мен іргелес аумақтың ластануы бөлігінде бұзушылық анықталды.
Компания 39 млн. теңгеден астам сомаға айыппұл салумен жауапқа тартылды.
Бұдан басқа, компанияға қатысты мұнай мен газдың технологиялық ысыраптары нәтижесінде қоршаған ортаға нормативтен тыс шығарындылар шығару фактісі бойынша әкімшілік іс қозғалды және 81 млн.теңге көлемінде айыппұл салынды.
Бұдан басқа, «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ-да «Көкжиде» бірегей жерасты су кен орнында 26 ұңғыма бар. Қазіргі уақытта олардың қызметін тоқтата тұру және кен орнынан толық шығару туралы мәселе пысықталуда.
Көкжиде жер асты суларының шекарасында жер қойнауын пайдаланушылардың қызметін кезең-кезеңімен тоқтату туралы кесте әзірленуде.
ERG компаниялар тобы
«Қазақстан алюминийі» АҚ, «Қазақстан электролиз зауыты» АҚ, «Ақсу ферроқорытпа зауыты», «Ақтөбе ферроқорытпа зауыты», «Еуроазиялық энергетикалық корпорация» АҚ.
Екі жыл ішінде ERG компанияларына қатысты 9 тексеру шарасы өткізілді.
Тексеру қорытындысы бойынша экологиялық рұқсатсыз алты валентті хром шығарындылары, пайдаланылған газдардағы ластаушы заттардың, Бейорганикалық шаңның асып кетуі, қауіпті қалдықтарды араластыру, өндірістік экологиялық бақылау жөніндегі есептерде анық емес мәліметтер беру және т. б. анықталды.
Тексеру нәтижелері бойынша компанияларға жалпы сомасы 6,1 млн. теңгеге айыппұл салынды, бұзушылықтарды жою туралы ұйғарымдар берілді және сотқа қарау үшін жіберілген әкімшілік хаттамалар жасалды.
Ағымдағы жылдың соңына дейін «Қазақстан алюминийі» АҚ-ға қатысты кәсіби бақылау жүргізу жоспарлануда.